Dragoi

Dragoi kinez.

Dragoi në mitologjinë kineze ishte një krijesë legjendare pozitive. Koka e tij i përkiste një krokodili, trupi një gjarpri, kthetrat një luani dhe sytë një miu. Ai mbahej si një krijesë shumë e fuqishme dhe shumë e zgjuar. Vetë froni i perandorit quhej froni i dragoit. Kur vdiste një perandor mendohej së shpirti i tij shoqërohej nga një dragua i kaltër në një kështjellë mbi retë, e cila nuk mund të shikohej nga të vdekshmit. Mendohet se figura e parë e një dragoi është paraqitur nga një luftëtar kinez i cili kishte si simbol një gjarpër. Pasi mundte kundërshtarët e tij ai shtonte në stemën e tij një pjesë të stemës së tyre, si kthetrat e luanit, brirët e drerit etj.

Dragoi në mitologjinë botërore

Mesopotami

Artikulli kryesor: Mitologjia e Mesopotamisë

Mušḫuššu është një përbindësh gjarpri, si dragoi, nga mitologjia e lashtë Mesopotamiane me trupin dhe qafën e një gjarpri, ballinat e një luani dhe këmbët e pasme të një zogu. Këtu tregohet ndërsa shfaqet në Portën Ishtar nga qyteti i Babilonisë. Popujt e lashtë në të gjithë Lindjen e Afërt besonin në krijesa të ngjashme me ato që njerëzit moderne i quajnë "dragonj". Këta popuj të lashtë nuk ishin në dijeni të ekzistencës së dinosaurëve ose krijesave të ngjashme në të kaluarën e largët. Referime për dragonj të të dy personazheve dashamirës dhe dashakeq ndodhin në të gjithë letërsinë antike Mesopotamiane. Në poezinë sumeriane, mbretërit e mëdhenj shpesh krahasohen me ušumgalin, një përbindësh gjigant, gjarpër. Një krijesë si dragua me parathëniet e një luani dhe këmbët e pasme, bishtin dhe krahët e një zogu shfaqet në veprat e artit Mesopotamian nga Akkadian Periudha deri në Periudën Neo-Babilonase. Dragoi është treguar zakonisht me gojën e tij të hapur. Mund të ketë qenë e njohur si (umu) nā'iru, që do të thotë "bisha e motit e zhurmshme", dhe mund të ketë qenë e shoqëruar me perëndinë Ishkur (Hadad). Një dragua pak më ndryshe nga luani me dy brirë dhe bisht i një akrepi shfaqet në art nga Periudha Neo-Asiriane. Një lehtësim i porositur ndoshta nga Sennacherib tregon perënditë Ashur, Mëkat dhe Adad që qëndrojnë mbi shpinë.

Një tjetër krijesë si dragoi me brirë, trupin dhe qafën e një gjarpri, ballët e një luani dhe këmbët e pasme të një zogu shfaqet në artin Mesopotamian nga Periudha Akkadian deri në Periudha Helenistike. Kjo krijesë, e njohur në Akkadian si mušḫuššu, që do të thotë "gjarpri i tërbuar", u përdor si një simbol për hyjnitë e veçanta dhe gjithashtu si një emblemë mbrojtëse e përgjithshme. Duket se fillimisht ka qenë frekuentuesi i perëndisë së Underworld Ninazu, [18] por më vonë u bë frekuentuesi i stuhisë së zotit Hurrian Tishpak, si dhe, më vonë, djali i Ninazu Ningishzida, perëndia nacional babilonas Marduk, perëndia shkrues Nabu , dhe perëndia kombëtar asirian Ashur.

Dijetarët nuk pajtohen në lidhje me paraqitjen e Tiamat, perëndeshës babilonase që personifikon kaosin parësor të vrarë nga Marduk në epikën e krijimit babilonas Enûma Eliš. Ajo ishte vlerësuar tradicionalisht nga studiuesit se kishte formën e një gjarpri gjigand, por disa studiues kanë theksuar se kjo formë "nuk mund t'i imputohet Tiamat me siguri" dhe ajo duket se të paktën ndonjëherë është vlerësuar si antropomorfe. Megjithatë, në disa tekste, ajo duket se përshkruhet me brirë, bisht dhe fshehje që asnjë armë nuk mund të depërtojë, të gjitha tiparet që sugjerojnë se ajo ishte konceptuar si një formë e dragoit.

Egjipt

Ilustrim nga një dorëshkrim i lashtë i papirusit egjiptian që tregon perëndinë Vendosni zhurmën e gjarprit Apep ndërsa sulmon barkën e diellit të Ra Në mitologjinë egjiptiane, Apep është një gjarpër gjigant që banon në Duat, Underworld egjiptian. Papirusi Bremner-Rhind, shkruar në rreth 310 para Krishtit, ruan një tregim të një tradite shumë më të vjetër egjiptiane se perëndimi i diellit është shkaktuar nga Ra duke zbritur në Duat për të luftuar Apep.Në disa rrëfime, Apep është aq i gjatë sa lartësia nga tetë burra me një kokë të bërë prej guri. Stuhitë dhe tërmetet mendohej se ishin shkaktuar nga zhurma e Apep dhe eklipset diellore mendohej se ishin rezultat i Apep sulmuar Ra gjatë ditës. Në disa mite, Apepi vritet nga perëndia Set. [Nehebkau është një tjetër gjarpër gjigant që ruan Duat dhe ndihmoi Ra në betejën e tij kundër Apep. Nehebkau ishte aq masiv në disa histori sa që e gjithë toka besohej të mbështetej në majë të mbështjelljeve të tij.Denwen është një gjarpër gjigand i përmendur në Tekstet e Piramidës, trupi i të cilit ishte bërë nga zjarri dhe që ndezi një zjarr që shkatërroi gati të gjithë perënditë e panteonit Egjiptian . Ai u mund përfundimisht nga Faraoni, fitore e cila afirmoi të drejtën hyjnore të Faraonit për të sunduar.

Ouroboros ishte një simbol i njohur egjiptian i një gjarpri që gëlltiste bishtin e vet. Pararendësi i ouroboros ishte "Shumë fytyra", një gjarpër me pesë koka, i cili, sipas Amduat, Libri më i vjetër i mbijetuar i jetës së përtejme, u tha se mbështjell rreth kufomës së perëndisë së diellit Ra në mënyrë mbrojtëse. Pamja më e hershme që mbijeton nga një usoboros "e vërtetë" vjen nga faltoret e praruara në varrin e Tutankhamun. Në shekujt e parë pas Krishtit, Ouroboros u adoptua si një simbol nga të krishterët gnostik dhe kapitulli 136 i Pistis Sophia, një tekst i hershëm Gnostik, përshkruan "një dragua të madh bishti i të cilit është në gojën e tij". Në alkiminë mesjetare, Ouroboros u bë një dragua tipik perëndimor me krahë, këmbë dhe bisht. Një imazh i famshëm i dragoit që gërmonte në bishtin e tij nga Kodiku i shekullit të njëmbëdhjetë Marcianus ishte kopjuar në vepra të shumta mbi alkiminë.

Levant

Shkatërrimi i Leviatanit (1865) nga Gustave Doré Në Ciklin Baar Ugaritik, dragoi det Lōtanu përshkruhet si "gjarpri i përdredhur / i fuqishmi me shtatë koka." Në KTU 1.5 I 2-3–3, Lōtanu është vrarë nga perëndia e stuhisë Baal, por, në KTU 1.3 III 41–42, ai përkundrazi vritet nga perëndeshë e virgjër luftëtare, Anat. Në Librin e Psalmeve, Psalmi 74, Psalmi 74: 13-14, dragoi i detit Leviatan, emri i të cilit është i njohur si Lōtanu, është vrarë nga Jahvei, perëndia kombëtare i mbretërive të Izraelit dhe Judës, si pjesë e krijimi i botës. Në Isaia 27: 1, shkatërrimi i Zotit të Leviatan-it parathuhet si pjesë e riparimit të afërt të Zotit për rendin universal:

Teksti origjinal hebraik

(Isaia 27: 1) א בַּיּוֹם הַהוּא יִפְקֹד הַקָּשָׁה וְהַגְּדוֹלָה וְהַחֲזָקָה עַל, עַל לִוְיָתָן בָּרִחַ, וְעַל לִוְיָתָן, נָחָשׁ עֲקַלָּתוֹן; וְהָרַג אֶת-הַתַּנִּין, אֲשֶׁס}

Teksi i përkthyer në Shqip

"Në atë ditë, Zoti do të ndëshkojë me shpatën e tij, të fortë, të madhe dhe të fuqishme, Leviatanin, gjarprin që ikën, Leviatanin, gjarprin që përdridhet; dhe do të vrasë dragoin që është në det."

Jobi 41: 1–34 përmban një përshkrim të hollësishëm të Leviathan-it, i cili përshkruhet si kaq i fuqishëm sa që vetëm Zoti mund ta kapërcejë atë.Jobi 41: 19–21 shprehet se Leviathan nxjerr zjarrin dhe tymin, duke e bërë identifikimin e tij si një dragua mitik qartësisht e dukshme. [36] Në disa pjesë të Testamentit të Vjetër, Leviathani është historizuar si një simbol për kombet që qëndrojnë kundër Zotit. Rahab, një sinonim për "Leviathan", është përdorur në disa fragmente biblike në lidhje me Egjiptin. Isaia 30: 7 deklaron: "Sepse ndihma e Egjiptit është e pavlefshme dhe e zbrazët, prandaj unë e quaja atë" Rahabin e heshtur ". .. "Në Ezekiel 29: 3-5 dhe 32: 2–8, faraoni i Egjiptit përshkruhet si një" dragua "(tanin). Në tregimin e Bel dhe Dragoit nga shtesat apokrifike për Danielin, profetin Daniel sheh një dragua që adhurohet nga babilonasit. Daniel bën "ëmbëlsira të grurit, yndyrën dhe flokët"; dragoi i ha dhe shpërthen (Daniel 14: 23-30).

Dragoi në mitologjinë Shqiptare

Artikulli kryesor: Mitologjia Shqiptare

Ndryshe nga vendet e tjera evropiane, dragoi në mitologjinë shqiptare përfaqëson një qenie pozitive që lufton kundër kuçedrës për të çliruar njerëzit nga të këqijat e saj. Edhe një trim i caktuar mund të kthehej në dragua duke pasur 3 zemra. Për shembull, Muji, edhe pse nuk përmendet specifikisht si një trim dragua, ai paraqet tipare karakteristike të dragoit. Në rastin e plagosjes së rëndë të tij, tregohet me detaje se si trupi i tij mjekohej nga lëpirjet e një ujku dhe gjarpri dhe se në krahëror kishte 3 zemra.

Bibliografi

• Këngët e Mujit dhe Halilit.
• Mark Tirta, Mitologjia ndër Shqiptarë, 2004, Tiranë.