Laura Bassi
Laura Bassi | |
|---|---|
 | |
| U lind në | 29 tetor 1711 |
| Vdiq | Gabim: Nevojitet datë e vlefshme vdekjeje (data e parë): data, muaji, viti Bologna |
| Kombësia | Italian |
| Shkollimi | University of Bologna |
| Njohur për | First female university professor. Populariser of Newtonian mechanics in Italy. |
| Karriera shkencore | |
| Fushat | Physics Philosophy Mathematics |
| Institucionet | University of Bologna |
| Studentë të shquar | Lazzaro Spallanzani |
| Influences | Isak Njutoni |
.jpg)
Laura Maria Caterina Bassi (29 tetor 1711 - 20 shkurt 1778) ishte një fizikane dhe akademike italiane. E njohur dhe e përshkruar si " Minerva " (perëndesha e mençurisë), ajo ishte gruaja e dytë në botë që fitoi gradën Doktoreshë e Filozofisë (pas filozofit Elena Cornaro Piscopia, e cila kishte marrë një doktoraturë në 1678) dhe gruaja e parë që të ketë një doktoraturë në shkencë [1]. Duke punuar në Universitetin e Bolonjës, ajo ishte gjithashtu mësuesja e parë me rrogë në një universitet. Në fakt, në një kohë të caktuar, ajo ishte punonjësja më e paguar. Ajo përfundimisht u bë profesoresha e parë universitare grua në botë. [2] Ajo ishte gjithashtu gruaja e parë anëtare e çdo institucioni shkencor, kur u zgjodh në Akademinë e Shkencave të Institutit të Bolonjës në 1732.
Bassi nuk kishte arsim zyrtar dhe ishte mësuar privatisht nga mosha pesë vjeç deri në moshën njëzet vjeç. Deri atëherë ajo kishte krijuar njohuri të mira në të gjitha disiplinat kryesore, përfshirë shkencat dhe matematikën. Duke vërejtur aftësinë e saj, Prospero Lambertini, Kryepeshkopi i Bolonjës (më vonë Papa Benedikti XIV ) u bë mbrojtësi i saj. Me marrëveshjen e Lambertinit ajo mbrojti dyzet e nëntë teza para profesorëve të Universitetit të Bolonjës më 17 Prill 1732, për të cilat iu dha një gradë doktorature më 12 maj. Një muaj më vonë, ajo u emërua nga universiteti si mësuesja e parë grua, megjithëse me kufizime për të dhënë klasa të të gjithë meshkujve. Lambertini, në atë kohë Papa, e ndihmoi atë të merrte leje për klasa private dhe eksperimente, të cilat u dhanë nga universiteti në 1740.
Bassi u bë popullaruesi më i rëndësishëm i mekanikës Njutoniane në Itali [1]. Ajo u fut nga Papa tek Benedettini (e ngjashme me Akademinë Papnore moderne të Shkencave) si një anëtare shtesë në 1745. Ajo mori Kryetarin e Fizikës Eksperimentale në 1776, pozicionin që mbajti deri në vdekjen e saj. Ajo ndërhyhet në Kishën e Corpus Domini, Bolonjë.
Jeta[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Bassi lindi në 1711 në Bolonjë, nga një avokat i begatë Giuseppe Bassi dhe gruaja e tij Rosa Marie Cesarei. [2] Data e saktë e lindjes së saj jepet ndryshe si 20 tetor, 29 tetor, [3] 31 tetor, [4] [5] dhe 29 nëntor. [6] Por Universiteti i Bolonjës dhe punimet shkencore bien dakord në 29 Tetor. [7] [8]
Referime[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
- ^ a b Findlen, Paula (1993). "Science as a career in Enlightenment Italy: The strategies of Laura Bassi". Isis (në anglisht). 84 (3): 441–469. doi:10.1086/356547. JSTOR 235642.[lidhje e vdekur]
- ^ a b Laura Bassi at Encyclopedia.com
- ^ "Bassi Verati (Veratti), Laura Maria Caterina". www.encyclopedia.com. 2020. Marrë më 2020-05-20.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ "Laura Bassi (1711 - 1778)". mathshistory.st-andrews.ac.uk (në anglisht). Marrë më 2020-05-20.
- ^ "Laura Bassi | Italian scientist". Encyclopedia Britannica (në anglisht). Marrë më 2020-05-20.
- ^ "Laura Bassi Facts". biography.yourdictionary.com. Marrë më 2020-05-20.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ "Laura Bassi - University of Bologna". www.unibo.it (në anglisht). Arkivuar nga origjinali më 19 maj 2014. Marrë më 2020-05-20.
- ^ Elena, Alberto (1991). ""In lode della filosofessa di Bologna": An Introduction to Laura Bassi". Isis (në anglisht). 82 (3): 510–518. doi:10.1086/355839.