Impulsi këndor

Ky xhiroskop qendron drejt kur rrotullohet per shkak te impulsit kendor.

Në fizikë, impulsi këndor i një thërrmije rreth origjinës është një madhësi vektoriale e barabartë me masën e thërrmijës shumëzuar me prodhimin vektorial të vektorit të pozicionit të thërmijës me vektorin e shpejtësisë. Impulsi këndor i një sistemi thërmijash është shuma e momentit këndor të thërrmijave në të.

Impulsi këndor është koncept shumë i rëndësishëm në fizike dhe inxhinieri, me aplikime të shumta. Në fizikë, ka rëndësi të madhe sepse është një madhësi e konservuar: Momenti këndor i një sistemi qëndron konstant nëse mbi të nuk aplikohet një moment force i jashtëm. Simetria rrotulluese e hapësirës është shkaku i ruajtjes së impulsit këndor, kjo në vetvete është një rast i veçantë i Teoremës së Noether-it (Nëdherit). Ligji i konservimit të impulsit këndor shpjegon shumë fenomenene në natyrë.

Impulsi këndor në mekanikën klasike

Lidhja mes forces (F), momentit të forcës (τ), dhe vektoreve te momentit (p dhe L) ne nje sistem rrotullues

Përcaktimi

Impulsi këndor i një thërrmije rreth origjinës në një sistem përcaktohet si:

$\mathbf {L} =\mathbf {r} \times \mathbf {p}$

ku:

$\mathbf {L}$ është impulsi këndor i thërmijës,

$\mathbf {r}$ është vektori i pozicionit të thërmijës në lidhje me origjinën,

$\mathbf {p}$ është impulsi linear i thërmijës, dhe

$\times \,$ eshte prodhimi vektorial.

Siç shikohet nga përcaktimi, njësitë SI të derivuara të momentit këndor janë Njuton metër sekondë (N·m·s ose kg·m²s^-1). Për shkak të prodhimit vektorial, L është një pseudovektor i cili është perpendikular (pingul) si me vektorin rrezor r, ashtu edhe me vektorin e momentit p dhe e merr shenjën nga rregulli i dorës së djathtë.

Lidhje te jashtme

• Conservation of Angular Momentum Arkivuar 14 dhjetor 2010 tek Wayback Machine - kapitull nga një libër online
• Angular Momentum in a Collision Process - derivimi i rastit tre dimensional

Referime

• Cohen-Tannoudji, Claude; Diu, Bernard; Laloë, Franck, "Quantum Mechanics" (1977). John Wiley & Sons.
• E. U. Condon and G. H. Shortley, The Theory of Atomic Spectra, (1935) Cambridge at the University Press, ISBN 0-521-09209-4 See chapter 3.
• Edmonds, A.R., Angular Momentum in Quantum Mechanics, (1957) Princeton University Press, ISBN 0-691-07912-9.
• Jackson, John David, "Classical Electrodynamics". Second Ed., 1975. Third Ed., 1998. John Wiley & Sons.
• Serway, Raymond A.; Jewett, John W. (2004). Physics for Scientists and Engineers (6th ed.). Brooks/Cole. ISBN 0-534-40842-7. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)Mirëmbajtja CS1: Emra të shumëfishtë: lista e autorëve (lidhja)
• Tipler, Paul (2004). Physics for Scientists and Engineers: Mechanics, Oscillations and Waves, Thermodynamics (5th ed.). W. H. Freeman. ISBN 0-7167-0809-4. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)