Basmati
Basmati (në indisht बासमती Basamatī, në urdu باسمتی Basmati, në telugu బాస్మతి Basmati, në persisht باسماتی Basmati, në pashto : باسمتۍ Basamtəi) është e famshme e shijes së gjatë, fragrancë e shijes së saj.
Emri[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Emri i saj në indisht do të thotë "Mbretëresha e aromës", "E pasur me aromë të lindur" dhe rrjedh nga sanskritishtja vasaymayup ( vasay : aroma; majup : i njomur). Më vonë u bë vasumati në gjuhët Prakrite, dhe përfundimisht Basmati që njohim sot.
Patenta e emrit[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Në vitin 2000, kompania amerikane RiceTec (një degë e RiceTec AG të Lihtenshtajnit) u përpoq të patentonte tre linja të krijuara si hibride të orizit Basmati. Në të njëjtën kohë ata u përpoqën të regjistronin emrin "basmati". Qeveria indiane ndërhyri dhe përpjekja u pengua. Ndërkohë, Komisioni Evropian ka rënë dakord të mbrojë orizin Basmati sipas rregulloreve të tij në lidhje me treguesit gjeografikë.
Prodhimi[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Orizi Basmati është rritur në Indi dhe Pakistan për qindra vjet, dhe disa varietete tani rriten edhe në Shtetet e Bashkuara . Ujërat e Himalajeve thuhet se prodhojnë Basmati më të mirë dhe Dehradun është më i çmuari nga këto varietete. Patna është emri i orizit Basmati të rritur në Bengalin Perëndimor .
Sot ekzistojnë 86 lloje basmati, por vetëm 18 kanë karakteristikat e pagabueshme të orizit origjinal. Çmimi ndryshon shumë nga një cilësi në tjetrën. [1]
Përdorimi[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Në gatim, basmati rritet ndjeshëm dhe nuk zihet shumë.
Orizi Basmati ka një GI prej 58 kundrejt 90 të orizit të bardhë, pasi është më i pasur me amilozë; Prandaj është i përshtatshëm për ata që ndjekin një dietë, pasi nuk shkakton rritje të papritur të nivelit të glukozës në gjak.
Ayurveda[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Sipas parimeve të Ayurveda, basmati konsiderohet mbreti i orizit, saatvic (i pastër), i aftë për të ushqyer indet e trupit pa e rënduar atë.
shënim[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
- ^ (EN) Drs. R.K. Singh, U.S. Singh and G.S. Khush "Aromatic Rices" (Oxford IBH, New Delhi, 2000)
Bibliografi[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
- Jeffrey Alford dhe Naomi Duguid, Seductions of Rice, Artisan, Nju Jork, 1998, ISBN 1-57965-113-5
- Dr. RK Singh, US Singh dhe GS Khush "Rices Aromatike" (Oxford IBH, Nju Delhi, 2000). ISBN 1578081297
Projekte të tjera[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
| Gjej më shumë rreth Basmati në projektet tjera simotra të Wikipedias: | |
 |
Deficione nga Wikifjalori |
 |
Imazhe dhe media nga Commons |
 |
Burimet të të mësuarit nga Wikiversity |
 |
Lajme nga Wikilajme |
 |
Citate nga Wikicitate |
 |
Burime tekstesh nga Wikiburime |
 |
Libra nga Wikilibra |
Linqe te jashtme[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
- Gjithçka rreth Basmatit
- Oriz basmati
- (ITA) Rreth Indisë - E vetmja dhe e vetmja. . . Basmati! (2013)