Shekullarizmi në Turqi

Në Turqi, shekullarizmi ose laicizmi (shih laïcité) u prezantua për herë të parë me amendamentin e Kushtetutës së vitit 1928, i cili hoqi dispozitën që deklaronte se "Feja e Shtetit është Islami", dhe me reformat e mëvonshme të presidentit të parë të Turqisë Mustafa Qemal Atatürk, i cili vendosi kërkesat administrative dhe politike për të krijuar një shtet modern, demokratik, laik, në linjë me Qemalizmin.

Nëntë vjet pas prezantimit të saj, laïcité u deklarua në mënyrë eksplicite në nenin e dytë të kushtetutës së atëhershme turke më 5 shkurt 1937. Kushtetuta aktuale e vitit 1982 as nuk njeh një fe zyrtare dhe as nuk promovon ndonjë.^[1]

Parimet e shekullarizmit turk dhe ndarja e shtetit nga feja, u vendosën historikisht për të modernizuar kombin. Kjo qasje e centralizuar progresive u pa si e nevojshme jo vetëm për funksionimin e qeverisë turke, por edhe për të shmangur një jetë kulturore të dominuar nga bestytnitë, dogmat dhe injoranca.^[2]

Koncepti i laiklik ("laicizmit") i Turqisë bën thirrje për ndarjen e shtetit nga feja, por gjithashtu përshkruan qëndrimin e shtetit si një "neutralitet aktiv", i cili përfshin kontrollin shtetëror dhe rregullimin ligjor të fesë.^[3] Veprimet e Turqisë në lidhje me fenë analizohen dhe vlerësohen me kujdes përmes Presidencës së Çështjeve Fetare (Diyanet İşleri Başkanlığı ose thjesht Diyanet).^[4] Detyrat e Kryesisë së Çështjeve Fetare janë "të kryejë punët në lidhje me besimet, adhurimet dhe etikën e Islamit, të ndriçojë publikun rreth fesë së tyre dhe të administrojë vendet e shenjta të adhurimit".^[5]

Shiko edhe

Referime

^ "Turkey". The World Factbook. Central Intelligence Agency (US). 2008-07-24. Arkivuar nga origjinali më 10 janar 2021. Marrë më 2008-08-01. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
^ Daver, BÜLENT. "Secularism in Turkey". Atatürk Araştırma Merkezi Başkanlığı. PROF. DR. BÜLENT DAVER. Arkivuar nga origjinali më 2019-03-22. Marrë më 2019-03-21. This principle, unlike in western countries, is not realized by evolutionary currents and philosophers' ideas, spread among most people throughout the century, but rather by direct and decisive action and revolutionary enthusiasm from a very small elite consisting of bureaucrats and young army officer. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
^ Öztürk, Ahmet Erdi; Sözeri, Semiha. "Diyanet as a Turkish Foreign Policy Tool: Evidence from the Netherlands and Bulgaria". Religion and Politics Section of the American Political Science Association (në anglisht): 3, 5. Arkivuar nga origjinali më 19 shtator 2018.
^ Ahmet Erdi Öztürk (2016). "Turkey's Diyanet under AKP rule: from protector to imposer of state ideology?" (PDF). Southeast European and Black Sea Studies. 16 (4): 619–635. doi:10.1080/14683857.2016.1233663. S2CID 151448076. {{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
^ Basic Principles, Aims And Objectives Arkivuar 2008-01-08 tek Wayback Machine, Presidency of Religious Affairs

[1] "Turkey". The World Factbook. Central Intelligence Agency (US). 2008-07-24. Arkivuar nga origjinali më 10 janar 2021. Marrë më 2008-08-01. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)

[2] Daver, BÜLENT. "Secularism in Turkey". Atatürk Araştırma Merkezi Başkanlığı. PROF. DR. BÜLENT DAVER. Arkivuar nga origjinali më 2019-03-22. Marrë më 2019-03-21. This principle, unlike in western countries, is not realized by evolutionary currents and philosophers' ideas, spread among most people throughout the century, but rather by direct and decisive action and revolutionary enthusiasm from a very small elite consisting of bureaucrats and young army officer. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)

[3] Öztürk, Ahmet Erdi; Sözeri, Semiha. "Diyanet as a Turkish Foreign Policy Tool: Evidence from the Netherlands and Bulgaria". Religion and Politics Section of the American Political Science Association (në anglisht): 3, 5. Arkivuar nga origjinali më 19 shtator 2018.

[4] Ahmet Erdi Öztürk (2016). "Turkey's Diyanet under AKP rule: from protector to imposer of state ideology?" (PDF). Southeast European and Black Sea Studies. 16 (4): 619–635. doi:10.1080/14683857.2016.1233663. S2CID 151448076. {{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)

[5] Basic Principles, Aims And Objectives Arkivuar 2008-01-08 tek Wayback Machine, Presidency of Religious Affairs

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]