Analfabetizmi në Kosovë
Analfabetizmi është çështje që ka prekur Kosovën për dekada të tëra.[1] Përqindja e popullsisë analfabete ka pësuar një rënie të konsiderueshme gjatë viteve të fundit, por ende mbetet një sfidë. Faktorë të ndryshëm historikë, shoqërorë dhe ekonomikë kanë ndikuar në shkallën e analfabetizmit në vend. Luftërat, emigracioni, si dhe mungesa e investimeve në arsim në disa zona, kanë qenë disa nga shkaqet kryesore të kësaj dukurie.[2][3][4][5][6][7][8]
Qeveria e Kosovës ka ndërmarrë një sërë masash për të luftuar analfabetizmin, duke përfshirë programe të ndryshme edukuese për të rriturit dhe fëmijët. Pavarësisht këtyre përpjekjeve, ende ekzistojnë disa sfida, siç është analfabetizmi funksional,[4] ku individët mund të lexojnë dhe shkruajnë por nuk kanë aftësitë e nevojshme për të kuptuar dhe përdorur informacionin në mënyrë efektive.
Për të adresuar këtë problem në mënyrë më të plotë, është e nevojshme të investohet më shumë në arsimimin fillor dhe të mesëm, të ofrohen më shumë programe të edukimit të të rriturve, si dhe të promovohet vazhdimisht rëndësia e arsimimit në të gjithë shoqërinë.
Historia
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Analfabetizmi ka qenë një problem i ndjeshëm gjatë gjithë historisë, duke ndikuar në zhvillimin shoqëror dhe ekonomik të vendit.
Periudha Osmane dhe Jugosllave
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Gjatë periudhës osmane, shkalla e analfabetizmit ishte shumë e lartë, pasi arsimi ishte i kufizuar kryesisht në shkollat fetare. Pas përfundimit të sundimit osman dhe përfshirjes së Kosovës në Jugosllavinë Mbretërore (1918–1941), niveli i analfabetizmit mbeti i lartë, me mbi 90% të popullsisë që nuk dinte të lexonte apo të shkruante.
Gjatë periudhës socialiste në Jugosllavi (1945–1991), u ndërmorën disa reforma për të ulur analfabetizmin. Në vitet 1960, përqindja e analfabetizmit në Kosovë ishte mbi 50%. Pavarësisht përpjekjeve për zgjerimin e sistemit arsimor, sidomos pas viteve 1970, niveli i analfabetizmit mbeti më i larti krahasuar me rajonet tjera të Jugosllavisë.[1][9][10]
Pas Luftës së Kosovës
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Pas vitit 1999 dhe përfundimit të luftës në Kosovë, niveli i analfabetizmit filloi të reduktohej ndjeshëm falë mbështetjes ndërkombëtare dhe përpjekjeve vendase për të ndërtuar një sistem arsimor të qëndrueshëm.[11] Në vitin 2000, sipas të dhënave të Organizatës së Kombeve të Bashkuara, analfabetizmi në mesin e të rriturve ishte rreth 16%.[11]
Sipas regjistrimit të popullsisë më 2011, në Kosovë kishte rreth 55,000 persona analfabetë, që përbënin rreth 3.85% të popullsisë.[12] Në vitin 2016, statistikat zyrtare tregonin se Kosova kishte ende rreth 55,000 qytetarë të cilësuar si analfabetë të plotë.[2]
Situata e tanishme
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Në vitet e fundit, niveli i analfabetizmit në Kosovë ka vazhduar të ulet. Sipas statistikave të Agjencisë së Statistikave të Kosovës (ASK) për vitin 2023, shkalla e analfabetizmit është rreth 2.27%.[13] Te personat në moshë të shtyrë dhe grupet e margjinalizuara shkalla e analfabetizmit është më e lartë.
Analfabetizmi sipas moshës
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Shiko edhe
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Referime
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]- ^ a b "ANALFABETIZMI NË KOSOVË 1940-2016". Buletini Ekonomik. 30 gusht 2018. Marrë më 21 dhjetor 2024.
- ^ a b B, A. (9 shtator 2016). "Në Kosovë janë 55 mijë analfabetë". Albinfo. Marrë më 21 dhjetor 2024.
- ^ Krasniqi-Veseli, Luljeta (7 tetor 2012). "Kosova e para në Evropë". Radio Evropa e Lirë. Marrë më 21 dhjetor 2024.
- ^ a b "Shkalla e analfabetizmit në Kosovë: 40% analfabetë funksionalë, 4.8% analfabetë të deklaruar". Lajmi.net. 31 tetor 2022. Marrë më 21 dhjetor 2024.
- ^ "Analfabetizmi, vështirë të zhduket në Kosovë". Telegrafi.com. 27 korrik 2012. Marrë më 21 dhjetor 2024.
- ^ "137 mijë analfabetët e Kosovës". Albinfo. 25 maj 2013. Marrë më 21 dhjetor 2024.
- ^ "Analfabetizmi në Kosovë në rritje". Ora News. 11 nëntor 2012. Marrë më 21 dhjetor 2024.
- ^ "Analfabetizmi në Kosovë do të zhduket natyrshëm". Info Komuna. 14 shtator 2018. Marrë më 2024-12-21.
- ^ "Shifra dhe Fakte për Arsimin e Kosovës" (PDF). Qendra për Arsim e Kosovës. 2016.
- ^ "Analfabetizmi - Kosova e Para në Evropë: 55 mijë analfabetë, 82 mijë gjysmanalfabetë". Voice of Albanians. 10 gusht 2012. Marrë më 21 dhjetor 2024.
- ^ a b "Analfabetizmi Ne Kosove" (PDF). Scribd. Marrë më 2024-12-21.
- ^ "55 mijë analfabetët e Kosovës". Lajmi.net. 29 dhjetor 2017. Marrë më 21 dhjetor 2024.
- ^ Dukagjini, Portali (2024-12-19). "ASK: Kosova ka 1,602,515 banorë rezidentë - Dukagjini". Marrë më 2024-12-21.