Jump to content

Fiku

Nga Wikipedia, enciklopedia e lirë
(Përcjellë nga Ficus carica)
Fiku
noform
noform
Ficus carica
Klasifikimi Shkencor
Mbretëria Bimë
Nënmbretëria Tracheobionta
Ndarja Magnoliophyta
Klasa Magnoliopsida
Nënklasa Hamamelidae
Rendi Urticales
Familja Moraceae
Gjinia Ficus
Lloji Ficus carica



Fiku (Ficus carica ) është një pemë frutore që klasifikohet në familjen Moraceae.

Epiteti carica i referohet origjinës së tij nga rajoni Caria në Azinë e Vogël. Dëshmi për kultivimin e tij vijnë që nga qytetërimet e hershme të Palestinës dhe Egjiptit, prej nga më vonë u përhap në të gjithë pellgun e Mesdheut.

Ficus carica është një pemë ose shkurre e madhe, që rritet në një lartësi prej 7-10 metra, me lëvore të lëmuar të bardhë. Gjethet e tij janë 12-25 centimetra të gjata dhe 10-18 centimetra të gjera, dhe të ndara thellë në tre ose pesë lobe. Lulet e fikut lulëzojnë brenda kokrrës së fikut. Ato nuk duken nga jashtë. Edhe pse zakonisht kokrra e fikut quhet frut i tij, në të vërtetë frutat e fikut ndodhen brenda kokrrës së tij.

Kokrra e pjekur e fikut përmban fruta të shumta një-farësh shumë të vegjël. Kokrra është 3-5 centimetra e gjatë, me një lëkurë të gjelbër, nganjëherë e purpurt ose ngjyrë kafe kur është e pjekur. Fiku ka kapilarë me lëng si qumësht që acarojnë lëkurën e njeriut.Studimet e bëra kanë vërtetuar se fiku përmban një përqindje të lartë lëndësh ushqyese dhe vitamina. Është bërë e qartë se fiku është një frut kalorik që ekuilibron e shmang aciditetin e trupit të njeriut.Përmban shumë karbohidrate, mbi 73%, albumina 2% dhe 3,1% yndyra. Është i pasur me burime natyrale të vitaminave A, B, C dhe përmban një përqindje të pasur e të lartë të lëndëve ushqyese, sidomos elementet hekur, kalcium, bakër, fosfor, klor dhe magnez. Në 100 gr. Fiq gjenden 270 kalori. Përqindja e sheqerit tek fiku zë 19% të peshës së tij, dhe për këtë çdo 100 gr. Fiq i jep fuqi e nxehtësi trupit rreth 70 sa’ren. Është i dobishëm për gratë shtatzëna gjidhënëse, ndërsa në aspektin kurativ fiku është i dobishëm, mbrojtës e shërues i sëmundjeve të aparatit tretës, kapsllëkut, sëmundjet e gojës e mishit të dhëmbëve. == Përhapja ==

Një fik në bregdetin shqiptar.

Ky lloj duket se e ka prejardhjen nga një zonë e gjerë me klimë të butë dhe të ngrohtë, duke përfshirë pellgun e mesdheut deri në Azinë Qendrore (Azerbaixhan, Afganistan, Iran, Pakistan).

Kultivimi i fikut është përhapur në të gjithë rajonet tropikale dhe subtropikale. Fiku pak a shumë është natyralizuar edhe në Evropë dhe Amerikën e Veriut.

2020
Prodhimi i fikut – 2020
Vendi (ton)
Turqia Turqia
320,000
201,212
Maroku Maroku
144,246
116,143
Irani Irani
107,791
Spanja Spanja
59,900
 Siria
46,502
27,084
21,889
Greqia Greqia
19,840
19,601
Bota
1,264,943
Source: United Nations FAOSTAT[1]

Në vitin 2020, prodhimi botëror i fikut ishte 1.26 milion ton, ku Turqia kishte 25% të prodhimit total, pasuar nga Egjipti, Maroku, dhe Algjeria. Këtë vit Shqipëria ishte radhitur në vendin e 9 me 21 889 ton të fikut të prodhuar.[1]

  • RHS A-Z encyclopedia of garden plants. United Kingdom: Dorling Kindersley. 2008. fq. 1136. ISBN 978-1405332965. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  • {cite book| title=Confronting the Classics | url=https://archive.org/details/isbn_9780871407160 | url-access=registration | author=Mary Beard| year=2013| page=128| publisher=Liveright Publishing Corporation, a division of W.W. Norton & Company | isbn=9780871407160 }}
  • Leroi, Armand Marie (2014). The Lagoon: How Aristotle Invented Science (në anglisht). Bloomsbury. fq. 244–247. ISBN 978-1-4088-3622-4.
  • Lyle, Katie Letcher (2010) [2004]. The Complete Guide to Edible Wild Plants, Mushrooms, Fruits, and Nuts: How to Find, Identify, and Cook Them (bot. 2nd). Guilford, CN: FalconGuides. fq. 96. ISBN 978-1-59921-887-8. OCLC 560560606. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  • Walker, Barbara (1988). The Woman's Dictionary of Symbols and Sacred Objects. Harper One. fq. 484. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  • Eric Brandon Roberts (2012). The Parables of Jesus Christ:: A Brief Analysis. Booktango. ISBN 9781468908800. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  • Landranco, Guido (2001). Mediċina popolari ta' l-imgħoddi fil-gżejjer Maltin [Popular medicine of the past in the Maltese islands] (në maltisht). Valletta, Malta: Klabb Kotba Maltin. ISBN 99909-75-97-3.
  1. ^ a b "Raw fig production in 2018; Crops/World Regions/Production Quantity from picklists" (në anglisht). UN Food and Agriculture Organization Corporate Statistical Database, FAOSTAT. 2019. Marrë më 7 qershor 2020.

Lidhje të jashtme

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
 Commons: Moraceae – Album me fotografi dhe/apo video dhe materiale multimediale