Jump to content

Australianët

Nga Wikipedia, enciklopedia e lirë

Australianët janë qytetarët, shtetasit dhe individët e lidhur me vendin e Australisë. Kjo lidhje mund të jetë rezidenciale, ligjore, historike ose etniko-kulturore. Për shumicën e australianëve, disa (ose të gjitha) nga këto lidhje ekzistojnë dhe janë kolektivisht burimi i të qenit australian. Ligji australian nuk parashikon një përbërës racor ose etnik të kombësisë, përkundrazi mbështetet në shtetësinë si status ligjor.

Që nga periudha e pasluftës, Australia ka ndjekur një politikë zyrtare të shumëkulturalizmit dhe ka popullsinë e tetë më të madhe të emigrantëve në botë, me emigrantët që përbëjnë 30 për qind të popullsisë në vitin 2019.

Midis kolonizimit evropian në 1788 dhe Luftës së Dytë Botërore, shumica dërrmuese e kolonëve dhe emigrantëve erdhën nga Ishujt Britanikë në Mbretërinë e Bashkuar dhe në Irlandë (kryesisht Anglia, Irlanda, Uellsi dhe Skocia), megjithëse pati imigrim të konsiderueshëm nga Kina dhe nga Gjermania gjatë shekullit të 19-të. Shumë vendbanime të hershme fillimisht ishin koloni penale për të strehuar të dënuarit e transportuar. Emigrimi u rrit në mënyrë të qëndrueshme, me një shpërthim të popullsisë në vitet 1850 pas një serie zbulimesh ari. Në dekadat menjëherë pas Luftës së Dytë Botërore, Australia mori një valë të madhe emigrimi nga e gjithë Evropa, me shumë më shumë emigrantë që erdhën nga Evropa Jugore dhe Lindore sesa në dekadat e mëparshme. Që nga fundi i viteve 1970, pas përfundimit të politikës së Australisë së Bardhë në 1973, një valë e madhe dhe e vazhdueshme emigrimi në Australi nga e gjithë bota ka vazhduar në shekullin e 21-të, me Azinë që tani është burimi më i madh i emigrantëve. Një përqindje më e vogël e australianëve e kanë prejardhjen nga njerëzit vendas të Australisë, duke përfshirë australianët aborigjenë dhe ishullorët e ngushticës së Torresit.

Zhvillimi i një identiteti dhe karakteri kombëtar të veçantë australian filloi në shekullin e 19-të. Gjuha kryesore është anglishtja australiane. Australia është shtëpia e një shumëllojshmërie kulturash, si rezultat i historisë së saj të emigrimit. Që nga viti 1788, kultura australiane ka qenë kryesisht një kulturë perëndimore e ndikuar fuqimisht nga kolonët e hershëm anglo-keltë. Ndërsa popullsia aziatike australiane vazhdon të zgjerohet dhe të lulëzojë si pasojë e ndryshimeve në përbërjen demografike të emigrantëve dhe me rritjen e marrëdhënieve ekonomike dhe kulturore me kombet aziatike, Australia ka vëzhguar shfaqjen graduale të një "shoqërie euroaziatike" brenda qendrave urbane kryesore të saj, duke ndërthurur materialet evropiane dhe aziatike dhe kulturën popullore brenda një konteksti të qartë australian. Ndikime të tjera përfshijnë kulturën aborigjene australiane, traditat e sjella në vend nga valët e emigrimit nga e gjithë bota, dhe kultura e Shteteve të Bashkuara. Divergjenca kulturore dhe evolucioni që ka ndodhur gjatë shekujve që nga vendosja evropiane ka rezultuar në një kulturë të veçantë australiane.