Basmati

Basmati (në indisht बासमती Basamatī, në urdu باسمتی Basmati, në telugu బాస్మతి Basmati, në persisht باسماتی Basmati, në pashto : باسمتۍ Basamtəi) është e famshme e shijes së gjatë, fragrancë e shijes së saj.

Emri

Emri i saj në indisht do të thotë "Mbretëresha e aromës", "E pasur me aromë të lindur" dhe rrjedh nga sanskritishtja vasaymayup ( vasay : aroma; majup : i njomur). Më vonë u bë vasumati në gjuhët Prakrite, dhe përfundimisht Basmati që njohim sot.

Patenta e emrit

Në vitin 2000, kompania amerikane RiceTec (një degë e RiceTec AG të Lihtenshtajnit) u përpoq të patentonte tre linja të krijuara si hibride të orizit Basmati. Në të njëjtën kohë ata u përpoqën të regjistronin emrin "basmati". Qeveria indiane ndërhyri dhe përpjekja u pengua. Ndërkohë, Komisioni Evropian ka rënë dakord të mbrojë orizin Basmati sipas rregulloreve të tij në lidhje me treguesit gjeografikë.

Prodhimi

Orizi Basmati është rritur në Indi dhe Pakistan për qindra vjet, dhe disa varietete tani rriten edhe në Shtetet e Bashkuara . Ujërat e Himalajeve thuhet se prodhojnë Basmati më të mirë dhe Dehradun është më i çmuari nga këto varietete. Patna është emri i orizit Basmati të rritur në Bengalin Perëndimor .

Sot ekzistojnë 86 lloje basmati, por vetëm 18 kanë karakteristikat e pagabueshme të orizit origjinal. Çmimi ndryshon shumë nga një cilësi në tjetrën. ^[1]

Përdorimi

Në gatim, basmati rritet ndjeshëm dhe nuk zihet shumë.

Orizi Basmati ka një GI prej 58 kundrejt 90 të orizit të bardhë, pasi është më i pasur me amilozë; Prandaj është i përshtatshëm për ata që ndjekin një dietë, pasi nuk shkakton rritje të papritur të nivelit të glukozës në gjak.

Ayurveda

Sipas parimeve të Ayurveda, basmati konsiderohet mbreti i orizit, saatvic (i pastër), i aftë për të ushqyer indet e trupit pa e rënduar atë.

shënim

^ (EN) Drs. R.K. Singh, U.S. Singh and G.S. Khush "Aromatic Rices" (Oxford IBH, New Delhi, 2000)

Bibliografi

Jeffrey Alford dhe Naomi Duguid, Seductions of Rice, Artisan, Nju Jork, 1998, ISBN 1-57965-113-5
Dr. RK Singh, US Singh dhe GS Khush "Rices Aromatike" (Oxford IBH, Nju Delhi, 2000). ISBN 1578081297

Projekte të tjera

Gjej më shumë rreth Basmati në projektet tjera simotra të Wikipedias:
	Deficione nga Wikifjalori
	Imazhe dhe media nga Commons
	Burimet të të mësuarit nga Wikiversity
	Lajme nga Wikilajme
	Citate nga Wikicitate
	Burime tekstesh nga Wikiburime
	Libra nga Wikilibra

Linqe te jashtme

Gjithçka rreth Basmatit
Oriz basmati
(ITA) Rreth Indisë - E vetmja dhe e vetmja. . . Basmati! (2013)

[1] (EN) Drs. R.K. Singh, U.S. Singh and G.S. Khush "Aromatic Rices" (Oxford IBH, New Delhi, 2000)

[1]