Jump to content

Teizmi

Checked
Nga Wikipedia, enciklopedia e lirë
(Përcjellë nga Teist)

Teizmi' (gr. θεός theós „zot“ dhe -ismus) Në kuptimin më të ngushtë të besimit se ai (vetëm) një personal, jashtëzakonshëm, është vendimi mbi të gjitha Zotit të krijimit. Në kuptimin më të gjerë është se besimi i përgjithshëm do të thotë se të paktën një Zoti është. Teizëm në kuptim të gjerë përfshin deizëm dhe [Politeizmi] [] një.[1]

Teizmit e sheh zotin si krijues të botës ne tokë, i cili gjithashtu merr dhe drejton. Perëndia është i jashtëzakonshëm në fetë teiste, kryesisht, në pjesë, ai ka gjithashtu [imanencë [| imanent]] elemente / format. Ai e bën të vërtetë në botë (të tilla si mrekulli dhe argumentet), por është tërësisht në [substancë []] e tyre (dual e Krijuesit dhe [krijimit []]) të ndryshme. Në këtë teizëm vetë thelbësisht nga Panteizmi.

Termi është përdorur si një term kategorizimin e [filozofisë [i] fesë] në [zbulimit []] (shekulli 17) dominuar mbi [ateizmi []], por edhe si një diferencim nga deizëm.

Koncepte kufizuese

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Brenda teizëm mund të dallohen

  • Monoteizmi (ka vetem nje zot)
  • Henoteizëm (ka shume zota dhe nder ta nje qe eshte me lart se te tjeret)
  • Monolatrie (ka shume zota, por une nderoj njeriun)
  • Politeizmi (ka shume zota dhe perendi); politeizmi nuk i perket me së shumti percaktimit te mesiperm, meqe politeistet nuk njohin nje krijese eksplicite (sipas llogjikes „te ndertosh boten ne menyre aktive“) dhe i kuptojne forct e tyre si te botes se brendeshme.

Religjione teiste

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

jane

sowie historisch als henotheistische Religionen; nder te tjera

Koncepte kufizuese

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Der Theismus wird unterschieden

  • von Weltanschauungen, die keiner Götter bedürfen, insbesondere
    • vom Agnostizismus, der die Frage der Existenz oder Nicht-Existenz von Göttern für nicht beantwortbar hält.
    • vom Ignostizismus, der fordert, dass eine einheitliche Definition für "Gott" gegeben wird, bevor man die ansonsten sinnlose Frage nach dessen Existenz überhaupt beantworten kann.
    • vom Atheismus, der die Existenz eines Gottes oder von Göttern verneint.
    • vom Kosmotheismus, der die Welt als eine Einheit begreift, die sich selbst ordnet, ohne des gewollten Aktes eines Schöpfergottes zu bedürfen.
    • vom Nihilismus, der jede Erkenntnismöglichkeit von Etwas abstreitet.
  • von Weltanschauungen, bei denen Gott anders wahrgenommen wird
    • vom Deismus, der zwar einen Gott als Schöpfer der Welt annimmt, aber nicht an seine weitere Einwirkung auf sie glaubt.
    • vom Pandeismus, der zwar einen Gott als Schöpfer der Welt annimmt, aber nicht an seine weitere Einwirkung auf sie glaubt, weil Gott in der Schöpfung/Welt aufgegangen sei.
    • vom Pantheismus, der die Natur und Gott als vollständig (und seit jeher) identisch ansieht.
    • vom Panentheismus, der die Welt als Teil einer sich entwickelnden (bzw. sich selbst erfahrenden) Gottheit sieht.
    • vom Theokratismus, der in Gott auch den Herrscher und nicht nur den Schöpfer des Universums sieht.

Eine scharfe Abgrenzung ist nicht möglich, da es vielfache Überschneidungen gibt.

  1. ^
    • "Theismus", in Friedrich Kirchner, Wörterbuch der philosophischen Grundbegriffe, 5. Aufl., Leipzig 1907.
    • "Theismus", in Meyers Großes Konversations-Lexikon, Band 19, 6. Aufl., Leipzig 1909.

Kategorie:filozofi religjioni