Nitroceluloza

Nitroceluloza^[1]
Names
	Other names Nitratimi celulozë; Letër flash; Pambuku flash; String flash; Pambuk armësh; Kolodion; Piroksilinë
style="background: #F8EABA; text-align: center;" colspan="2"	Identifiers
CAS number	9004-70-0
ChemSpider ID	none
style="background: #F8EABA; text-align: center;" colspan="2"	Properties
Formula molekulare	(C; 6H; 9(NO; 2)O; 5); n (mononitrocellulose); (C; 6H; 8(NO; 2); 2O; 5); n (dinitrocellulose); (C; 6H; 7(NO; 2); 3O; 5); n (trinitrocellulose, pictured in structures above)
Appearance	Fije të verdha të bardha të ngjashme me pambukun
Melting point	160 to 170 °C, Gabim shprehjeje: Fjalë e panjohur: to K, Gabim shprehjeje: Fjalë e panjohur: to °F
style="background: #F8EABA; text-align: center;" colspan="2"	Hazards
NFPA 704	3 2 3
	Except where otherwise noted, data are given for materials in their standard state (at 25 °C [77 °F], 100 kPa).
	Infobox references

Stampa:Chembox LD50 Stampa:Chembox verification

Stampa:Chembox Footer/tracking

Nitroceluloza (e njohur edhe si nitrati i celulozës, letra flash, pambuku flash, guncotton, piroksilina dhe string flash, në varësi të formës) është një përbërës shumë i ndezshëm i formuar nga nitratimi i celulozës përmes ekspozimit ndaj një përzierjeje të acidit nitrik dhe acidit sulfurik. Një nga përdorimet e tij të para të mëdha ishte si pambuk, një zëvendësim i barutit si [[Lëndë shtytës|shtytës në armët e zjarrit. Ai u përdor gjithashtu për të zëvendësuar barutin si një eksploziv i rendit të ulët në miniera dhe aplikime të tjera. Në formën e kolodionit, ai ishte gjithashtu një komponent kritik në një emulsion të hershëm fotografik, përdorimi i të cilit revolucionarizoi fotografinë në vitet 1860.

Prodhimi

Procesi përdor një përzierje të acidit nitrik dhe acidit sulfurik për të kthyer celulozën në nitrocelulozë.^[2] Cilësia e celulozës është e rëndësishme. Hemiceluloza, lignin, pentosanet dhe kripërat minerale japin nitroceluloza e ulët. Në terma të saktë kimikë, nitroceluloza nuk është një përbërës nitro, por një ester nitrati. Njësia e përsëritjes së glukozës (anhidroglukoza) brenda zinxhirit të celulozës ka tre grupe OH, secila prej të cilave mund të formojë një ester nitrati. Kështu, nitroceluloza mund të tregojë mononitrocelulozë, dinitrocelulozë dhe trinitrocelulozë, ose një përzierje të tyre. Me më pak grupe OH se celuloza mëmë, nitrocelulozat nuk grumbullohen me lidhje hidrogjenore. Pasoja kryesore është se nitroceluloza është e tretshme në tretës organikë si acetoni dhe esteret, p.sh. acetat etil, metil acetat, karbonat etil.^[3] Shumica e llaqeve përgatiten nga dinitrati, ndërsa eksplozivët janë kryesisht trinitrat.^[4]^[5]

Ekuacioni kimik për formimin e trinitratit është:

3 HNO₃ + C₆H₇(OH)₃O₂ H₂SO₄ C₆H₇(ONO₂)₃O₂ + 3 H₂O

Rendimentet janë rreth 85%, me humbje që i atribuohen oksidimit të plotë të celulozës në acid oksalik.

Referime

^ Merck Index (bot. 11th). fq. 8022. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
^ "How to make flash paper and flash cotton from household products". vadcpa.com/Val/Projects.php (në anglisht). Marrë më 2022-01-11.
^ "Wildlife Toxicity Assessments for Chemicals of Military Concern | ScienceDirect". www.sciencedirect.com (në anglisht). Marrë më 2021-07-22.
^ Stampa:Ullmann
^ Urbanski, Tadeusz (1965). Chemistry and Technology of Explosives (në anglisht). Vëll. 1. Oxford: Pergamon Press. fq. 20–21.

[1] Merck Index (bot. 11th). fq. 8022. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)

[2] "How to make flash paper and flash cotton from household products". vadcpa.com/Val/Projects.php (në anglisht). Marrë më 2022-01-11.

[3] "Wildlife Toxicity Assessments for Chemicals of Military Concern | ScienceDirect". www.sciencedirect.com (në anglisht). Marrë më 2021-07-22.

[Ull-4] Stampa:Ullmann

[5] Urbanski, Tadeusz (1965). Chemistry and Technology of Explosives (në anglisht). Vëll. 1. Oxford: Pergamon Press. fq. 20–21.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]