Shihni burimin për Tuzi

{{Infobox settlement
|name                    = Tuzi
|native_name             = 
|native_name_lang        = <!-- ISO 639-1 code e.g. "fr" for French. If more than one, use {{lang}} instead -->
|settlement_type         = Qytet
|image_skyline           = Decic Hill and Dinaric Alps Prokletije.jpg
|imagesize               = 
|image_alt               = 
|image_caption           = Pamje e Tuzit dhe e malit të Deçiqit
|image_flag              = Flag_of_Tuzi.svg
|flag_alt                = 
|image_seal              = 
|seal_alt                = 
|image_shield            = Coat of arms of Tuzi.svg
|shield_alt              = 
|shield_link             = 
|etymology               = 
|nickname                = 
|motto                   = 
|image_map               = 
|map_alt                 = 
|map_caption             = 
|pushpin_map             = Mali i Zi
|pushpin_map_alt         = 
|pushpin_map_caption     = 
|pushpin_label_position  = left
|coordinates             = {{coord|42|21|56|N|19|19|53|E|type:adm1st_region:ME_dim:100000|display=}}
|coor_pinpoint           = 
|coordinates_footnotes   = 
|subdivision_type        = [[Lista e shteteve|Shteti]]
|subdivision_name        = {{flagicon|MNE}} [[Mali i Zi]]
|subdivision_type1       = [[Njësitë administrative të Malit të Zi|Komuna]]
|subdivision_name1       = {{flagicon|Tuzi}} [[Komuna e Tuzit|Tuz]]
|subdivision_type2       = 
|subdivision_name2       = 
|subdivision_type3       = 
|subdivision_name3       = 
|established_title       = Themelimi i Komunës
|established_date        = 1 shtator 2018
|founder                 = 
|seat_type               = 
|seat                    = 
|government_footnotes    = 
|government_type         = 
|governing_body          = 
|leader_party            = [[Alternativa Shqiptare|ASH]]
|leader_title            = Kryetari
|leader_name             = Nik Gjeloshaj 
|leader_title1           = 
|leader_name1            = 
|leader_title2           = 
|leader_name2            = 
|leader_title3           = 
|leader_name3            = 
|leader_title4           = 
|leader_name4            = 
|unit_pref               = Metric
<!-- ALL fields with measurements have automatic unit conversion -->
<!-- for references: use <ref> tags -->
|area_footnotes          = 
|area_urban_footnotes    = <!--  -->
|area_rural_footnotes    = <!--  -->
|area_metro_footnotes    = <!--  -->
|area_note               = 
|area_water_percent      = 
|area_rank               = 
|area_blank1_title       = 
|area_blank2_title       = 
<!-- square kilometers -->
|area_total_km2          = 237
|area_land_km2           = 
|area_water_km2          = 
|area_urban_km2          = 
|area_rural_km2          = 
|area_metro_km2          = 
|area_blank1_km2         = 
|area_blank2_km2         = 
<!-- hectares -->
|area_total_ha           = 
|area_land_ha            = 
|area_water_ha           = 
|area_urban_ha           = 
|area_rural_ha           = 
|area_metro_ha           = 
|area_blank1_ha          = 
|area_blank2_ha          = 
|length_km               = 
|width_km                = 
|dimensions_footnotes    = 
|elevation_footnotes     = 
|elevation_m             = 
| population_footnotes            = 
| elevation_m                     = 43
| population_as_of                = 2011
| population_blank1_title         = Komuna
| population_blank1               = 11422
| population_density_blank1_km2   = 48
| population_blank2_title         = Qyteti
| population_blank2               = 4748
|population_demonym      = Tuzjanë
|timezone1               = [[ZKEQ]] ([[UTC+1]])
|utc_offset1             = 
|timezone1_DST           = [[Ora Verore e Evropës Qendrore|OVEQ]] ([[UTC+2]])
|utc_offset1_DST         = 
|postal_code_type        = Kodi postare
|postal_code             = 81206
|area_code_type          = 
|area_code               = <small>+382</small> (0)20
|area_codes              = <!-- for multiple area codes -->
|iso_code                = {{mono|ME-24}}
|registration_plate     = '''TZ'''
|website                 = {{URL|https://tuzi.org.me/|tuzi.org.me}}
|module                  = 
|footnotes               = 
}}

'''Tuzi''' ([[gjuha malazeze|malazisht]]: Тузи, ''Tuzi'') është qytet në lindjen e [[Mali i Zi|Malit të Zi]], pranë kufirit me [[Shqipëria|Shqipërinë]]. Tuzi është qendra e [[Komuna e Tuzit|Komunës së Tuzit]] dhe e pjesës së [[Malësia|Malësisë së Madhe]] në Malin e Zi.

==Origjina e emrit ==
Edhe pse nuk ka të dhëna historike për emrin "Tuz", banorët thonë se ai e ka marrë emrin nga themeluesi i tij dhe banori i parë, Llesh Tuzi, i cili u vendos aty në shekullin e 13-të.<ref name="Tuzi">{{cite web|url=http://www.albdreams.net/tuzi-ne-kapercyejt-e-shekujve/|title=TUZI NË KAPERCYEJT E SHEKUJVE|publisher=Albdreams.net|date=27 mars 2014|accessdate=1 mars 2019|archive-date=29 tetor 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20191029133036/http://www.albdreams.net/tuzi-ne-kapercyejt-e-shekujve/|url-status=dead}}</ref>

Sipas disa dokumenteve të një kishe lokale katolike, emri Tuzi është përdorur në vitin 1222.<ref name="Tuzi"/>

== Historia ==
Qyteti i Tuzit ndodhet në rajonin e Malësisë. Është qyteti më i madh dhe më i rëndësishëm në rajon. Shqiptarët e Tuzit janë nga fiset e [[Hoti]]t, [[Gruda|Grudës]], [[Trieshi]]t dhe [[Koja|Kojës]] të zonës së Malësisë. Shqiptarët e Malësisë e konsiderojnë Tuzin si një qendër të rëndësishme kulturore dhe tradicionale për njerëzit e tyre. Edhe pse Tuzi është historikisht një qytet me shumicë shqiptare, atje ka edhe disa grupe të vogla etnike, si boshnjakë (myslimanë) dhe malazezë që janë vendosur atje më vonë.

Në vitin 1911, për herë të parë që nga koha e Gjergj Kastriotit, flamuri shqiptar u ngrit në majë të malit Deçiçit në Tuz gjatë [[Beteja e Deçiçit|Betejës së Deçiçit]]. Në betejë, [[Ded Gjo Luli]] udhëhoqi shqiptarët në fitore kundër osmanëve e cila shënoi një pikë kthese në vetëvendosjen shqiptare.

Tuzi është komunë me të drejta të plota që më, 1 shtator 2018. [[Zgjedhjet lokale Tuz 2019]] u mbajtën më datë 3 mars, ku nga rezultatet paraprake, numrin më të madh të këshilltarëve  e ka koalicioni Forumi shqiptar ASH-LDSH-UDSH me 16 të tillë.<ref>{{Cite web|url=http://www.mediatshqiptare.com/lajme/75529/tuzi-zyrtarisht-komune-shqiptaret-shpresojne-per-zhvillim|title=Tuzi, zyrtarisht komunë. Shqiptarët shpresojnë për zhvillim|publisher=Mediat Shqiptare|date=1 shtator 2018|url-status=dead|access-date=10 shkurt 2019|archive-date=29 tetor 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20191029133039/http://www.mediatshqiptare.com/lajme/75529/tuzi-zyrtarisht-komune-shqiptaret-shpresojne-per-zhvillim}}</ref><ref>[https://balkaninsight.com/2019/03/04/albanians-taste-victory-in-montenegros-new-municipality/ Albanians Taste Victory in Montenegro’s New Municipality, ''Balkansinsight'', 2019]</ref>

== Gjeografia ==
Tuzi ndodhet në veriperëndim të Liqenit të Shkodrës, 10&nbsp;km nga [[Podgorica]], dhe 130&nbsp;km nga [[Tirana]]. 

== Demografia ==
{{Shiko gjithashtu|Demografia e Tuzit}}
Sipas censusit të fundit të popullsisë të vitit 2011, në Tuz jetonin 5,016 banorë.
{| class="wikitable" style="margin: 0.5em auto; text-align: center;"
! colspan="8" |Numri i banorëve sipas censuseve<ref>Knjiga 9, '' Stanovništvo, uporedni pregled broja stanovnika 1948, 1953, 1961, 1971, 1981, 1991, 2003, podaci po naseljima'', Republički zavod za statistiku, Podgorica, septembar 2005, COBISS-ID 8.764.176</ref>
|-
|1948
|1953
|1961
|1971
|1981
|1991
|2003
|2011
|-
|8.080
|8.750
|10.136
|12.107
|13.077
|13.483
|10.059
|11.422
|}

=== Struktura e popullsisë ===
{{bar box|title=Përkatësia etnike sipas censusit 2011<ref>{{cite web |title=Подаци на нивоу насеља |url=https://www.monstat.org/cg/page.php?id=536&pageid=322 |website=monstat.org |publisher=Управа за статистику Црне Горе|language=cnr}}</ref>|titlebar=#ddd|caption=Gjithsej:	4748	banorë|width=400px|bars={{bar percent|[[Shqiptarët në Mal të Zi|Shqiptarë]]|black|	50.18|	2383&emsp;	50.18%	}}													
{{bar percent|[[Boshnjakët në Mal të Zi|Boshnjakë]]|green|	19.62|	932	&emsp;	19.62%	}}													
{{bar percent|[[Malazezët|Malazezë]]               |red  |	11.66|	554&emsp;	11.66%	}}
{{bar percent|[[Myslimanët (kombësi)|Myslimanë]]   |olive|	11.66|	554&emsp;	11.66%	}}																																			
{{bar percent|Tjetër                               |grey |	6.84|	325	&emsp;	6.84%	}}}}

== Statistikat ==

== Kultura ==
Për ngjarjet kulturore Tuzi ka ambientet e: QIK Malësia ku mbahen aktivitetet e ndryshme kulturore etj.

== Masmediat ==

== Arsimi, Shëndetësia, Sporti ==
Tuzi ka një qendër shëndetësore, shkollën fillore "Mahmut Leka" dhe shkollën e mesme "25 maji". Në vitet e fundit Tuzi ndërtoi një shkollë të re fillore dhe një stadium futbolli. Skuafra e Klubit të Futbollit Deçiç të Tuzit lun në Ligën e Parë të Malit të Zi.

== Politika ==
Përfaqësimit i mendimit politik tani po zgjohet nga një dremitje dhjetëvjeçare. Figurave politike nga brezat e rinj u mungojnë shpesh shkollimet politike. Vitin e fundit është artikuluar për herë të parë një formulim për të kërkuar të drejta që u përkasin.

Diskriminimi [http://www.malesia.org/index.php?news=3518]


== Referime ==
{{reflist}}

 
== Lidhje të jashtme ==
* [https://tuzi.org.me/ Faqja zyrtare e Komunës së Tuzit]
* [http://www.youtube.com/v/DcUBh9GJNYg Historia Tuzit në YouTube]
* [https://web.archive.org/web/20070928165412/http://traboini.com/al/tuzi.html Informacion mbi Tuzin (engl.)]
* [http://malesia.org/tuz/index.html Foto nga www.malesia.org]
* [https://web.archive.org/web/20090416174648/http://www.seher-tuzi.org/ cfare thone ata per Tuzin]
{{Komuna e Tuzit}}{{MNE-gjeo-cung}}


[[Kategoria:Qytete shqiptare]]
[[Kategoria:Komunitetet Shqiptare në Mal të Zi]]
[[Kategoria:Tuz| ]]