Shihni burimin për Qeveria

{{Systems of government}}

Një '''qeveri''' është sistemi ose grupi i njerëzve që qeverisin një komunitet të organizuar, në përgjithësi një [[Shteti|shtet]] .

Në rastin e përkufizimit të saj të gjerë asociativ, qeveria zakonisht përbëhet nga [[Legjislatura|legjislativi]], [[Ekzekutiv (qeveria)|ekzekutivi]] dhe [[gjyqësori]] . Qeveria është një mjet me të cilin zbatohen politikat organizative, si dhe një mekanizëm për përcaktimin e politikave. Në shumë vende, qeveria ka një lloj [[Kushtetuta|kushtetute]], një deklaratë të parimeve dhe filozofisë së saj qeverisëse.

Ndërsa të gjitha llojet e organizatave kanë [[Qeverisja|qeverisje]], termi ''qeveri'' shpesh përdoret më konkretisht për t'iu referuar rreth 200 [[lista e shteteve të pavarura|qeverive të pavarura kombëtare]] dhe [[Organizata qeveritare|organizatave ndihmëse]] .

Llojet kryesore të [[Sistemi politik|sistemeve politike]] moderne të njohura janë [[demokracia]], [[regjimet totalitare]] dhe, të ulura midis këtyre të dyjave, [[regjimet autoritare]] me një shumëllojshmëri [[Regjimet hibride|regjimesh hibride]].<ref name="Dobratz 2015 p. 472">{{Cite book |last=Dobratz |first=B.A. |url=https://books.google.com/books?id=RoK9CgAAQBAJ&pg=PA47 |title=Power, Politics, and Society: An Introduction to Political Sociology |date=2015 |publisher=Taylor & Francis |isbn=978-1-317-34529-9 |page=47 |language=en |access-date=30 pri 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230430083243/https://books.google.com/books?id=RoK9CgAAQBAJ&pg=PA47 |archive-date=30 prill 2023 |url-status=live}}</ref><ref name="LinzLinz20002">{{Cite book |last=Linz |first=Juan José |url=https://books.google.com/books?id=8cYk_ABfMJIC&pg=PA143 |title=Totalitarian and Authoritarian Regimes |date=2000 |publisher=Lynne Rienner Publisher |isbn=978-1-55587-890-0 |pages=143 |language=en |oclc=1172052725 |author-link=Juan José Linz |access-date=20 tetor 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230422130238/https://books.google.com/books?id=8cYk_ABfMJIC&pg=PA143 |archive-date=22 prill 2023 |url-status=live}}</ref> Sistemi modern i klasifikimit përfshin gjithashtu [[Monarkia|monarkitë]] si një entitet i pavarur ose si një sistem hibrid i tre kryesoreve.<ref name="Garcia-AlexanderWooCarlson20172">{{Cite book |last=Garcia-Alexander |first=Ginny |url=https://books.google.com/books?id=y-M8DwAAQBAJ&pg=PA137 |title=Social Foundations of Behavior for the Health Sciences |last2=Woo |first2=Hyeyoung |last3=Carlson |first3=Matthew J. |date=2017 |publisher=Springer |isbn=978-3-319-64950-4 |pages=137– |language=en |oclc=1013825392}}</ref><ref>{{Cite web |date=8 prill 2016 |title=14.2 Types of Political Systems |url=https://opentextbooks.uregina.ca/sociology/chapter/14-2-types-of-political-systems/#:~:text=The%20major%20types%20of%20political,and%20instead%20rule%20through%20fear |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20221022061920/https://opentextbooks.uregina.ca/sociology/chapter/14-2-types-of-political-systems/#:~:text=The%20major%20types%20of%20political,and%20instead%20rule%20through%20fear |archive-date=22 tetor 2022 |access-date=20 tetor 2022 |language=en}}</ref>Format historikisht të përhapura të qeverisjes përfshijnë monarkinë, [[Aristokracia|aristokracinë]], [[Timokraci|timokracinë]], [[Oligarkia|oligarkinë]], demokracinë, [[Teokracia|teokracinë]] dhe [[Tirani|tiraninë]] . Këto forma nuk janë gjithmonë reciproke ekskluzive, dhe [[Qeveri e përzier|qeveritë e përziera]] janë të zakonshme. Aspekti kryesor i çdo filozofie të qeverisjes është mënyra se si fitohet pushteti politik, ku dy format kryesore janë [[Zgjedhjet|gara elektorale]] dhe [[Pasuria trashëgimore|trashëgimia trashëgimore]].

== Përkufizime dhe etimologji ==
Një qeveri është [[sistemi]] për të [[Qeverisja|qeverisur]] një [[Shteti|shtet]] ose komunitet. ''[[Enciklopedia e Kolumbisë|Enciklopedia Columbia]]'' e përkufizon qeverinë si "një sistem kontrolli shoqëror, sipas të cilit e drejta për të bërë ligje dhe e drejta për t'i zbatuar ato, i jepet një grupi të caktuar në shoqëri". <ref>{{Cite book |title=Columbia Encyclopedia |title-link=Columbia Encyclopedia |date=2000 |publisher=Columbia University Press |edition=6th |language=en}}</ref> Ndërsa të gjitha llojet e organizatave kanë [[Qeverisja|qeverisje]], fjala ''qeveri'' shpesh përdoret më konkretisht për t'iu referuar afërsisht 200 [[lista e shteteve të pavarura|qeverive kombëtare të pavarura]] në Tokë, si dhe organizatave të tyre ndihmëse, të tilla si [[Qeveria e shtetit|qeveritë shtetërore dhe provinciale,]] si dhe [[Pushteti vendor|qeveritë lokale]].

Fjala ''qeveri'' rrjedh nga folja greke {{Lang|grc|κυβερνάω}}[ kubernáo ] që do të thotë ''të drejtosh'' me një [[Gubernaculum (klasike)|gubernaculum]] (timon), kuptimi metaforik që vërtetohet në literaturën e [[Antikiteti klasik|antikitetit klasik]], duke përfshirë [[Anija e shtetit|Anijen e Shtetit]] të [[Platoni|Platonit]]. Në [[anglishtja britanike|anglisht britanike]], "qeveria" ndonjëherë i referohet asaj që njihet edhe si " [[Ministria (ekzekutiv kolektiv)|ministri]] " ose " [[Administrata (qeveria)|administratë]] ", dmth, politikat dhe zyrtarët qeveritarë të një [[Qeveria e koalicionit|koalicioni]] ekzekutiv ose qeverisës të caktuar. Së fundi, ''qeveria'' ndonjëherë përdoret gjithashtu në anglisht si [[Sinonimi|sinonim]] për sundimin ose qeverisjen. <ref>{{Cite web |title=Government English Definition and Meaning |url=https://www.lexico.com/en/definition/government |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20220717193211/https://www.lexico.com/en/definition/government |archive-date=17 korrik 2022 |access-date=2022-07-17 |website=Lexico |language=en}}</ref>

Në gjuhë të tjera, [[Ligj|bashkëngjitjet]] mund të kenë një shtrirje më të ngushtë, siç është [[qeveria e Portugalisë]], e cila në fakt është më e ngjashme me konceptin e [[Administrata (qeveria)|"administrimit"]] .

==Historia==

=== Qeveritë më të hershme ===
Momenti dhe vendi që u zhvillua fenomeni i qeverisjes njerëzore humbet në kohë; megjithatë, historia regjistron formimet e qeverive të hershme. Rreth 5000 vjet më parë, u shfaqën qytet-shtetet e para të vogla. Nga mijëvjeçari i tretë deri në të dytën para Krishtit, disa prej tyre ishin zhvilluar në zona më të mëdha të qeverisjes: [[Sumeri]], [[Egjipti i lashtë]], [[Qytetërimi i Luginës së Indusit|qytetërimi i Luginës së Indus]] dhe [[Lista e kulturave neolitike të Kinës|qytetërimi i Lumit të Verdhë]].

Një arsye që shpjegon shfaqjen e qeverive përfshin bujqësinë. Që nga [[Revolucioni neolitik|Revolucioni Neolitik]], bujqësia ishte një metodë efikase për të krijuar tepricë ushqimore. Kjo u mundësoi njerëzve të specializohen në aktivitete jo bujqësore. Disa prej tyre përfshinin aftësinë për të sunduar mbi të tjerët si një autoritet i jashtëm. Të tjera përfshinin eksperimentimin social me modele të ndryshme qeverisjeje. Të dyja këto aktivitete formuan bazën e qeverive. <ref name="Eagly992">{{Cite journal |last=Eagly, Alice H. |last2=Wood, Wendy |date=qershor 1999 |title=The Origins of Sex Differences in Human Behavior: Evolved Dispositions Versus Social Roles |url=http://www.sscnet.ucla.edu/anthro/faculty/fiske/facets/eagly&wood.htm |url-status=dead |journal=American Psychologist |language=en |volume=54 |issue=6 |pages=408–423 |doi=10.1037/0003-066x.54.6.408 |archive-url=https://web.archive.org/web/20000817071347/http://www.sscnet.ucla.edu/anthro/faculty/fiske/facets/eagly&wood.htm |archive-date=17 gusht 2000}}</ref> Këto qeveri gradualisht u bënë më komplekse pasi bujqësia mbështeti popullsi më të mëdha dhe më të dendura, duke krijuar [[Kultura|ndërveprime]] të reja dhe [[çështje shoqërore|presione sociale]] që qeveria duhej t'i kontrollonte. shpjegon [[David Christian]]<blockquote>Ndërsa popullatat bujqësore u mblodhën në komunitete më të mëdha dhe më të dendura, ndërveprimet midis grupeve të ndryshme u rritën dhe presioni social u rrit derisa, në një paralele të habitshme me formimin e yjeve, u shfaqën papritmas struktura të reja, së bashku me një nivel të ri kompleksiteti. Ashtu si yjet, qytetet dhe shtetet riorganizojnë dhe aktivizojnë objektet më të vogla brenda fushës së tyre gravitacionale.</blockquote>Një shpjegim tjetër përfshin nevojën për të menaxhuar siç duhet projektet e infrastrukturës si infrastruktura ujore. Historikisht, kjo kërkonte administrim të centralizuar dhe organizim kompleks shoqëror, siç shihet në rajone si Mesopotamia. <ref name="Fukuyama-20122">{{Cite book |last=Fukuyama |first=Francis |url=https://books.google.com/books?id=i9xRAQAAMAAJ&q=origins+of+political+order+amazon |title=The Origins of Political Order: From Prehuman Times to the French Revolution |date=2012-03-27 |publisher=Farrar, Straus and Giroux |isbn=978-0-374-53322-9 |pages=70 |language=en}}</ref> Megjithatë, ka prova arkeologjike që tregojnë suksese të ngjashme me shoqëritë komplekse më të barabarta dhe të decentralizuara. <ref>{{Cite book |last=Roosevelt, Anna C. |title=Cambridge history of the Native peoples of the Americas: South America, Volume 3 |publisher=Cambridge University Press |year=1999 |isbn=978-0-521-63075-7 |editor-last=Salomon, Frank |pages=266–267 |language=en |chapter=The Maritime, Highland, Forest Dynamic and the Origins of Complex Culture |editor-last2=Schwartz, Stuart B. |chapter-url=https://books.google.com/books?id=hxqgDcCrzjkC&pg=PA266 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160624045250/https://books.google.com/books?id=hxqgDcCrzjkC&pg=PA266 |archive-date=24 qershor 2016 |url-status=live}}</ref>

=== Qeveritë moderne ===
Duke filluar nga fundi i shekullit të 17-të, përhapja e formave republikane të qeverisjes u rrit. [[Lufta Civile Angleze]] dhe [[Revolucioni i lavdishëm|Revolucioni i Lavdishëm]] në Angli, [[Revolucioni Amerikan]] dhe [[Revolucioni Francez]] kontribuan në rritjen e formave përfaqësuese të qeverisjes. [[Bashkimi Sovjetik]] ishte vendi i parë i madh që kishte një qeveri [[Komunizmi|komuniste]]. Që nga rënia e [[Muri i Berlinit|Murit të Berlinit]], [[demokracia liberale]] është bërë një formë edhe më e përhapur e qeverisjes.{{sfn|Kuper|Kuper|2008|p={{page needed|date=July 2022}}}}

Në shekullin e nëntëmbëdhjetë dhe të njëzetë, pati një rritje të konsiderueshme në madhësinë dhe shkallën e qeverisjes në nivel kombëtar. Kjo përfshinte rregullimin e korporatave dhe zhvillimin e [[Shteti i mirëqenies|shtetit të mirëqenies]] .

== Shkenca Politike ==

=== Klasifikimi ===
Në shkencën politike, ka qenë prej kohësh një synim krijimi i një tipologjie ose taksonomie të [[Politikat|politikave]], pasi tipologjitë e sistemeve politike nuk janë të dukshme. {{Sfn|Lewellen|2003}} Është veçanërisht e rëndësishme në fushat e [[Shkenca politike|shkencave politike]] të [[Politika krahasuese|politikës krahasuese]] dhe [[Marrëdhëniet ndërkombëtare|marrëdhënieve ndërkombëtare]] . Ashtu si të gjitha kategoritë e dalluara brenda formave të qeverisjes, kufijtë e klasifikimeve të qeverisë janë ose të rrjedhshëm ose të keqpërcaktuar.

Sipërfaqësisht, të gjitha qeveritë kanë një formë zyrtare ''[[de jure]]'' ose ideale. Shtetet e Bashkuara janë një republikë federale kushtetuese, ndërsa ish- [[Bashkimi Sovjetik]] ishte një [[Shteti socialist|republikë federale socialiste]] . Megjithatë, vetë-identifikimi nuk është objektiv, dhe siç argumentojnë Kopstein dhe Lichbach, përcaktimi i regjimeve mund të jetë i ndërlikuar, veçanërisht ''[[De fakto|de facto]]'', kur si qeveria ashtu edhe ekonomia e saj devijojnë në praktikë. {{Sfn|Kopstein|Lichbach|2005}} Për shembull, [[Voltaire|Volteri]] argumentoi se " [[Perandoria e Shenjtë Romake]] nuk është as e shenjtë, as romake, as një perandori". {{Sfn|Renna|2015}} Në praktikë, Bashkimi Sovjetik ishte një shtet i centralizuar autokratik njëpartiak nën [[Josif Stalini|Jozef Stalinin]] .

Identifikimi i një forme qeverisjeje është gjithashtu i vështirë sepse shumë [[Sistemi politik|sisteme politike]] e kanë origjinën si lëvizje socio-ekonomike dhe më pas barten në qeveri nga partitë që e emërtojnë veten sipas atyre lëvizjeve; të gjitha me ideologji politike konkurruese. Përvoja me ato lëvizje në pushtet dhe lidhjet e forta që mund të kenë me forma të veçanta qeverisjeje, mund të bëjnë që ato të konsiderohen si forma qeverisjeje në vetvete.

Komplikime të tjera përfshijnë moskonsensusin e përgjithshëm ose " [[Dezinformimi|shtrembërimin ose paragjykimin]] " e qëllimshëm të përkufizimeve të arsyeshme teknike të ideologjive politike dhe formave të lidhura të qeverisjes, për shkak të natyrës së politikës në epokën moderne. Për shembull: Kuptimi i "konservatorizmit" në Shtetet e Bashkuara ka pak të përbashkëta me mënyrën se si përkufizimi i fjalës përdoret diku tjetër. Siç vëren Ribuffo, "ajo që amerikanët tani e quajnë konservatorizëm, shumica e botës e quan liberalizëm ose [[Neoliberalizmi|neoliberalizëm]] "; një "konservator" në Finlandë do të etiketohej " [[Socializmi|socialist]] " në Shtetet e Bashkuara. {{Sfn|Ribuffo|2011}} Që nga vitet 1950, konservatorizmi në Shtetet e Bashkuara është lidhur kryesisht me [[Politika e djathtë|politikën e krahut të djathtë]] dhe [[Historia e Partisë Republikane (Shtetet e Bashkuara)|Partinë Republikane]] . Megjithatë, gjatë epokës së [[Ndarja racore në Shtetet e Bashkuara|segregacionit]], shumë [[Demokratët e Jugut|demokratë jugorë]] ishin konservatorë, dhe ata luajtën një rol kyç në [[Koalicioni konservator|koalicionin konservator]] që kontrolloi Kongresin nga viti 1937 deri në 1963. {{Sfn|Frederickson|2000}} {{Efn|{{harvnb|Frederickson|2000|p=12}}, quote:"...conservative southern Democrats viewed warily the potential of New Deal programs to threaten the region's economic dependence on cheap labor while stirring the democratic ambitions of the disfranchised and undermining white supremacy."}}

=== Dykuptimësi social-politike ===
Opinionet ndryshojnë nga individët në lidhje me llojet dhe pronat e qeverive që ekzistojnë. "Hijet e grisë" janë të zakonshme në çdo qeveri dhe klasifikimin e saj përkatës. Edhe demokracitë më liberale kufizojnë veprimtarinë politike rivale në një masë ose në një tjetër, ndërsa diktaturat më tiranike duhet të organizojnë një bazë të gjerë mbështetjeje duke krijuar kështu vështirësi për qeveritë e " [[Pëllumbat|pëllumbave]] " në kategori të ngushta. Shembujt përfshijnë pretendimet e [[Plutokracia|Shteteve të Bashkuara si një plutokraci]] dhe jo një demokraci pasi disa votues amerikanë besojnë se zgjedhjet po manipulohen nga [[Super PAC|Super PAC-të]] e pasura. {{Sfn|Freeland|2012}} Disa mendojnë se qeveria duhet të rikonceptohet ku në kohë ndryshimesh klimatike nevojat dhe dëshirat e individit riformohen për të gjeneruar mjaftueshmëri për të gjithë. <ref>''Governing the “Enough” in a Warming World The Discourse of “Sufficiency” from a Climate Governmentality Perspective''. Deflorian, Michel (2015) http://www.diva-portal.org/smash/get/diva2:839526/FULLTEXT01.pdf Retrieved 2 October 2023</ref>

== Matja e qeverisjes ==
Cilësia e një qeverie mund të matet me [[Indeksi i efektivitetit të qeverisë|indeksin e efektivitetit të qeverisë]], i cili lidhet me [[Efikasiteti politik|efikasitetin politik]] dhe [[Kapaciteti shtetëror|kapacitetin shtetëror]] . <ref name="Guisan2">{{Cite journal |last=Guisan |first=Maria-Carmen* |date=2009 |title=GOVERNMENT EFFECTIVENESS, EDUCATION, ECONOMIC DEVELOPMENT AND WELL-BEING: ANALYSIS OF EUROPEAN COUNTRIES IN COMPARISON WITH THE UNITED STATES AND CANADA, 2000-2007 |url=http://www.usc.es/economet/reviews/aeid914.pdf |journal=Applied Econometrics and International Development |language=en |volume=9 |issue=1 |page=1 |access-date=25 prill 2019}}</ref>

== Format ==
{{main|Lista e formave të qeverisjes}}[[Platoni]] në librin e tij ''[[Republika (Platoni)|Republika]]'' i ndau qeveritë në pesë lloje themelore (katër janë forma ekzistuese dhe një është forma ideale e Platonit, e cila ekziston "vetëm në të folur"): <ref name="Abjorensen20192">{{Cite book |last=Abjorensen |first=Norman |url=https://books.google.com/books?id=cNSSDwAAQBAJ&pg=PA288 |title=Historical Dictionary of Democracy |date=2019 |publisher=[[Rowman & Littlefield]] |isbn=978-1-5381-2074-3 |pages=288– |language=en |oclc=1081354236}}</ref>

* [[Aristokracia]] (sundimi me ligj dhe rendi, si mbretëritë ideale tradicionale "dashamirëse" që nuk janë tiranike)
* [[Timokraci|Timokracia]] (sundim me nder dhe detyrë, si një ushtarak "dashamirës"; Sparta si shembull)
* [[Oligarkia]] (sundimi nga pasuria dhe etika e bazuar në treg, si një shtet kapitalist me tregti të lirë)
* [[Demokracia]] (sundimi nga liria dhe barazia e pastër, si një qytetar i lirë)
* [[Tirani|Tirania]] (sundimi nga frika, si një despot)

Këto pesë regjime degjenerojnë në mënyrë progresive duke filluar nga aristokracia në krye dhe tirania në fund. {{Sfn|Brill|2016}}

Në ''[[Politika (Aristoteli)|Politikën]]'' e tij, Aristoteli shtjellon pesë regjimet e Platonit duke i diskutuar ato në lidhje me qeverisjen e njërit, të paktëve dhe të shumëve. <ref name="Jordović20192">{{Cite book |last=Jordović |first=Ivan |url=https://books.google.com/books?id=if7vxwEACAAJ |title=Taming Politics: Plato and the Democratic Roots of Tyrannical Man |date=2019 |publisher=Franz Steiner Verlag |isbn=978-3-515-12457-7 |page=intro |language=en |oclc=1107421360}}</ref> Nga kjo rrjedh klasifikimi i formave të qeverisjes sipas të cilave njerëzit kanë autoritetin për të sunduar: ose një person (një [[Autokracia|autokraci]], si monarkia), një grup i zgjedhur njerëzish (një aristokraci), ose populli në tërësi (një demokraci., të tilla si një republikë).

[[Thomas Hobbes]] tha në klasifikimin e tyre:<blockquote>Dallimi i Commonwealth-ve konsiston në dallimin e [[sovranit]], ose personit përfaqësues të të gjithëve dhe të secilit prej turmës. Dhe për shkak se sovraniteti është ose në një njeri, ose në një asamble prej më shumë se një; dhe në atë asamble ose çdo njeri ka të drejtë të hyjë, ose jo secili, por disa njerëz të dalluar nga të tjerët; është e qartë se mund të ketë vetëm tre lloje të Komonuelthit. Sepse përfaqësuesi duhet të jetë një burrë, ose më shumë; dhe nëse më shumë, atëherë është bashkim i të gjithëve, ose por i një pjese. Kur përfaqësuesi është një njeri, atëherë Commonwealth është një monarki; kur një asamble e të gjitha atyre që do të mblidhen, atëherë është një demokraci, ose Komonuelth popullor; kur një asamble vetëm e një pjese, atëherë quhet aristokraci. Një lloj tjetër i Komonuelthit nuk mund të ketë asnjë: sepse ose një, ose më shumë, ose të gjithë, duhet të kenë pushtetin sovran (të cilin e kam treguar të jetë i pandashëm) i tërë</blockquote>

=== Sistemet politike moderne themelore ===
Sipas profesorit [[Yale University|të Yale,]] [[Juan José Linz|Juan José Linz,]] sot ekzistojnë tre lloje kryesore të [[Sistemi politik|sistemeve politike]]: [[Demokracia|demokracitë]], [[regjimet totalitare]] dhe, mes këtyre dyve, [[regjimet autoritare]] me [[Regjimet hibride|regjime hibride]].<ref name="LinzLinz20003">{{Cite book |last=Linz |first=Juan José |url=https://books.google.com/books?id=8cYk_ABfMJIC&pg=PA143 |title=Totalitarian and Authoritarian Regimes |date=2000 |publisher=Lynne Rienner Publisher |isbn=978-1-55587-890-0 |pages=143 |language=en |oclc=1172052725 |author-link=Juan José Linz |access-date=20 tetor 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230422130238/https://books.google.com/books?id=8cYk_ABfMJIC&pg=PA143 |archive-date=22 prill 2023 |url-status=live}}</ref> <ref name="Michie20142">{{Cite book |url=https://books.google.com/books?id=ip_IAgAAQBAJ&pg=PA95 |title=Reader's Guide to the Social Sciences |date=3 shkurt 2014 |publisher=Routledge |isbn=978-1-135-93226-8 |editor-last=Jonathan Michie |page=95 |language=en |access-date=20 tetor 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230422130238/https://books.google.com/books?id=ip_IAgAAQBAJ&pg=PA95 |archive-date=22 prill 2023 |url-status=live}}</ref> Një sistem tjetër klasifikimi modern përfshin [[Monarkia|monarkitë]] si një entitet i pavarur ose si një sistem hibrid i tre kryesoreve. <ref name="Garcia-AlexanderWooCarlson20173">{{Cite book |last=Garcia-Alexander |first=Ginny |url=https://books.google.com/books?id=y-M8DwAAQBAJ&pg=PA137 |title=Social Foundations of Behavior for the Health Sciences |last2=Woo |first2=Hyeyoung |last3=Carlson |first3=Matthew J. |date=2017 |publisher=Springer |isbn=978-3-319-64950-4 |pages=137– |language=en |oclc=1013825392}}</ref> Studiuesit në përgjithësi i referohen një [[Diktatura|diktature]] ose si një formë autoritarizmi ose totalitarizmi. <ref name="ToddWaller20152">{{Cite book |last=Todd |first=Allan |url=https://books.google.com/books?id=y_pfCgAAQBAJ&pg=PA10 |title=History for the IB Diploma Paper 2 AuthoritariaAuthoritarian States (20th Century) |last2=Waller |first2=Sally |date=10 shtator 2015 |publisher=Cambridge University Press |isbn=978-1-107-55889-2 |editor-last=Todd |editor-first=Allan |pages=10– |language=en |access-date=20 tetor 2022 |editor-last2=Waller |editor-first2=Sally |archive-url=https://web.archive.org/web/20230422130238/https://books.google.com/books?id=y_pfCgAAQBAJ&pg=PA10 |archive-date=22 prill 2023 |url-status=live}}</ref> <ref name="LinzLinz20003" /> <ref name="Sondrol2">{{Cite journal |last=Sondrol |first=P. C. |date=2009 |title=Totalitarian and Authoritarian Dictators: A Comparison of Fidel Castro and Alfredo Stroessner |url=https://www.jstor.org/stable/157386 |url-status=live |journal=Journal of Latin American Studies |language=en |volume=23 |issue=3 |pages=599–620 |doi=10.1017/S0022216X00015868 |jstor=157386 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230308100323/https://www.jstor.org/stable/157386 |archive-date=8 mars 2023 |access-date=20 tetor 2022}}</ref>

=== Autokracia ===
Autokracia është një sistem qeverisjeje në të cilin [[Pushteti (social dhe politik)|pushteti]] suprem është i përqendruar në duart e një personi, vendimet e të cilit nuk i nënshtrohen as kufizimeve të jashtme ligjore dhe as mekanizmave të rregulluar të kontrollit popullor (përveç ndoshta kërcënimit të nënkuptuar të një [[Grusht shteti|grushti shteti]] ose në masë. [[Rebelimi|kryengritje]] ). <ref>{{Cite web |last=Johnson |first=Paul M. |title=Autocracy: A Glossary of Political Economy Terms |url=http://www.auburn.edu/~johnspm/gloss/autocracy |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20181226063927/http://www.auburn.edu/~johnspm/gloss/autocracy%20 |archive-date=26 dhjetor 2018 |access-date=14 shtator 2012 |publisher=Auburn.edu |language=en}}</ref> [[Monarkia absolute]] është një formë historikisht e përhapur e autokracisë, ku një [[Monarku|monark]] qeveris si një [[sovran]] i vetëm pa kufizime në [[Prerogativë mbretërore|prerogativën mbretërore]] . Shumica e monarkive absolute janë [[Monarkia e trashëguar|të trashëguara]], megjithatë disa, veçanërisht [[Selia e Shenjtë]], [[Monarki me zgjedhje|zgjidhen]] nga një [[Kolegji Zgjedhor|kolegj elektoral]] (si [[kolegji i kardinalëve]] ose [[Princi-zgjedhës|princër-zgjedhësve]] ). Forma të tjera të autokracisë përfshijnë [[Tirani|tiraninë]], [[Despotizmi|despotizmin]] dhe [[Diktatura|diktaturën]] .

=== Aristokracia ===
Aristokracia {{Efn|{{lang-grc|ἀριστοκρατία}} {{transliteration|grc|aristokratía}}, from {{lang|grc|ἄριστος}} {{transliteration|grc|[[Wikt:aristocrat#English|aristos]]}} "excellent", and {{lang|grc|κράτος}} {{transliteration|grc|[[Wikt:kratos|kratos]]}} "[[Power (social and political)|power]]".}} është një formë qeverisjeje që e vendos pushtetin në duart e një klase të vogël [[Elita|elitare]] [[Klasa sunduese|sunduese]], <ref name="OED2">q</ref> siç është një [[Fisnikëria|fisnik]] i trashëguar ose një [[kastë]] [[Privilegj social|e privilegjuar]] . Kjo klasë ushtron [[Rregulli i pakicës|sundimin e pakicës]], shpesh si një [[timokraci]] [[Pronësia e tokës|tokësore]], [[Plutokracia|plutokraci]] e pasur ose [[Oligarkia|oligarki]] .

Shumë monarki ishin aristokraci, megjithëse në monarkitë moderne kushtetuese monarku mund të ketë pak fuqi efektive. Termi ''aristokraci'' mund t'i referohet gjithashtu klasave jo [[Fshatar|fshatare]], jo-shërbëtore dhe [[Burgher (klasa sociale)|joqytetase]] në [[Feudalizmi|sistemin feudal]]

=== Demokraci ===
[[File:Democracy claims.svg|thumb|upright=1.5|{{ubl|{{legend|green|Qeveritë kombëtare që vetë-identifikohen si demokraci}}|{{legend|red|Qeveritë kombëtare që nuk vetë-identifikohen si demokraci}}}}]]
[[File:Electoral democracies.svg|thumb|upright=1.5|Qeveritë e njohura si "demokraci elektorale" as of 2022  nga sondazhi ''[[Liria në botë|Freedom in the World]]'' {{Efn|Conducted by American [[think tank]] [[Freedom House]], which is largely funded by the [[US government]].}}]]

Demokracia është një sistem qeverisjeje ku [[Shtetësia|qytetarët]] ushtrojnë pushtetin duke [[Votoni|votuar]] dhe [[Demokracia deliberative|duke diskutuar]] . Në një [[Demokracia e drejtpërdrejtë|demokraci të drejtpërdrejtë]], qytetaria në tërësi formon drejtpërdrejt një organ qeverisës [[Demokracia pjesëmarrëse|pjesëmarrës]] dhe voton drejtpërdrejt për secilën çështje. Në [[Demokracia indirekte|demokracinë indirekte]], qytetaria qeveris në mënyrë indirekte nëpërmjet përzgjedhjes së [[Demokracia përfaqësuese|përfaqësuesve]] ose [[Votimi i deleguar|delegatëve]] nga njëri-tjetri, zakonisht me [[Zgjedhjet|zgjedhje]] ose, më rrallë, me [[Renditja|renditje]] . Këta qytetarë të përzgjedhur më pas takohen për të formuar një organ qeverisës, si një legjislaturë ose [[Juria|juri]] .

Disa qeveri kombinojnë qeverisjen demokratike të drejtpërdrejtë dhe të tërthortë, ku qytetarët zgjedhin përfaqësues për të administruar qeverisjen e përditshme, duke rezervuar gjithashtu të drejtën e qeverisjes drejtpërdrejt përmes [[Iniciativa|nismave popullore]], [[Referendumi|referendumeve]] (plebishitet) dhe të [[Kujtoni zgjedhjet|drejtës për të tërhequr vëmendjen]] . Në një [[Kushtetuta|demokraci kushtetuese,]] kompetencat e shumicës ushtrohen brenda kuadrit të një demokracie përfaqësuese, por kushtetuta kufizon [[Rregulli i shumicës|sundimin e shumicës]], zakonisht nëpërmjet parashikimit nga të gjitha disa [[E drejta universale|të drejta universale]], si [[Liria e shprehjes|liria e fjalës]] ose [[Liria e asociimit|liria e organizimit]].<ref>''[[Oxford English Dictionary]]'': "democracy".</ref>

==== Republikat ====
Republika është një formë qeverisjeje në të cilën vendi konsiderohet një "çështje publike" ( {{Lang-la|res publica}} ), jo shqetësimi ose pronë private e sundimtarëve, dhe ku zyrat e shteteve më pas zgjidhen ose emërohen drejtpërdrejt ose tërthorazi në vend që të trashëgohen. Populli, ose një pjesë e konsiderueshme e tyre, kanë kontrollin suprem mbi qeverinë dhe ku zyrat shtetërore zgjidhen ose zgjidhen nga njerëz të zgjedhur.

Një përkufizim i thjeshtësuar i zakonshëm i një republike është një qeveri ku kreu i shtetit nuk është një monark. <ref name="WordNet2">{{Cite journal |title=republic |url=http://dictionary.reference.com/browse/republic |url-status=live |journal=WordNet 3.0 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20090312065659/http://dictionary.reference.com/browse/republic |archive-date=12 mars 2009 |access-date=20 mars 2009}}</ref> <ref name="M-W2">[][</ref> [[Monteskjë|Montesquieu]] përfshinte të dyja [[Demokracia|demokracitë]], ku të gjithë njerëzit kanë një pjesë në sundim, dhe [[Aristokracia|aristokracitë]] ose [[Oligarkia|oligarkitë]], ku sundojnë vetëm disa nga njerëzit, si forma republikane të qeverisjes.{{sfn|Montesquieu|1748|loc=book 2, chapters 2–3}}

Terma të tjerë të përdorur për të përshkruar republika të ndryshme përfshijnë [[Republika Demokratike|republikën demokratike]], [[Republika Kuvendore|republikën parlamentare]], [[Republikë gjysmë presidenciale|republikën gjysmë-presidenciale]], [[Sistemi presidencial|republikën presidenciale]], [[Republika Federale|republikën federale]], [[Republika Popullore|republikën popullore]] dhe [[republika islame|republikën islamike]] .

==== Federalizmi ====
Federalizmi është një koncept politik në të cilin një ''grup'' anëtarësh janë të lidhur së bashku me [[Besëlidhja (ligji)|një besëlidhje]] me një [[Kryesia federale|kryetar përfaqësues]] qeverisës. Termi "federalizëm" përdoret gjithashtu për të përshkruar një sistem qeverisjeje në të cilin [[sovraniteti]] ndahet në mënyrë kushtetuese midis një autoriteti qendror qeverisës dhe njësive politike përbërëse, të quajtura ndryshe shtete, provinca ose ndryshe. Federalizmi është një sistem i bazuar në parime dhe institucione demokratike në të cilat pushteti për të qeverisur ndahet ndërmjet qeverive kombëtare dhe provinciale/shtetërore, duke krijuar atë që shpesh quhet [[Federata|federatë]] . <ref>{{Cite book |last=Cane |first=Peter |title=The new Oxford companion to law |url=https://archive.org/details/newoxfordcompani0000unse |last2=Conaghan |first2=Joanne |date=2008 |publisher=Oxford university press |isbn=978-0-19-929054-3 |location=Oxford |language=en |chapter=Federalism}}</ref> Përkrahësit shpesh quhen [[Federalist|federalistë]] .

== Degët ==
[[File:Separation of powers.png|thumb|upright=1.5|Ndarja e pushteteve në [[Qeveria Federale e Shteteve të Bashkuara|qeverinë amerikane]], duke demonstruar modelin ''trias politica'']]Qeveritë zakonisht organizohen në institucione të veçanta që përbëjnë degë të qeverisë secila me [[Pushteti (social dhe politik)|kompetenca]], funksione, detyra dhe përgjegjësi të veçanta. Shpërndarja e kompetencave ndërmjet këtyre institucioneve ndryshon ndërmjet qeverive, si dhe funksionet dhe numri i degëve. Një shpërndarje e pavarur, paralele e pushteteve ndërmjet degëve të qeverisë është [[ndarja e pushteteve]] . Një shpërndarje e përbashkët, e kryqëzuar ose e mbivendosur e pushteteve është [[Shkrirja e fuqive|shkrirja e pushteteve]] .

Qeveritë shpesh janë të organizuara në tre degë me pushtete të veçanta: një legjislativ, një ekzekutiv dhe një gjyqësor; kjo nganjëherë quhet {{Lang|la|trias politica}}</link> model. Megjithatë, në sistemet [[Kuvendi|parlamentare]] dhe [[Sistemi gjysmë presidencial|gjysmë-presidenciale]], degët e qeverisjes shpesh kryqëzohen, duke pasur anëtarësi të përbashkët dhe funksione të mbivendosura. Shumë qeveri kanë më pak ose degë shtesë, të tilla si një [[komisioni zgjedhor|komision i pavarur zgjedhor]] ose degë [[Institucioni suprem i auditimit|auditimi]] . {{Sfn|Needler|1991}}

== Sistemi partiak ==
Aktualisht, shumica e qeverive administrohen nga anëtarë të një [[Partitë politike|partie politike]] të krijuar në mënyrë eksplicite e cila koordinon aktivitetet e [[zyrtar|zyrtarëve]] qeveritarë të asociuar dhe [[Kandidati|kandidatëve]] për poste. Në një [[Sistemi shumëpartiak|sistem qeverisjeje shumëpartiake]], shumë parti politike kanë kapacitetin për të fituar kontrollin e zyrave qeveritare, zakonisht duke konkurruar në [[Zgjedhjet|zgjedhje]], megjithëse [[numri efektiv i partive]] mund të jetë i kufizuar.

[[Qeveria e shumicës]] është një qeveri nga një ose më shumë [[Partia qeverisëse|parti qeverisëse]] që së bashku kanë një shumicë absolute të vendeve në parlament, në kontrast me një [[Qeveria e pakicës|qeveri të pakicës]] në të cilën ata kanë vetëm një shumicë vendesh dhe shpesh varen nga një marrëveshje [[Besimi-dhe-furnizimi|besimi dhe furnizimi]] me palëve të tjera. Një [[Qeveria e koalicionit|qeveri koalicioni]] është ajo në të cilën parti të shumta bashkëpunojnë për të formuar një qeveri si pjesë e një [[Marrëveshja e koalicionit|marrëveshjeje koalicioni]] . Në një qeveri me një parti një parti e vetme formon një qeveri pa mbështetjen e një koalicioni, siç është zakonisht rasti me qeveritë e shumicës, {{Sfn|Gallagher|Laver|Mair|2006}} {{Sfn|Kettle|2015}} por edhe një qeveri e pakicës mund të përbëhet nga vetëm një parti e paaftë për të gjetur një të gatshëm partner koalicioni për momentin. {{Sfn|Duxbury|2021}}

Një shtet që mban vazhdimisht një qeverisje njëpartiake brenda një sistemi (nominalisht) shumëpartiak, zotëron një [[Sistemi dominant-partiak|sistem dominues partiak]] . Në një [[Shteti njëpartiak|sistem njëpartiak]] (jodemokratik) një [[Partia në pushtet|parti e vetme në pushtet]] ka të drejtën (pak a shumë) ekskluzive për të formuar qeverinë dhe formimi i partive të tjera mund të pengohet ose të jetë i paligjshëm. Në disa raste, një qeveri mund të ketë një [[jopartizanizmi|sistem jopartiak]], siç është rasti me [[Monarkia absolute|monarkinë absolute]] ose [[Demokracia jopartiake|demokracinë jopartiake]] .

== Hartat ==
Demokracia është forma më e popullarizuar e qeverisjes me më shumë se gjysma e kombeve në botë që janë demokraci - 97 nga 167 kombe që nga viti 2021. <ref name="IDEA2">[https://www.idea.int/gsod/sites/default/files/2021-11/the-global-state-of-democracy-2021_0.pdf The Global State of Democracy 2021] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20220809193024/https://www.idea.int/gsod/sites/default/files/2021-11/the-global-state-of-democracy-2021_0.pdf |date=9 gusht 2022 }} , International Institute for Democracy and Electoral Assistance</ref> Megjithatë, bota po bëhet më autoritare me një të katërtën e popullsisë së botës nën qeveritë [[Rrëshqitja demokratike|e prapambetura në mënyrë demokratike]] . <ref name="IDEA2" />
[[File:EIU Democracy Index 2017.svg|left|upright=2.75|thumb|Indeksi i Demokracisë nga Economist Intelligence Unit, 2017.<ref>{{Cite web |title=Democracy Index 2017 – Economist Intelligence Unit |url=http://pages.eiu.com/rs/753-RIQ-438/images/Democracy_Index_2017.pdf |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20201221004840/http://pages.eiu.com/rs/753-RIQ-438/images/Democracy_Index_2017.pdf |archive-date=21 dhjetor 2020 |access-date=17 shkurt 2018 |website=EIU.com |language=en}}</ref>
----
{{col-begin}}
{{col-break}}

'''Full Democracies'''
{{legend|#006837|9–10}}
{{legend|#1a9850|8–9}}
{{col-break}}

'''Flawed Democracies'''
{{legend|#66bd63|7–8}}
{{legend|#a6d96a|6–7}}
{{col-break}}

'''Hybrid Regimes'''
{{legend|#fee08b|5–6}}
{{legend|#fdae61|4–5}}
{{col-break}}

'''Authoritarian Regimes'''
{{legend|#f46d43|3–4}}
{{legend|#d73027|2–3}}
{{legend|#a50026|0–2}}
{{col-end}}]]
[[File:Blank Map World Secondary Political Divisions.svg|thumb|left|upright=2.75|Nivelet administrative botërore të shkallës së parë dhe të dytë]]

[[File:Map of unitary and federal states.svg|left|upright=2.75|thumb|Një hartë botërore që dallon vendet e botës si federata (të gjelbërta) nga shtetet unitare (blu).
----
{{legend|#0000b0|[[Shteti unitar]]}}
{{legend|#00e000|[[Federata]]}}]]

{{clear}}

== Referime ==
{{Notelist}}

== Referime ==
{{Reflist}}

===Biblografia===
{{Refbegin|colwidth=30em|indent=yes}}
* {{Cite journal |last=Brill |first=Sara |date=2016 |title=Political Pathology in Plato's Republic |url=https://www.degruyter.com/document/doi/10.1515/apeiron-2015-0003/html |journal=Apeiron |language=en |volume=49 |issue=2 |pages=127–161 |doi=10.1515/apeiron-2015-0003 |issn=2156-7093 |s2cid=148505083 |access-date=4 gusht 2022 |archive-date=27 tetor 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20221027215252/https://www.degruyter.com/document/doi/10.1515/apeiron-2015-0003/html |url-status=live}}
* {{Cite book |last=Brock |first=Roger |url=https://books.google.com/books?id=QCSGircE9WwC |title=Greek Political Imagery from Homer to Aristotle |date=2013 |publisher=Bloomsbury |isbn=978-1-4725-0218-6 |location=London |language=en |oclc=1040413173 |access-date=14 korrik 2022 |archive-date=9 nëntor 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20231109175722/https://books.google.com/books?id=QCSGircE9WwC |url-status=live}}
* {{Cite book |last=Christian |first=David |url=https://archive.org/details/mapsoftimeintrod00chri |title=Maps of Time: an Introduction to Big History |date=2004 |publisher=University of California Press |isbn=978-0-520-24476-4 |location=Berkeley, CA |language=en |oclc=966003275 |url-access=registration}}
* {{Cite news |last=Duxbury |first=Charlie |date=29 nëntor 2021 |title=Magdalena Andersson named Swedish prime minister (again) |language=en |work=Politico |url=https://www.politico.eu/article/magdalena-andersson-sweden-prime-minister-again-resignation |url-status=live |access-date=2022-07-14 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220415130747/https://www.politico.eu/article/magdalena-andersson-sweden-prime-minister-again-resignation/ |archive-date=15 prill 2022}}
* {{Cite book |last=Frederickson |first=Kari |title=The Dixiecrat Revolt and the End of the Solid South, 1932–1968 |date=2000 |publisher=University of North Carolina Press |isbn=978-0-8078-4910-1 |location=Chapel Hill |language=en |oclc=475254808}}
* {{Cite book |last=Freeland |first=Chrystia |title=Plutocrats: the Rise of the New Global Super-Rich and the Fall of Everyone Else |title-link=Plutocrats (book) |date=2012 |publisher=Allen Lane |isbn=978-1-84614-252-9 |location=London |language=en |oclc=795857028 |author-link=Chrystia Freeland}}
* {{Cite book |last1=Gallagher |first1=Michael |title=Representative Government in Western Europe |last2=Laver |first2=M. |last3=Mair |first3=P. |date=2006 |publisher=McGraw-Hill |isbn=978-0070366848 |edition=4th |location=New York |language=en |oclc=906939909}}
* {{Cite book |last=Haider-Markel |first=Donald P. |title=The Oxford Handbook of State and Local Government |url=https://archive.org/details/oxfordhandbookof0000unse_x1t9 |date=2014 |publisher=Oxford University Press |isbn=978-0-19-957967-9 |location=Oxford, UK |language=en |oclc=904484428}}
* {{Cite news |last=Kettle |first=Martin |date=17 prill 2015 |title=Coalition and minority governments are not so unusual in UK elections; The first-past-the-post system has led to fewer one-party majority governments in Britain than might be expected -- only half of all those in the 20th century |language=en |work=Guardian |url=https://link.gale.com/apps/doc/A410102999/ITOF?u=wikipedia&sid=bookmark-ITOF&xid=fe0349d5 |url-status=live |access-date=2022-07-14 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220730081416/https://go.gale.com/ps/i.do?p=ITOF&u=wikipedia&id=GALE%7CA410102999&v=2.1&it=r&sid=bookmark-ITOF&asid=fe0349d5 |archive-date=30 korrik 2022 |via=Gale General OneFile}}
* {{Cite book |title=Comparative politics: interests, identities, and institutions in a changing global order |date=2005 |publisher=Cambridge University Press |isbn=0521708400 |editor-last=Kopstein |editor-first=Jeffrey |edition=2nd |location=Cambridge, UK |language=en |oclc=1293165230 |editor-last2=Lichbach |editor-first2=Mark}}
* {{Cite book |title=The Social Science Encyclopedia |date=2008 |publisher=Routledge |isbn=978-0-415-47635-5 |editor-last=Kuper |editor-first=Adam |location=London |language=en |oclc=789658928 |editor-last2=Kuper |editor-first2=Jessica}}
* {{Cite book |last=Lewellen |first=Ted C. |url=https://books.google.com/books?id=gwJBNWbrXeIC |title=Political Anthropology: An Introduction |date=2003 |publisher=Praeger |isbn=978-0-89789-891-1 |edition=3rd |location=Westport, CT |language=en |oclc=936497371 |access-date=20 maj 2020 |archive-date=9 nëntor 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20231109175725/https://books.google.com/books?id=gwJBNWbrXeIC |url-status=live}}
* {{Cite book |last=Montesquieu |title=The Spirit of the Laws |title-link=The Spirit of Law |date=1748 |language=en |author-link=Montesquieu}}
* {{Cite book |last=Needler |first=Martin C. |title=The Concepts of Comparative Politics |date=1991 |publisher=Praeger |isbn=978-0-275-93653-2 |location=New York |language=en |oclc=925042067}}
* {{Cite journal |last=Renna |first=Thomas |date=shtator 2015 |title=The Holy Roman Empire was neither holy, nor Roman, nor an empire |journal=Michigan Academician |language=en |volume=42 |issue=1 |pages=60–75 |doi=10.7245/0026-2005-42.1.60}}
* {{Cite journal |last=Ribuffo |first=Leo P. |date=2011 |title=20 Suggestions for Studying the Right now that Studying the Right is Trendy |journal=Historically Speaking |language=en |volume=12 |issue=1 |pages=2–6 |doi=10.1353/hsp.2011.0013 |s2cid=144367661}}
* {{Cite book |last1=Smelser |first1=Neil J. |title=International Encyclopedia of the Social & Behavioral Sciences |last2=Baltes |first2=Paul B. |date=2001 |publisher=Elsevier Science |isbn=978-0-08-043076-8 |location=New York |language=en |oclc=43548228}}
{{Refend}}

== Lexo më shumë ==
* {{Cite book |last1=de Mesquita |first1=Bruce Bueno |title=The Dictator's Handbook: Why Bad Behavior is Almost Always Good Politics |url=https://archive.org/details/dictatorshandboo0000buen |last2=Smith |first2=Alastair |date=2012 |publisher=[[PublicAffairs]] |isbn=978-1610390446 |location=New York |language=en |oclc=1026803822 |author-link=Bruce Bueno de Mesquita}}
* {{Cite book |last1=de Mesquita |first1=Bruce Bueno |title=The Logic of Political Survival |title-link=The Logic of Political Survival |last2=Smith |first2=Alastair |last3=Siverson |first3=Randolph M. |last4=Morrow |first4=James D. |date=2003 |publisher=[[MIT Press]] |isbn=978-0262025461 |location=Cambridge, Massachusetts |language=en |oclc=475265120 |author-link=Bruce Bueno de Mesquita |author-link4=James D. Morrow}}
* {{Cite book |last=Dobson |first=William J. |title=The Dictator's Learning Curve: Inside the Global Battle for Democracy |date=2013 |publisher=Anchor |isbn=978-0307477552 |location=New York |language=en |oclc=849820048 |author-link=William J. Dobson}}
* {{Cite book |last1=Friedrich |first1=Carl J. |url=https://archive.org/details/totalitariandict0000frie |title=Totalitarian Dictatorship and Autocracy |last2=Brzezinski |first2=Zbigniew K. |date=1966 |publisher=Frederick A. Praeger |isbn=978-0674895652 |edition=2nd |location=New York |language=en |oclc=826626632 |author-link2=Zbigniew Brzezinski |orig-date=1965 |url-access=registration}}
* {{Cite book |last=Krader |first=Lawrence |url=https://books.google.com/books?id=rIyZAAAAIAAJ |title=Formation of the State |date=1968 |publisher=Prentice-Hall |isbn=0133294900 |series=Foundations of Modern Anthropology |location=Englewood Cliffs, New Jersey |language=en |oclc=266086412}}

{{Authority control}}

{{DEFAULTSORT:Government, Forms of}}
[[Kategoria:Qeveria]]
[[Kategoria:Terminologji politike]]