Nilo Borxhia
| At Nili Borshia | |
| Emri | Nilo |
| Mbiemri | Borgia |
| Lindur më | 1 mars 1870 |
| Lindur në | Hora e Arbëreshëvet, Sicili, Itali |
| Vdiq më | 3 mars, 1942 |
| Vdiq në | Grotaferratë, Itali |
| Kombësia | Shqiptar |
| Profesioni | Teolog, Bibliofil, Dijetar, Filologu, Shkrimtar, Atdhetar |
Nilo Borxhia, ose At Nili Borshia (italisht: Padre Nilo Borgia, Hora e Arbëreshëvet 1 mars 1870 - Grotaferratë 3 mars 1942), dijetar arbëresh dhe murg basilian i ritit bizantin, ishte një bibliofil, filologu, shkrimtar dhe teolog shqiptar në diasporë, i cili u largua shumë shkrime për kulturën shqiptare-bizantine në Itali. Misionar në Shqiperi, veçanërisht në jug, në qytetin e Himarës, themeluar asamblenë e murgjit arbëreshë i ritit lindor në Atdhe. Në vitin 1921 ai themeloi Institutin fetar e "bijat e Shën Makrinës", duke pasur si qëllim të saj shkollimin dhe arsimimin e vajzave të reja të kolonive shqiptare në Itali.
Jetëshkrim
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Dorëshkrimi i Gramatikës e parë e shqipes, që i përket vitit 1710, ruhet në Bibliotekën e Manastirit të Grotaferratës, afër Romës. Informacionin e parë ër këtë gramatikë e pati dhënë studiuesi arbëresh Nilo Borxhia, 83 vjet më parë, duke botuar në revistën “Diturija”(1927, nr.12) të Lumo Skëndos një shkrim me titull “Një gramatik’ e voglë e gjuhës shqipe, më 1710″. Artikulli është i shkurtër. Autori njofton se dorëshkrimi hyri në këtë bibliotekë në vitin 1923.
Vlera te vecanta
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Nje deshmi te patjetersueshme te gjuhetarit gjenial shqiptar Eqrem Çabej, i cili thote se kishte takuar ne Itali dijetarin arbëresh Nilo Borxhia ne 1940, i cili i kishte thene se kishte zbuluar ne arkivat e Vatikanit nje doreshkrim te plote ne gjuhen shqipe me te vjeter se sa libri i famshem i Gjon Buzukut i vitit 1555.
Punimet kryesore
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]- Liturgjia Komentari i Shën Gjermani dhe versioni latin i Anastasius bibliotekar, botimi i dytë, Grotaferratë 1912.
- Nëse Fryma e Shenjtë pranoj emrin εἰκών (imazh), ibid. 1915.
- Jezusi në jetën eukaristike, Grotaferratë 1917.
- Ωρολόγιον "Dita" e Kishave të ritit bizantin, Romë 1929.
- Kalimi Ungjilli në gjuhën shqipe të shekullit XIV, Grotaferratë 1930.
- Fragmente lashtë eukaristike. Poezi e shenjtë popullore bizantine, ibid. 1932.
- Murgjit bazilianë të Italisë në Shqipëri, shënime mbi misionet në Himarë, shek. XVI – XVIII, Romë 1935-1942, ribotuar në Shqipëri në 2014.