Alingsås
Alingsås | |
|---|---|
 Statuja e Jonas Alströmer e cila ndodhet në "Stora Torget" në Alingsås. | |
.svg) Alingsås (Earth) | |
| Koordinatat: 57°55′48″N 12°31′59″E / 57.93000°N 12.53306°E | |
| Shteti | Suedia |
| Provinca | Västergötland |
| Qarku | Qarku Västra Götaland |
| Komuna | Komuna Alingsås |
| Themeluar | 1619 |
| Sipërfaqja | |
| • Gjithsej | 12,3523 km2 (47,692 sq mi) |
| Lartësia mbidetare | 66 m (217 ft) |
| Popullsia (2020) | |
| • Gjithsej | 27.423 |
| • Dendësia | 19.449/km2 (5.037/sq mi) |
| Zona kohore | UTC+1 (CET) |
| • Verës (DST) | UTC+2 (CEST) |
| Kodi postar | 441 xx |
| Prefiksi | (+46) 322 |
| Faqja zyrtare | www |
Alingsås është një lokalitet dhe selia e Komunës Alingsås në Qarkun Västra Götaland, Suedi. Në vitin 2010 kishte 24,482 banorë.
Qyteti ndodhet nga liqenet Mjörn dhe Gerdsken dhe kryqëzohet nga Säveån dhe Gerdska ström (Lillån) dhe Färgen që ndodhet nga Hjälmared. Alingsås përshkohet nga E20, rruga 180 dhe linja kryesore perëndimore (Västra stambanan) mes Stokholmit dhe Göteborg.
Alingsås është i njohur për kafenetë e tij dhe ka rreth 25 kafene.
Alingsås quhet edhe "Potatisstaden" (qyteti i patateve), nëpërmjet Jonas Alströmer i cili popullarizoi patatet në Suedi, dhe çdo vit festohet me një festë patate.
Historia
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Emri i vendit, i dokumentuar që nga viti 1357, ndoshta vjen nga kombinimi i fjalëve aling dhe ås, që do të thotë se një person nga Ale, i quajtur aling, u vendos në vend. -ås ndoshta i detyrohen personit që vendoset në kreshtën e cila sot ndodhet në lagjen Nolby. Kështu vendi u quajt Alings ås.[1]
Alingsås mori të drejtat e qytetit 21 shtator s.v. (1 tetor s.r.) në vitin 1619 nga Gustav II Adolf, gjë që e bën Alingsås një nga qytetet më të vjetra në rajon, pasi ishte një vend i rekomanduar për t'u zhvendosur për qytetarët që nuk u lejuan të rindërtonin Nya Lödöse të shkatërruar nga lufta.
Në vitin 1639 u morën privilegje dhe stema të qytetit. Megjithatë, gjatë viteve të para, qyteti kishte një ekzistencë në rënie dhe në fillim të viteve 1720 kishte rreth 150 banorë, por mori një rritje nga vitet 1720 e tutje në lidhje me themelimin e fabrikës së Jonas Alströmer. Megjithatë, biznesi ishte i varur nga subvencionet dhe u godit rëndë nga kriza e prodhimit në fund të shekullit të 18-të. Alingsås atëherë kishte rreth 1000 banorë.
Në vitin 1724 dhe 1779, Alingsås u godit nga zjarret e qytetit që shkatërruan pjesën më të madhe të qytetit.[2]
Rënia e vazhdueshme e Manufakturverket dhe mbyllja përfundimtare në 1847 çuan në një zhvillim të ngadaltë për Alingsås. Pasi Alingsås u lidh me linjën kryesore perëndimore në 1859 dhe thurja e pambukut Alingsås u themelua në 1862, pasoi një periudhë ngritjeje dhe Alingsås u zhvillua në një qendër të rëndësishme të industrisë tekstile. Kriza e tekstilit goditi rëndë Alingsås në vitet 1960 dhe 1970.
Kultura
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Alingsås është i njohur për kafenetë e tij, 25 gjithsej, dhe shpesh quhet "Kryeqyteti i Fikës". Tre nga kafenetë janë të përfshira në Udhëzuesin e Bardhë.[3]
Karin Boye, një shkrimtare suedeze, kreu vetëvrasje në një pyll në rrethin e qytetit Alingsås të Nolby në vitin 1941. Vendi tani është një memorial dhe një vend i njohur vizitor për klasat e shkollës, duke marrë "turnen e Karin Boye".[4]
Alingsås ka një galeri arti, librari dhe një muze.[5]
Ngjarjet vjetore
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Alingsås ka një jetë të pasur kulturore dhe pret disa ngjarje të ndryshme kulturore gjatë gjithë vitit. Në tetor, Lights in Alingsås mbahet për një muaj; 6 projektues evropianë të ndriçimit mund të ndriçojnë seksione të zgjedhura të qytetit sipas dëshirës.[6] Për t'i ndihmuar ata, ata marrin rreth 65 studentë ndërkombëtarë të arkitekturës dhe së bashku kanë një javë kohë për të krijuar vizionin e projektuesve të rrufesë, të cilët veprojnë si drejtues të punishteve. Publiku më pas mund ta ecë turneun vetë ose në grupe të drejtuara, dhe me kalimin e viteve është bërë shumë i njohur ndërkombëtarisht. Projekti është një bashkëpunim midis Komunës Alingsås dhe Shoqatës së Dizajnuesve Profesionistë të Ndriçimit që nga viti 2000.[6]
Në verë, një festival organizohet nga Komuna Alingsås, i quajtur Potatisfestivalen (festivali i patates). Është një festival qyteti me aktivitete të ndryshme, si koncerte dhe shfaqje.[7]
Referime
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]- ^ "Alingsås" (në suedisht). 30 qershor 2008. Marrë më 30 janar 2015.
- ^ "Jonas Alströmer | Alingsås kommun" (në suedisht). Arkivuar nga origjinali më 19 nëntor 2014. Marrë më 30 janar 2015.
- ^ Cafés in Alingsås
- ^ "Karin Boye". karinboye.se (në suedisht). Karin Boye Sällskapet. Marrë më 17 janar 2011.
- ^ "Konst & Kultur" (në suedisht).
- ^ a b "Lights in Alingsås". lightsinalingsas.se (në suedisht). Alingsås kommun. Arkivuar nga origjinali më 2 nëntor 2010. Marrë më 10 janar 2011.
- ^ "Potatisfestivalen". alingsas.se (në suedisht). Alingsås kommun. Arkivuar nga origjinali më 12 dhjetor 2010. Marrë më 14 janar 2011.