Jump to content

Mjeshtër i madh (shah)

Nga Wikipedia, enciklopedia e lirë

Mjeshtër i Madh është një titull që u jepet shahistëve nga organizata botërore e shahut FIDE. Përveç kampionit të botës, mjeshtër i madh është titulli më i lartë që mund të arrijë një shahist. Pasi të arrihet, titulli mbahet përgjithmonë, megjithëse në raste të veçanta titulli mund të revokohet për mashtrim.

Në literaturën shahistike, Mjeshtri i Madh shpesh përmendet me shkurtesën GM (Grandmaster) ose IGM (International Grandmaster, Mjeshtër i Madh Ndërkombëtar), në dallim nga titujt e tjerë si FM (Mjeshtër FIDE) dhe IM (Mjeshtër Ndërkombëtar).

Shumica dërrmuese e mjeshtërve të mëdhenj janë meshkuj, megjithatë deri në vitin 2024, 42 gra kanë marrë titullin GM nga totali i rreth 2000 mjeshtërve të mëdhenj.[1] Gjithashtu ekziston edhe një titull tjetër, ai i Mjeshtres së Madhe për Gra (WGM), i cili ka kërkesa më të ulëta dhe u jepet vetëm femrave.

"Super mjeshtër i madh" është një term joformal për t'iu referuar lojtarëve të elitës botërore. Në të kaluarën kjo do t'u referohej lojtarëve me një vlerësim Elo prej mbi 2600, por ndërsa vlerësimi mesatar Elo i lojtarëve kryesorë është rritur, zakonisht u referohet lojtarëve me një vlerësim Elo prej mbi 2700. Super mjeshtrit e mëdhenj, numri prej të cilëve është rritur ndjeshëm me kalimin e viteve, kanë njëfarë njohjeje emri në botën e sportit dhe zakonisht janë fituesit më të lartë në shah.[2][3]

Titujt e FIDE-s jepen vetëm në mbledhjet tremujore të Këshillit të FIDE-s. Lojtarët që janë kualifikuar për titullin GM, por nuk janë dhënë ende, referohen zyrtarisht si "Mjeshtër të mëdhenj të zgjidhur".[4][5][6]

Historia

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Përdorimi i mjeshtrit të madh për një ekspert në disa fusha është regjistruar që nga viti 1590.[7] Përdorimi i parë i njohur i termit mjeshtër i madh në lidhje me shahun ishte në numrin e 18 shkurtit 1838 të Bell's Life, në të cilin një korrespondent iu referua William Lewis si "mjeshtri ynë i madh i kaluar".[8] Më pas, George Walker dhe të tjerët iu referuan Philidor si një mjeshtër i madh, dhe termi u aplikua gjithashtu për disa lojtarë të tjerë.[8]

Rregulloret e tanishme

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Për t'u bërë një mjeshtër i madh, një lojtar duhet të arrijë të dyja këto:

  • Rezultate të favorshme (të quajtura norma) nga gjithsej të paktën 27 ndeshje në turne. Me disa përjashtime, për të marrë një normë në një turne:
    • Vlerësimi i performancës së lojtarit në fund të turneut duhet të jetë së paku 2600. (Turnetë nuk klasifikohen më në kategori.)
    • Të paktën 33% e kundërshtarëve të lojtarit duhet të jenë mjeshtër të mëdhenj.
    • Të paktën 50% e kundërshtarëve të lojtarit duhet të mbajnë një titull FIDE të ndryshëm nga Mjeshtër Kandidat dhe Mjeshtër Kandidat Grua.
    • Kundërshtarët e lojtarit duhet të kenë një vlerësim mesatar prej të paktën 2380.
    • Kundërshtarët e lojtarit duhet të vijnë nga të paktën 3 federata të ndryshme shahu, të cilat mund të përfshijnë federatën e vetë lojtarit.
      • Një maksimum prej 60% e kundërshtarëve të një lojtari mund të vijnë nga vetë federata e lojtarit.
      • Një maksimum prej 66% e kundërshtarëve të një lojtari mund të vijnë nga një federatë e vetme.
    • Të paktën një normë duhet të shënohet në një turne zviceran me të paktën 40 pjesëmarrës me vlerësim mesatar prej 2000 e lart.[9]
  • Një vlerësim Elo prej të paktën 2500 në çdo moment (megjithëse ata nuk kanë nevojë të ruajnë këtë nivel për të marrë ose mbajtur titullin).
    • Kërkesa e vlerësimit mund të plotësohet edhe nëse lojtari fillon një turne të vlerësuar nën 2500 dhe më pas arrin ose tejkalon një vlerësim 2500 gjatë turneut, por përfundimisht e përfundon turneun me një vlerësim më të ulët se 2500.

Titulli i Mjeshtrit të Madh gjithashtu jepet automatikisht, pa qenë nevoja të plotësohen kriteret e mësipërme, kur arrin në 16-shen finale në Kupën e Botës, duke fituar Kupën e Botës për Femra, Kampionatin Botëror të Juniorëve, ose Kampionatin Botëror të Seniorëve, ose Kampionatin Kontinental të Shahut,[10] duke pasur parasysh se vlerësimi maksimal i lojtarit në FIDE është të paktën 2300. Rregulloret e tanishme mund të gjenden në Manualin e FIDE-së.[11]

Titujt e FIDE-s duke përfshirë titullin e mjeshtrit të madh janë të vlefshëm për gjithë jetën, por rregulloret e FIDE-s lejojnë që një titull të revokohet për "përdorimin e një titulli ose vlerësimi të FIDE-s për të përmbysur parimet etike të titullit ose sistemit të vlerësimit" ose nëse një lojtar zbulohet se ka shkelur rregulloret kundër mashtrimit në një turne mbi të cilin bazohej aplikimi për titull.[11]

Rregulloret e sakta mund të gjenden në Manualin e FIDE-s.

Referime

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
  1. ^ "FIDE Ratings" (në anglisht). Arkivuar nga origjinali më 2021-12-01. Marrë më 2021-10-28.
  2. ^ Friedel, Frederic (2020-08-18). "Thirteen Super Grandmasters!". Chess News (në anglisht). Arkivuar nga origjinali më 2021-12-16. Marrë më 2021-01-19.
  3. ^ "Title Inflation Waters Down the Meaning of Grandmaster". The New York Times (në anglisht). 2008-04-20. Arkivuar nga origjinali më 2021-12-15. Marrë më 2021-01-19.
  4. ^ "Christopher Yoo Breaks 2500 FIDE; Becomes GM-Elect". US Chess.org (në anglisht). 2021-12-16. Marrë më 2023-05-28.
  5. ^ "Congratulations to GM-elect Christopher Yoo, who has broken (subject to FIDE confirmation) the 2500 barrier to become a grandmaster at 14 years and 51 weeks!". Twitter (në anglisht). Marrë më 2023-05-28.
  6. ^ Green (NathanielGreen), Nathaniel (2022-10-19). "World's Top Teenager Makes Triumphant Return". Chess.com (në anglishte amerikane). Marrë më 2023-05-28.
  7. ^ grand master, n. : Oxford English Dictionary (oed.com)
  8. ^ a b Hooper, David; Whyld, Kenneth (1992), The Oxford Companion to Chess (në anglisht) (bot. 2), Oxford University Press, fq. 156, ISBN 978-0-19-280049-7
  9. ^ cbird (2021-12-10). "Changes to FIDE Rating and Title Regulations, Effective January 1, 2022". US Chess.org (në anglisht). Arkivuar nga origjinali më 2023-02-03. Marrë më 2022-11-16.
  10. ^ "B. Permanent Commissions / 01. International Title Regulations (Qualification Commission) / Table for Direct Titles effective from 1 January 2024 / FIDE Handbook". International Chess Federation (FIDE) (në anglisht). Arkivuar nga origjinali më 5 janar 2024. Marrë më 19 shkurt 2024.
  11. ^ a b "FIDE Handbook - FIDE Title Regulations effective from 1 January 2024" (në anglisht). FIDE. Arkivuar nga origjinali më 17 shkurt 2024. Marrë më 19 shkurt 2024.
Marrë nga "https://sq.wikipedia.org/w/index.php?title=Mjeshtër_i_madh_(shah)&oldid=2732717"