Arthur Conan Doyle

Nga Wikipedia, enciklopedia e lirë
Sir

Arthur Conan Doyle

KStJ, DL
U lind mëArthur Ignatius Conan Doyle
22 maj 1859
Edinburg, Skoci
Vdiq më7 korrik 1930 (71 vjet)
Crowborough, Sussex, Angli
Occupation
  • Shkrimtar
  • mjek
EdukimiUniversiteti i Edinburgut
Gjinitë letrare
Punët e shquara
Bashkëshortja/et
    Louisa Hawkins
    ​
    ​
    (m. 1885; vdiq 1906)​
    Jean Leckie
    ​
    (m. 1907)​
Fëmijët5, përfshrë Adrian dhe Jean
Firma
Faqja zyrtare
www.conandoyleestate.com

Sir Arthur Ignatius Conan Doyle (22 maj 1859 - 7 korrik 1930) ishte një shkrimtar dhe mjek britanik. Ai krijoi personazhin Sherlock Holmes për A Study in Scarlet (1887), i pari nga katër romanet dhe pesëdhjetë e gjashtë tregime të shkurtra rreth Holmes dhe Dr. Watson. Historitë e Sherlock Holmes janë piketa në fushën e trillimeve kriminale.

Doyle ishte një shkrimtar produktiv; përveç tregimeve të Holmes, veprat e tij përfshijnë tregime fantastike dhe fantashkencë për Profesor Challenger, dhe histori humoristike për ushtarin Napoleonik Brigadier Gerard, si dhe drama, romanca, poezi, jo-fiction dhe romane historike. Një nga tregimet e shkurtra të hershme të Doyle, "J. Habakuk Jephson's Statement" (1884), ndihmoi në popullarizimin e misterit të Mary Celeste.

Jeta e hershme[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Portreti i Doyle nga Herbert Rose Barraud, 1893

Arthur Conan Doyle ka lindur më 22 maj 1859 në 11 Vendi Picardy, Edinburg, Skoci.[1][2] Babai i tij, Charles Altamont Doyle, ka lindur në Angli, me prejardhje katolike irlandeze, dhe nëna e tij, Maria (née Foley), ishte katolike irlandeze. Prindërit e tij u martuan në vitin 1855.[3] Në vitin 1864 familja u shpërnda për shkak të alkoolizmit në rritje të Charles dhe fëmijët u strehuan përkohësisht nëpër Edinburg. Arthur strehoi me Mary Burton, tezen e një miku, në Liberton Bank House në Gilmerton Road, ndërsa studionte në Newington Academy.[4]

Në vitin 1867, familja u mblodh përsëri dhe jetoi në banesa të mjerueshme banimi në 3 Sciennes Place.[5] Babai i Doyle vdiq në vitin 1893, në Crichton Royal, Dumfries, pas shumë vitesh sëmundje psikiatrike.[6][7] Duke filluar që në moshë të re, gjatë gjithë jetës së tij Doyle i shkroi letra nënës së tij dhe shumë prej tyre u ruajtën.[8]

I mbështetur nga xhaxhallarët e pasur, Doyle u dërgua në Angli, në shkollën përgatitore jezuite Hodder Place, Stonyhurst në Lancashire, në moshën 9-vjeçare (1868–70). Më pas ai vazhdoi në Stonyhurst College, të cilin e ndoqi deri në vitin 1875. Ndërsa Doyle nuk ishte i pakënaqur në Stonyhurst, ai tha se nuk kishte kujtime të mira për të, sepse shkolla drejtohej mbi parimet mesjetare: të vetmet lëndë të mbuluara ishin elementet fillestare, retorika, Gjeometria Euklidiane, algjebra dhe klasikët.[9] Doyle komentoi më vonë në jetën e tij se ky sistem akademik mund të justifikohej vetëm "me lutjen se çdo ushtrim, sado budalla në vetvete, formon një lloj dumbbell mendor me anë të të cilit dikush mund të përmirësojë mendjen".[9] Ai gjithashtu e konsideroi shkollën të ashpër, duke vënë në dukje se, në vend të dhembshurisë dhe ngrohtësisë, ajo favorizonte kërcënimin e ndëshkimit trupor dhe poshtërimit ritual.[10]

Nga viti 1875 deri më 1876, ai u arsimua në shkollën jezuite Stella Matutina në Feldkirch, Austri.[5] Familja e tij vendosi që ai të kalonte një vit atje për të përsosur gjermanishten e tij dhe për të zgjeruar horizontet e tij akademike.[11] Më vonë ai hodhi poshtë besimin katolik dhe u bë agnostik.[12] Një burim ia atribuoi largimin e tij nga feja kohës që kaloi në shkollën më pak strikte austriake.[10] Ai gjithashtu u bë më vonë një mistik spiritualist.[13]

Jeta familjare[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Doyle me familjen e tij rr. 1923–1925

Në vitin 1885 Doyle u martua me Louisa (nganjëherë e quajtur "Touie") Hawkins (1857-1906). Ajo ishte vajza më e vogël e J. Hawkins, nga Minsterworth, Gloucestershire dhe motra e një prej pacientëve të Doyle. Louisa kishte tuberkuloz.[14] Në vitin 1907, një vit pas vdekjes së Louisa, ai u martua me Jean Elizabeth Leckie (1874–1940). Ai ishte takuar dhe kishte rënë në dashuri me Jean në vitin 1897, por kishte mbajtur një marrëdhënie platonike me të ndërsa gruaja e tij e parë ishte ende gjallë, për shkak të besnikërisë ndaj saj.[15] Jean e mbijetoi atë për dhjetë vjet dhe vdiq në Londër.[16]

Doyle kishte pesë fëmijë. Ai kishte dy me gruan e tij të parë: Mary Louise (1889–1976) dhe Arthur Alleyne Kingsley, i njohur si Kingsley (1892–1918). Ai kishte edhe tre të tjerë me gruan e tij të dytë: Denis Percy Stewart (1909–1955), i cili u bë burri i dytë i princeshës gjeorgjiane Nina Mdivani; Adrian Malcolm (1910–1970); and Jean Lena Annette (1912–1997).[17] Asnjë nga pesë fëmijët e Doyle nuk kishte fëmijë të tyre, kështu që ai nuk ka pasardhës të drejtpërdrejtë të gjallë.[18][19]

Vdekja[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Doyle më 1930, viti i vdekjes së tij, me djalin e tij Adrian
Varri i Doyle në Minstead, Hampshire

Doyle u gjet duke shtrënguar gjoksin e tij në sallën e Windlesham Manor, shtëpinë e tij në Crowborough, Sussex, më 7 korrik 1930. Ai vdiq nga një sulm në zemër në moshën 71-vjeçare. Fjalët e tij të fundit iu drejtuan gruas së tij: "Ti je i mrekullueshëm."[20] Në kohën e vdekjes së tij, pati disa polemika në lidhje me vendin e varrimit të tij, pasi ai me sa duket nuk ishte i krishterë, duke e konsideruar veten spiritualist. Ai u varros për herë të parë më 11 korrik 1930 në kopshtin e trëndafilave në Windlesham. Në testamentin e tij, ai i la trashëgim £250 në vit Alfred Wood, i cili kishte shërbyer si sekretar i tij privat që nga viti 1897.[21]

Ai u varros më vonë së bashku me gruan e tij në oborrin e kishës Minstead në New Forest, Hampshire.[5] Pllakat e gdhendura prej druri për kujtimin e tij dhe për kujtimin e gruas së tij, me origjinë nga kisha në Minstead, janë ekspozuar si pjesë e një ekspozite të Sherlock Holmes në Muzeun e Portsmouth.[22][23] Epitafi në gurin e varrit të tij në oborrin e kishës lexon pjesërisht: "Steel true/Blade straight/Arthur Conan Doyle/Knight/Patriot, Physician and man of letters".[24]

Një statujë nderon Doyle në Crowborough Cross në Crowborough, ku ai jetoi për 23 vjet.[132] Ekziston një statujë e Sherlock Holmes në Picardy Place, Edinburgh, afër shtëpisë ku ka lindur Doyle.[25] There is a statue of Sherlock Holmes in Picardy Place, Edinburgh, close to the house where Doyle was born.[26]

Nderimet dhe çmimet[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Knight Bachelor (1902)
Knight of Grace of the Most Venerable Order of the Hospital of Saint John of Jerusalem (1903)
Queen's South Africa Medal (1901)
Knight of the Order of the Crown of Italy (1895)
Order of the Medjidie – 2nd Class (Ottoman Empire) (1907)

Referime[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

  1. ^ "Scottish Writer Best Known for His Creation of the Detective Sherlock Holmes". Encyclopædia Britannica (në anglisht). Arkivuar nga origjinali më 27 maj 2009. Marrë më 30 dhjetor 2009.
  2. ^ "Sir Arthur Conan Doyle Biography" (në anglisht). sherlockholmesonline.org. Arkivuar nga origjinali më 2 shkurt 2011. Marrë më 13 janar 2011.
  3. ^ Detajet e lindjes së Arthurit dhe vëllezërve të tij janë të paqarta. Disa burime thonë se ishin nëntë fëmijë, disa thonë dhjetë. Duket se tre vdiqën në fëmijëri. Shiko Owen Dudley Edwards, "Doyle, Sir Arthur Ignatius Conan (1859–1930)", Oxford Dictionary of National Biography, Oxford University Press, 2004; Encyclopædia Britannica Arkivuar 27 maj 2009 tek Wayback Machine; Arthur Conan Doyle: A Life in Letters, Wordsworth Editions, 2007 p. viii; ISBN 978-1-84022-570-9.
  4. ^ "Liberton Bank House, 1, Gilmerton Road, Edinburgh". Register for Scotland: Buildings at Risk (në anglisht). Marrë më 28 prill 2020.
  5. ^ a b c Owen Dudley Edwards, "Doyle, Sir Arthur Ignatius Conan (1859–1930)", Oxford Dictionary of National Biography, Oxford University Press, 2004.
  6. ^ Lellenberg, Jon; Stashower, Daniel; Foley, Charles (2007). Arthur Conan Doyle: A Life in Letters (në anglisht). HarperPress. fq. 8–9. ISBN 978-0-00-724759-2.
  7. ^ Stashower, pp. 20–21.
  8. ^ Jon Lellenberg; Daniel Stashower; Charles Foley, red. (2008). Arthur Conan Doyle: A Life in Letters (në anglisht). HarperCollins. ISBN 978-0-00-724760-8.
  9. ^ a b Pascal, Janet (2000). Arthur Conan Doyle: Beyond Baker Street (në anglisht). New York: Oxford University Press. fq. 14. ISBN 0-19-512262-3.
  10. ^ a b O'Brien, James (2013). The Scientific Sherlock Holmes: Cracking the Case with Science and Forensics (në anglisht). New York: Oxford University Press. fq. 1. ISBN 978-0-19-979496-6.
  11. ^ Miller, Russell (2010). The Adventures of Arthur Conan Doyle (në anglisht). New York: Random House. ISBN 978-1-4070-9308-6.
  12. ^ Golgotha Press (2011). The Life and Times of Arthur Conan Doyle (në anglisht). BookCaps Study Guides. ISBN 978-1-62107-027-6. In time, he would reject the Catholic religion and become an agnostic.
  13. ^ Pascal, Janet B. (2000). Arthur Conan Doyle: Beyond Baker Street. Oxford University Press. p. 139.
  14. ^ Leeman, Sue, "Sherlock Holmes fans hope to save Doyle's house from developers", Associated Press, 28 July 2006.
  15. ^ Janet B. Pascal (2000). Arthur Conan Doyle: Beyond Baker Street. p. 95. Oxford University Press; ISBN 0195122623.
  16. ^ "No. 35171" The London Gazette. 23 May 1941. p. 2977.
  17. ^ "Obituary: Air Commandant Dame Jean Conan Doyle" Arkivuar 18 tetor 2017 tek Wayback Machine. The Independent; retrieved 6 November 2012
  18. ^ Itzkoff, Dave (18 janar 2010). "Heirs to Sherlock Holmes Face Web of Ownership Issues". The New York Times (në anglishte amerikane). ISSN 0362-4331. Arkivuar nga origjinali më 9 mars 2018.{{cite news}}: Mirëmbajtja CS1: Datë e përkthyer automatikisht (lidhja)
  19. ^ "Who owns Sherlock Holmes?". The Telegraph (në anglishte britanike). Arkivuar nga origjinali më 21 shkurt 2018. Marrë më 18 korrik 2017.
  20. ^ Stashower, p. 439.
  21. ^ "Death of Major A. H. Wood". Portsmouth Evening News (në anglisht). 22 prill 1941. fq. 4. Marrë më 24 mars 2023 – nëpërmjet British Newspaper Archive.
  22. ^ "Stock Photo – Wooden headstone of Sir Arthur Conan-Doyle at a special display in the Town's museum. Portsmouth, Hampshire, UK". Alamy (në anglisht). Arkivuar nga origjinali më 26 maj 2022. Marrë më 15 mars 2016.
  23. ^ "City Museums". www.portsmouthcitymuseums.co.uk (në anglisht). Arkivuar nga origjinali më 21 mars 2016. Marrë më 15 mars 2016.
  24. ^ Johnson, Roy (1992). "Studying Fiction: A Guide and Study Programme", p. 15. Manchester University Press; ISBN 0719033977.
  25. ^ "Arthur Conan Doyle (1859–1930)". librarything.com. Arkivuar nga origjinali më 6 tetor 2014. Marrë më 17 mars 2012. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)Mirëmbajtja CS1: Datë e përkthyer automatikisht (lidhja)
  26. ^ "Sherlock Holmes statue reinstated in Edinburgh after tram works", bbc.co.uk; retrieved 6 November 2012.

Lexim më tutje[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Marrë nga "https://sq.wikipedia.org/w/index.php?title=Arthur_Conan_Doyle&oldid=2625330"