Ateroskleroza
| Ateroskleroza | |
|---|---|
 | |
| Progresi i aterosklerozës (ngushtimi i ekzagjeruar) | |
| Specialitet | Kardiologji, angiologji |
| Simptomat | Asnjë[1] |
| Komplikimet | Sëmundje e arterieve koronare, goditje në tru, sëmundje e aterieve periferike, probleme me veshkat[1] |
| Fillimi | Në moshë të re (përkeqësohet me kalimin e moshës)[2] |
| Shkaktar(ë) | Të panjohur[1] |
| Faktor rrezikues | Presioni i lartë i gjakut, diabeti, duhanpirja, obeziteti, historia familjare, dieta e pashëndetshme[3] |
| Parandalimi | Dieta e shëndetshme, ushtrimet fizike, mospirja e duhanit, ruajtja e një peshe normale[4] |
| Mjekimi | Statina, mjekime për presionin e gjakut, aspirinë[5] |
| Shpeshtësia | ≈100% (>65 vjeç)[6] |
Ateroskleroza është një sëmundje në të cilën pjesa e brendshme e një arterie ngushtohet për shkak të grumbullimit të pllakës . [7] Në fillimet e saj, përgjithësisht nuk ka simptoma. [1] Kur përkeqësohet, mund të rezultojë në sëmundje të arterieve koronare, goditje në tru, sëmundje të arterieve periferike ose probleme të veshkave, në varësi të llojit të arterieve të prekura. [1] Nëse ka simptoma, në përgjithësi ato nuk shfaqen deri në moshën e mesme. [3]
Shkaku i saktë nuk dihet. [1] Faktorët e rrezikut përfshijnë nivelet jonormale të kolesterolit, presionin e lartë të gjakut, diabetin, duhanpirjen, obezitetin, historinë familjare dhe një dietë të pashëndetshme. [3] Pllaka përbëhet nga yndyra, kolesteroli, kalciumi dhe substanca të tjera që gjenden në gjak . [7] Ngushtimi i arterieve kufizon rrjedhjen e gjakut të pasur me oksigjen në pjesët e trupit. [7] Diagnoza bazohet në një ekzaminim fizik, elektrokardiogramë dhe në provën e stresit ushtrimor, midis të tjerash. [8]
Parandalimi arrihet kryesisht duke ndjekur një dietë të shëndetshme, duke bërë ushtrime fizike, duke mos pirë duhan dhe duke mbajtur një peshë normale. [4] Trajtimi kur sëmundja është shfaqur mund të përfshijë mjekime për uljen e nivelit të kolesterolit si statinat, ilaçet për presionin e gjakut ose mjekime që pengojnë koagulimin, siç është aspirina . [5] Mund të kryhen edhe një sërë procedurash si ndërhyrja koronare perkutane, grafti i bajpasit të arterieve koronare ose endarterektomia karotide . [5]
Në përgjithësi, ateroskleroza fillon kur një person është i ri dhe vjen duke u përkeqësuar me kalimin e moshës. [2] Pothuajse të gjithë njerëzit janë të prekur në një farë mase rreth moshës 65-vjeçare. [6] Është shkaku numër një i vdekjeve dhe paaftësive në botën e zhvilluar . [9] Megjithëse u përshkrua për herë të parë në vitin 1575, [10] ka prova që kjo gjendje mjekësore është shfaqur mes njerëzve më shumë se 5000 vjet më parë. [10]
Bibliografia
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]- ^ a b c d e f "What Are the Signs and Symptoms of Atherosclerosis? - NHLBI, NIH". www.nhlbi.nih.gov (në anglisht). 22 qershor 2016. Arkivuar nga origjinali më 5 tetor 2017. Marrë më 5 nëntor 2017.
- ^ a b "What Causes Atherosclerosis? - NHLBI, NIH". www.nhlbi.nih.gov (në anglisht). 22 qershor 2016. Arkivuar nga origjinali më 23 prill 2015. Marrë më 6 nëntor 2017.
- ^ a b c "Who Is at Risk for Atherosclerosis?". www.nhlbi.nih.gov (në anglisht). 22 qershor 2016. Arkivuar nga origjinali më 5 tetor 2017. Marrë më 5 nëntor 2017.
- ^ a b "How Can Atherosclerosis Be Prevented or Delayed? - NHLBI, NIH". www.nhlbi.nih.gov (në anglisht). 22 qershor 2016. Arkivuar nga origjinali më 7 nëntor 2017. Marrë më 6 nëntor 2017.
- ^ a b c "How Is Atherosclerosis Treated? - NHLBI, NIH". www.nhlbi.nih.gov (në anglisht). 22 qershor 2016. Arkivuar nga origjinali më 7 nëntor 2017. Marrë më 6 nëntor 2017.
- ^ a b Aronow, Wilbert S.; Fleg, Jerome L.; Rich, Michael W. (2013). Tresch and Aronow's Cardiovascular Disease in the Elderly, Fifth Edition (në anglisht). CRC Press. fq. 171. ISBN 9781842145449. Arkivuar nga origjinali më 2021-08-27. Marrë më 2020-07-09.
- ^ a b c "What Is Atherosclerosis? - NHLBI, NIH". www.nhlbi.nih.gov (në anglisht). 22 qershor 2016. Arkivuar nga origjinali më 2 dhjetor 2017. Marrë më 6 nëntor 2017.
- ^ "How Is Atherosclerosis Diagnosed? - NHLBI, NIH". www.nhlbi.nih.gov (në anglisht). 22 qershor 2016. Arkivuar nga origjinali më 5 tetor 2017. Marrë më 6 nëntor 2017.
- ^ Topol, Eric J.; Califf, Robert M. (2007). Textbook of Cardiovascular Medicine (në anglisht). Lippincott Williams & Wilkins. fq. 2. ISBN 9780781770125. Arkivuar nga origjinali më 2020-01-02. Marrë më 2020-07-09.
- ^ a b Shor, Allan (2008). Chlamydia Atherosclerosis Lesion: Discovery, Diagnosis and Treatment (në anglisht). Springer Science & Business Media. fq. 8. ISBN 9781846288104. Arkivuar nga origjinali më 2021-08-27. Marrë më 2020-07-09.