Sistemi operativ mobil

Një sistem operativ celular është një sistem operativ që përdoret për telefonat e zgjuar, tabletët, orët e zgjuara, syzet e zgjuara ose pajisje të tjera kompjuterike celulare personale jo laptop. Ndërsa kompjuterët si laptopët tipikë/të lëvizshëm janë "lëvizës", sistemet operative të përdorura në to përgjithësisht nuk konsiderohen celularë, pasi ato fillimisht ishin krijuar për kompjuterë desktop që historikisht nuk kishin ose kishin nevojë për veçori specifike celulare. Kjo linjë që dallon celularin dhe format e tjera është bërë e paqartë vitet e fundit, për faktin se pajisjet më të reja janë bërë më të vogla dhe më të lëvizshme ndryshe nga hardueri i së kaluarës. Veçantitë kryesore që mjegullojnë këtë linjë janë prezantimi i kompjuterëve tabletë, laptopëve të lehtë dhe hibridizimi i të dyve në PC 2-në-1.

Sistemet operative celulare bashkojnë veçoritë e një sistemi operativ kompjuteri desktop me veçori të tjera të dobishme për përdorim celular ose në dorë, dhe zakonisht përfshijnë një modem të integruar me valë dhe një vend për kartë SIM për lidhjen telefonike dhe të të dhënave. Në tremujorin e parë të 2018, u shitën mbi 123 milionë telefona të zgjuar (numri më i lartë i regjistruar ndonjëherë) me 60.2% me Android dhe 20.9% me iOS. Jo aq sa 2012 (1.56 miliardë), 2023 kishte ende shitje në rritje, 1.43 miliardë për të qenë të saktë me 53.32% që ishin Android. Vetëm Androidi bën më shumë shitje se sistemi operativ i njohur për desktop Microsoft Windows, dhe në përgjithësi përdorimi i smartfonëve (edhe pa tableta) tejkalon përdorimin e desktopit.

Pajisjet celulare, me aftësi të komunikimit celular (p.sh., telefonat inteligjentë), përmbajnë dy sisteme operative celulare – platforma kryesore e softuerit që përballet me përdoruesin plotësohet nga një sistem i dytë operativ i pronarit të nivelit të ulët në kohë reale, i cili operon radion dhe pajisje të tjera. Hulumtimet kanë treguar se këto sisteme të nivelit të ulët mund të përmbajnë një sërë dobësish sigurie që lejojnë stacionet bazë me qëllim të keq të fitojnë nivele të larta kontrolli mbi pajisjen celulare.

Sistemet operative celulare janë në përdorim nga shumica që nga viti 2017 (matur nga përdorimi i uebit); madje vetëm telefonat inteligjentë që i përdorin ato (përjashtuar tabletët) janë në përdorim nga shumica, më të përdorur se çdo lloj pajisjeje tjetër. Kështu, OS tradicionale e desktopit tani është një lloj OS i përdorur nga pakica; shih pjesën e përdorimit të sistemeve operative. Ndryshimet në popullaritet ndodhin sipas rajoneve, ndërsa minoriteti desktop zbatohet gjithashtu në disa ditë në vende të tilla si Shtetet e Bashkuara dhe Mbretëria e Bashkuar. Androidi dhe iOS aktualisht dominojnë 80% të pjesës së tregut të sistemeve operative celulare në mbarë botën. ROM-et e personalizuara janë alternativë ndaj Androidit.