Anno Domini
Termat anno Domini (AD, dmth pas Krishtit) dhe para Krishtit (BC) përdoren për të etiketuar ose numëruar vitet në kalendarin Julian dhe Gregorian. Termi anno Domini është latinishtja mesjetare dhe do të thotë 'në vitin e Zotit',[1] por shpesh paraqitet duke përdorur "Zoti ynë" në vend të "Zoti",[2][3] marrë nga fraza e plotë origjinale "anno Domini nostri Jesu Christi", e cila përkthehet në 'vitin e Zotit tonë Jezu Krisht'. Forma "BC" është specifike për anglishten dhe shkurtesat ekuivalente përdoren në gjuhë të tjera: forma latine është Ante Christum natum, por shihet rrallë.
Kjo epokë kalendarike bazohet në vitin e llogaritur tradicionalisht të ngjizjes ose lindjes së Jezusit, pas Krishtit duke numëruar vitet nga fillimi i kësaj epoke dhe para Krishtit që tregon vite para fillimit të epokës. Nuk ka vit zero në këtë skemë; kështu viti 1 pas Krishtit pason menjëherë vitin 1 para Krishtit. Ky sistem datimi u krijua në 525 nga Dionysius Exiguus, por nuk u përdor gjerësisht deri në shekullin e 9-të.[4][5]
Tradicionalisht, anglishtja ndjek përdorimin latin duke vendosur shkurtesën "AD" përpara numrit të vitit, megjithëse gjendet edhe pas vitit.[6] Në të kundërt, BC vendoset gjithmonë pas numrit të vitit (për shembull: 70 pas Krishtit, por 70 P.K.), i cili ruan rendin sintaksor. Shkurtesa AD përdoret gjithashtu gjerësisht pas numrit të një shekulli ose mijëvjeçari, si në "shekulli i katërt pas Krishtit" ose "mijëvjeçari i dytë pas Krishtit" (megjithëse përdorimi konservativ më parë refuzonte shprehje të tilla).[7] Për shkak se BC është shkurtesa në anglisht për Para Krishtit, ndonjëherë konkludohet gabimisht se AD do të thotë Pas vdekjes, dmth., pas vdekjes së Jezusit, që do të nënkuptonte se përafërsisht 33 vitet që zakonisht lidhen me jetën e Jezusit nuk do të përfshiheshin në asnjë para Krishtit dhe as shkallët kohore të erës sonë.[8]
Terminologjia që shihet nga disa si më neutrale dhe përfshirëse e njerëzve jo të krishterë është ta quajmë këtë Epokë Aktuale ose të Përbashkët (shkurtuar si CE), me vitet e mëparshme të referuara si Para Epokës së Përbashkët ose aktuale (PCE). Numërimi i vitit astronomik dhe ISO 8601 shmangin fjalët ose shkurtesat që lidhen me krishterimin, por përdorin të njëjtat numra për vitet e erës sonë (por jo për vitet para Krishtit në rastin e viteve astronomike; p.sh., 1 para Krishtit është viti 0, 45 para Krishtit është viti -44) .
Histori
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Saktësia
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Viti zero
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Në numërimin e viteve nga lindja e Krishtit, nuk ekzistonte ende viti zero. Në fakt, kur filloi të përdorej ky lloj numërimi, në Evropë nuk njihej numri Zero, i cili u bë i njohur vetëm në qindvjeçarin e XIII nga Leonardo Fibonaçi dhe të tjerë. Prandaj kalohej menjëherë nga viti 1 p. K. në 1 mb. K.
Kështu, 1 janari i vitit 1 shënon fillimin e vitit të parë, të dhjetëvjeçarit të parë, të qindvjeçarit të parë, të mijëvjeçarit të parë, që mbarojnë përkatësisht më 31 dhjetor të vitit 1, të vitit 10, 100 e kështu me radhë.
Poashtu edhe qindvjeçari XX-të dhe mijëvjeçari i II-tç kanç mbaruar më 31 dhjetor të vitit 2000, dhe qindvjeçari i XXI-të dhe mijëvjeçari i III-të kanë filluar nga 1 janari i vitit 2001.
Shiko edhe
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Lidhje të jashtme
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]- Transclusion error: {{En}} is only for use in File namespace. Use {{lang-en}} or {{in lang|en}} instead. Kohëmatje e përgjithshme.
- ^ "Anno Domini". Merriam Webster Online Dictionary. Merriam-Webster. 2003. Marrë më 4 tetor 2011.
Etymology: Medieval Latin, in the year of the Lord
{{cite encyclopedia}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ "Online Etymology Dictionary". Marrë më 4 tetor 2011.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Blackburn & Holford-Strevens 2003, p. 782 "since AD stands for anno Domini, 'in the year of (Our) Lord'"
- ^ Teresi, Dick (korrik 1997). "Zero". The Atlantic.
{{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Blackburn & Holford-Strevens 2003, ff. 778–79.
- ^ Chicago Manual of Style 2010, pp. 476–7; Goldstein 2007, p. 6.
- ^ Chicago Manual of Style, 1993, p. 304.
- ^ Donald P. Ryan, (2000), 15.