Superkompjuteri
Një superkompjuter është një kompjuter me një nivel të lartë të kapaciteteve kompjuterike në krahasim me një kompjuter për qëllime të përgjithshme. Performanca e një superkompjuteri është matur me operacionet floating-point për sekondë (FLOPS) dhe jo me miliona instruksione për sekondë (MIPS). Deri në vitet e fundit (2015), ka superkompjuterë të cilat mund të kryejnë deri në kuadrilionë FLOPS.[2]
Supercomputers u paraqit në vitet 1960ta, të bëra fillimisht dhe për dekada me radhë kryesisht nga Seymour Cray në Control Data Corporation (CDC), Cray Research dhe kompanitë e mëvonshme që mbanin emrin ose monogramin e tij. Përderisa superkompjuterët të viteve 1970 përdornin vetëm disa procesorë, në vitet 1990 filluan të paraqiten makina me mijëra procesorë, dhe në fund të shekullit të 20-të, kompjuter me paralelizëm masiv me dhjetëra mijëra procesorë "off-the-shelf" ishin normal.[3][4] Që nga futja e tij në qershor të vitit 2013, superkompjuteri kinez Tianhe-2 deri në vitin 2015 është më i shpejti në botë me 33.86 petaFLOPS (PFLOPS), ose 33.86 kuadrillionë FLOPS.
Historia
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Historia e superkompjuterëve shkon prapa në vitin 1960, me Atlas në Universitetin e Mançesterit dhe një seri të kompjuterëve të Control Data Corporation (CDC), të projektuar nga Seymour Cray. Këto përdornin dizajn inovativ dhe paralelizëm për të arritur kulmin e performancës përpunuese [5].
Atlasi ishte një projekt i përbashkët mes Ferranti dhe Universitetin e Mançesterit dhe është projektuar për të operuar me shpejtësi të përpunimit që i afrohet një mikrosekondë për instruksion, rreth një milion instruksione për sekondë [6]. Atlas i parë është autorizuar zyrtarisht më 7 dhjetor 1962, si një nga superkompjuterët e parë në botë – konsiderohet si kompjuteri më i fuqishëm në botë në atë kohë me një diferencë të konsiderueshme, dhe i barabartë me katër IBM 7094 [7].
CDC 6600, i lëshua në vitin 1964, u projektua nga Cray për të qenë më i shpejti në botë. Cray kaloi nga përdorimi i germaniumit në silic për transistorët, e cila operonte shumë shpejtë, duke zgjidhur problemin e nxehtësisë duke përdorur ftohës.[8] Duke pasur parasysh se 6600 tejkaloj të gjithë kompjuterët e bashkëkohës së tij me rreth 10 herë, ai u quajt superkompjuter dhe e përcaktoi tregun e superkompjuterëve kur njëqind kompjuterë u shitën, secili nga me çmimi pre $8 million [9][10][11][12].
Cray iku nga CDC në vitin 1972 për të formuar kompaninë e tij, Cray Research [10]. Katër vite pasi la CDC, Cray paraqiti 80 MHz Cray 1 në vitin 1976, dhe ai u bë një nga superkompjuterët më të suksesshëm në histori [13][14]. Cray-2 u lëshua në vitin 1985, ishte një kompjuter me 8 procesor me ftohës të lëngshëm dhe Fluorinert pompohej në të derisa ai operonte. Ai performonte në 1.9 gigaflops dhe ishte më i shpejti në botë deri në vitin 1990.[15]
Ndërsa superkompjuterët e viteve 1980 përdornin vetëm disa procesorë, në vitet 1990, makina me mijëra procesorë filluan të shfaqen si në Shtetet e Bashkuara dhe Japoni, duke vendosur rekorde të reja të performancës kompjuterike.
Hardueri dhe arkitektura
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Menaxhimi i softuerit dhe sistemit
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Matja e performancës
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Hulumtimi dhe tendenca e zhvillimit
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Përdorimi i energjisë
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Kompjuterët e performancës së lartë zakonisht kërkojnë shumë energji. Megjithatë, Islanda mund të jetë një pikë referimi për të ardhmen me superkompjuterin e parë në botë me zero emetim. E vendosur në Thor Data Center në Reykjavik, Islandë, ky superkompjuter mbështetet plotësisht në burimet e ripërtëritshme të energjisë për energjinë e saj në vend se të lëndëve djegëse nga fosilet. Klima e ftohtë gjithashtu redukton nevojën për ftohje aktive, duke e bërë atë një nga objekteve që shfrytëzon në maksimum burimet e ripërtëritshme në botë.[16]
Në fantashkencë
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Shumë shkrimtarë të fantashkencës i përshkruajnë superkompjuterët në veprat e tyre, si para ashtu dhe pasi u ndërtuan superkompjuterët e vërtetë.
Shih edhe
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Shënime dhe referenca
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]- ^ "IBM Blue gene announcement". 03.ibm.com. 26 qershor 2007. Marrë më 9 qershor 2012.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ .
- ^ Hoffman, Allan R.; etj. (1990). Supercomputers: directions in technology and applications. National Academies. fq. 35–47. ISBN 0-309-04088-4.
{{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Hill, Mark Donald; Jouppi, Norman Paul; Sohi, Gurindar (1999). Readings in computer architecture. fq. 40–49. ISBN 1-55860-539-8.
{{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Hardware software co-design of a multimedia SOC platform by Sao-Jie Chen, Guang-Huei Lin, Pao-Ann Hsiung, Yu-Hen Hu 2009 ISBN pages 70-72
- ^ The Atlas, University of Manchester, arkivuar nga origjinali më 28 korrik 2012, marrë më 21 shtator 2010
{{citation}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Lavington, Simon (1998), A History of Manchester Computers (bot. 2), Swindon: The British Computer Society, fq. 41–52, ISBN 978-1-902505-01-5
{{citation}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ The Supermen, Charles Murray, Wiley & Sons, 1997.
- ^ A history of modern computing by Paul E. Ceruzzi 2003 ISBN 978-0-262-53203-7 page 161 [1]
- ^ a b Hannan, Caryn (2008). Wisconsin Biographical Dictionary. fq. 83–84. ISBN 1-878592-63-7.
{{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ John Impagliazzo, John A. N. Lee (2004). History of computing in education. fq. 172. ISBN 1-4020-8135-9.
{{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Richard Sisson, Christian K. Zacher (2006). The American Midwest: an interpretive encyclopedia. fq. 1489. ISBN 0-253-34886-2.
{{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Readings in computer architecture by Mark Donald Hill, Norman Paul Jouppi, Gurindar Sohi 1999 ISBN 978-1-55860-539-8 page 41-48
- ^ Milestones in computer science and information technology by Edwin D. Reilly 2003 ISBN 1-57356-521-0 page 65
- ^ Parallel computing for real-time signal processing and control by M. O. Tokhi, Mohammad Alamgir Hossain 2003 ISBN 978-1-85233-599-1 pages 201–202
- ^ "Green Supercomputer Crunches Big Data in Iceland". intelfreepress.com. 21 maj 2015. Arkivuar nga origjinali më 20 maj 2015. Marrë më 18 maj 2015.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!)
Lidhje të jashtme
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]- A Tunable, Software-based DRAM Error Detection and Correction Library for HPC Arkivuar 7 nëntor 2014 tek Wayback Machine
- Detection and Correction of Silent Data Corruption for Large-Scale High-Performance Computing Arkivuar 7 nëntor 2014 tek Wayback Machine