Anna Göldi
Anna Göldi | |
|---|---|
 | |
| U lind në | 24 tetor 1734 |
| Vdiq | 13 qershor 1782 Glarus, Switzerland |
| Shkaku i vdekjes | Decapitation |
| Kombësia | Swiss |
| Profesioni | Housemaid |
Anna Göldi (gjithashtu Göldin ose Goeldin, 24 tetor 1734 – 13 qershor 1782) [1] ishte një shërbëtore zvicerane e shekullit të 18-të, e cila ishte një nga personat e fundit që u ekzekutua për magji në Evropë. Göldi, e cila u ekzekutua me prerje koke në Glarus, është quajtur "shtriga e fundit" në Zvicër. Ajo u shfajësua pas vdekjes nga qeveria e kantonit Glarus në 2008. [2]
Biografia[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Anna Goldi kishte lindur në Sennwald si i katërti nga tetë fëmijët, Göldi filloi të punonte si shërbëtor shtëpie në moshën 18-vjeçare. Midis 1762 dhe 1765 ajo punoi në rektoratin e Sennwald. Kur ajo ishte 31 vjeç, Göldi u mbars nga një mercenar, i cili u largua nga Zvicra para se Göldi të lindte. [3] Foshnja e Göldit vdiq natën që lindi (diçka jo e pazakontë për shkak të vdekshmërisë së lartë foshnjore të epokës). [3] Nën akuzën për vrasjen e fëmijës së saj, ajo u sulmua dhe u dënua me gjashtë vjet arrest shtëpiak . [3] Göldi më pas u arratis dhe gjeti punë me familjen Zwicky në Mollis, ku ajo punoi nga 1768 deri në 1775 ose 1776. Atje ajo pati një djalë me Johann Melchior Zwicky, djalin e punëdhënësit të saj, megjithëse ata nuk ishin të martuar. [3]
Göldi filloi të punonte si shërbëtore për familjen Tschudi në 1780. [3] Jakob Tschudi e raportoi atë se kishte vendosur gjilpëra në bukën dhe qumështin e njërës prej vajzave të tij, me sa duket përmes mjeteve të mbinatyrshme. [3] Göldi në fillim i shpëtoi arrestimit, por autoritetet e Kantonit të Glarus shpallën një shpërblim për kapjen e saj në Zürcher Zeitung më 9 shkurt 1782. Göldi u arrestua dhe, nën tortura, pranoi se kishte hyrë në një pakt me Djallin, i cili i ishte dukur si një qen i zi. Ajo e tërhoqi rrëfimin e saj pas përfundimit të torturës, por u dënua me ekzekutim me prerje koke . Akuzat ishin zyrtarisht për "helmim" dhe jo për magji, edhe pse ligji në atë kohë nuk parashikonte dënimin me vdekje për helmim jo-vdekjeprurës. [4]
Gjatë gjykimit të saj, akuzat zyrtare për magji u shmangën dhe protokollet e gjykatës u shkatërruan. Prandaj, dënimi nuk kualifikohet rreptësisht si ai i një gjyqi shtrigash. Megjithatë, për shkak të gjuetisë së dukshme të shtrigave që çoi në dënimin, ekzekutimi shkaktoi zemërim në të gjithë Zvicrën dhe Perandorinë e Shenjtë Romake . </link>[ citim i nevojshëm ]
Dënimi u përshkrua në atë kohë nga historiani August Ludwig von Schlözer si një vrasje gjyqësore ("vrasja e një të pafajshmi, me dashje dhe me gjithë madhështinë e drejtësisë së shenjtë". [5] )
Trashëgimia[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Në vitin 1982, Eveline Hasler botoi një roman për Anna Göldi, i cili u përkthye në anglisht si Anna Goeldin - Shtriga e fundit . Nje novele . Në vitin 1991, Gertrud Pinkus publikoi një film të bazuar në librin e Hasler. [6]
Shfajësimi[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Më 20 shtator 2007, parlamenti zviceran vendosi të njihte rastin e Anna Göldi si një gabim drejtësie . Fritz Schiesser, si përfaqësues i Glarus në parlamentin zviceran, bëri thirrje për shfajësimin e Anna Göldit, i cili u dha 226 vjet pas vdekjes së saj, më 27 gusht 2008 me arsyetimin se ajo i ishte nënshtruar një "gjykimi të paligjshëm". [4] Me sa duket, punëdhënësi i martuar i Göldit ka abuzuar me pushtetin e tij pasi ajo kishte kërcënuar se do të zbulonte lidhjen e tyre. [4] [7]
Memorial[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Qyteti zviceran i Glarus zbuloi një memorial për Göldi në 2014. Memoriali, i përbërë nga dy llamba të ndezura përgjithmonë në anën e gjykatës Glarus, synon të tërheqë vëmendjen ndaj shkeljeve të të drejtave të njeriut që ndodhin sot në botë, si dhe historisë së Göldit.
Një pllakë në fasadën e ndërtesës shpjegon rëndësinë e llambave. "Memoriali është një shprehje e shlyerjes për padrejtësinë që ndodhi këtu. Do të jetë një dritë e përjetshme për Anna Göldi." [8]
Më 20 gusht 2017, muzeu Anna Göldi u hap në ndërtesën Hänggiturm. [7] [3]
Në kulturën popullore[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Jeta e Goldit ka qenë temë e një muzikal, me Göldi të interpretuar nga Masha Karell. [3] [9] Jeta e saj u kap gjithashtu nga grupi doom metal 1782, në këngën e tyre "She Was a Witch". [10]
Shih edhe[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Referime[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
- ^ The Anna Göldi Foundation notes that while the date of her sentencing and death is commonly cited as June 18, the recorded date of her sentencing by the protocol of the Evangelical Council is June 6, and her execution is given as June 13. "Anna Göldi". Anna Göldi Stiftung. Arkivuar nga origjinali më 17 gusht 2016. Marrë më 16 gusht 2016.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ ""Last witch in Europe" cleared". swissinfo.ch. 27 gusht 2008. Marrë më 21 qershor 2017.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ a b c d e f g h Gotsch, Lars (21 gusht 2017). "Anna Göldi was like a wild horse, impossible to catch". Swissinfo.
{{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ a b c "Last witch in Europe cleared". 27 gusht 2008.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Ermordung eines Unschuldigen, vorsätzlich, und so gar mit allem Pompe der heil. Justiz, (von Schlözer, p. 273)
- ^ "Analyse: Anna Göldin, Die letzte Hexe". regionalgeschichte.net. Marrë më 16 gusht 2016.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ a b "Anna Goeldi's story and exoneration". Online edition of the BBC News. 20 shtator 2007. Arkivuar nga origjinali më 15 tetor 2007. Marrë më 2007-09-20.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!)"Anna Goeldi's story and exoneration". Online edition of the BBC News. September 20, 2007. Archived from the original on 15 October 2007. Retrieved 2007-09-20. - ^ "Anna Göldi's memorial". Online edition of the SwissInfo. 13 qershor 2014. Marrë më 2014-06-15.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ "Darsteller" (në gjermanisht). 2017. Arkivuar nga origjinali më 31 gusht 2017. Marrë më 30 gusht 2017.
Masha Karell als Anna Göldi
- ^ "From the Graveyard, by 1782".
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!)