Vrulli: Dallime mes rishikimesh

Browse history interactively

[Redaktim i kontrolluar]

← Redaktim më i vjetër Ndryshimi më pas →

Content deleted Content added

PamorTekst wiki

Inline

Versioni i datës 17 maj 2015 00:51

Në mekanikën klasike, vrulli i njohur ndryshe si sasia e lëvizjes (njësia SI është kg·m/s, ose, në mënyrë ekuivalente, N·s) është prodhimi i masës dhe shpejtësisë të një objekti ( $p=mv$ ). Kjo madhësi shpesh njihet si vrulli linear (impulsi linear) për ta dalluar atë nga impulsi këndor. Vrulli linear është një madhësi vektoriale, sepse ka një drejtim dhe një madhësi të caktuar. Impulsi këndor është një madhësi pseudovektoriale sepse ajo merr një shenjë të kundër të tepërt gjatë një rrotullimi të pasaktë. Vrulli i përgjithshëm i një grupi objektesh është konstant, nga ana tjetër nëqoftëse forca të jashtme veprojnë mbi trupat kjo nuk është e vërtetë (ligji i ruajtjes se impulsit).

Vrulli është një madhësi e konservuar, që do të thotë se vrulli i përgjithshëm (sasia e përgjithsme e lëvizjes) i një sistemi të mbyllur (një sistemi që nuk ka ndikime nga forcat e jashtme) nuk mund të ndryshojë. Ky koncept u zhvillua për herë të parë tek ligji i dytë i Njutonit , megjithatë ai është i vlefshëm edhe tek teoria e relativitetit special dhe me përgjithësime të duhura ligji i konservimit të vrullit është i vërtetë edhe në elektrodinamikë, mekanikë kuantike , teorinë kuantike të fushës dhe tek relativitetin e pergjithshem.

Historia

Vrulli linear i një thërrmije

Literatura shqipe

Ne literaturen shqipe, specifikisht ne tekstet e gjimanzit dhe ato te nivelit te ulët universitar vrulli (sasia e lëvizjes) zakonisht ngatërrohet me konceptin e impulsit. Impulsi përcaktohet si një ndyshim i vrullit të një trupit. Vrulli nga ana tjetër eshte thjesht produkti i masës së trupit me shpejtësine e tij në një çast të caktuar.

Shikoni gjithashtu

Shenime

Referenca

Halliday, David (1960–2007). Fundamentals of Physics. John Wiley & Sons. Chapter 9. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!); Parametri i panjohur |coauthors= është injoruar (sugjerohet |author=) (Ndihmë!); Parametri i panjohur |nopp= është injoruar (sugjerohet |no-pp=) (Ndihmë!)Mirëmbajtja CS1: Formati i datës (lidhja)
Serway, Raymond; Jewett, John (2003). Physics for Scientists and Engineers (6 ed.). Brooks Cole. ISBN 0-534-40842-7
Stenger, Victor J. (2000). Timeless Reality: Symmetry, Simplicity, and Multiple Universes. Prometheus Books. Chpt. 12 in particular.
Tipler, Paul (1998). Physics for Scientists and Engineers: Vol. 1: Mechanics, Oscillations and Waves, Thermodynamics (4th ed.). W. H. Freeman. ISBN 1-57259-492-6
Hand, Louis N.; Finch, Janet D. Analytical Mechanics. Cambridge University Press. Chapter 4. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!); Parametri i panjohur |nopp= është injoruar (sugjerohet |no-pp=) (Ndihmë!)

Lidhje te jashtme

WikiFjalori: Vrulli – shfletoni më shumë në fjalorin e lirë

Conservation of momentum - A chapter from an online textbook

@@ Rreshti 3: / Rreshti 3: @@
 Në [[Mekanika klasike|mekanikën klasike]], '''vrulli ''' i njohur ndryshe si sasia e lëvizjes (njësia [[SI]] është [[kilogram|kg]]·m/s, ose, në mënyrë ekuivalente, N·[[sekonda|s]]) është prodhimi i [[masa|masës]] dhe shpejtësisë të një objekti (<math> p = mv </math>). Kjo madhësi shpesh njihet si '''vrulli linear (impulsi linear)''' për ta dalluar atë nga [[impulsi këndor]]. Vrulli linear është një madhësi [[vektori]]ale, sepse ka një drejtim dhe një madhësi të caktuar. Impulsi këndor është një madhësi [[Pseudovektori|pseudovektoriale]] sepse ajo merr një shenjë të kundër të tepërt gjatë një [[rrotullimi të pasaktë]]. Vrulli i përgjithshëm i një grupi objektesh është konstant, nga ana tjetër nëqoftëse forca të jashtme veprojnë mbi trupat kjo nuk është e vërtetë (''ligji i ruajtjes se impulsit'').
-Vrulli është një madhësi e [[Ligjet e ruajtjes|konservuar]], që do të thotë se vrulli i përgjithshëm (sasia e përgjithsme e lëvizjes) i një [[Sistemi i mbyllur|sistemi të mbyllur]] (një sistemi që nuk ka ndikime nga forcat e jashtme) nuk mund të ndryshojë. Ky koncept u zhvillua për herë të parë tek [[Mekanika e Njutonit|ligji i dytë i Njutonit]] , megjithatë ai është i vlefshëm edhe tek [[Relativiteti special|teoria e relativitetit special]] dhe me përgjithësime të duhura ligji i konservimit të vrullit është i vërtetë edhe në [[Elektrodinamika|elektrodinamikë]], [[Mekanika kuantike|mekanikë kuantike]] , [[Teoria kuantike e fushës|teorinë kuantike të fushës]] dhe tek [[Relativiteti i përgjithshëm|relativitetin e pergjithshem]]].
+Vrulli është një madhësi e [[Ligjet e ruajtjes|konservuar]], që do të thotë se vrulli i përgjithshëm (sasia e përgjithsme e lëvizjes) i një [[Sistemi i mbyllur|sistemi të mbyllur]] (një sistemi që nuk ka ndikime nga forcat e jashtme) nuk mund të ndryshojë. Ky koncept u zhvillua për herë të parë tek [[Mekanika e Njutonit|ligji i dytë i Njutonit]] , megjithatë ai është i vlefshëm edhe tek [[Relativiteti special|teoria e relativitetit special]] dhe me përgjithësime të duhura ligji i konservimit të vrullit është i vërtetë edhe në [[Elektrodinamika|elektrodinamikë]], [[Mekanika kuantike|mekanikë kuantike]] , [[Teoria kuantike e fushës|teorinë kuantike të fushës]] dhe tek [[Relativiteti i përgjithshëm|relativitetin e pergjithshem]].
 == Historia ==