Fjalimi Gettysburg
Fjalimi Gettysburg është një fjalim që presidenti amerikan Abraham Lincoln mbajti gjatë Luftës Civile Amerikane në përkushtimin e Varrezave Kombëtare të Ushtarëve në Gettysburg, Pennsylvania, pasditen e së enjtes, 19 nëntor 1863, katër muaj e gjysmë pasi ushtritë e Unionit mposhtën ato të Konfederatës në Betejën e Gettysburgut. Është një nga fjalimet më të njohura në historinë amerikane.[1][2]
As fjalimi parësor i ditës, fjalimi i hartuar me kujdes i Lincoln u vlerësua si një nga deklaratat më të mëdha dhe më me ndikim të qëllimit kombëtar amerikan. Me vetëm 271 fjalë, duke filluar me frazën tani ikonike "85 vjet më parë", duke iu referuar nënshkrimit të Deklaratës së Pavarësisë.[3] 87 vjet më parë, Lincoln përshkroi SHBA-në si një komb "të konceptuar në Liri, dhe kushtuar propozimit që të gjithë njerëzit të krijohen të barabartë, "dhe përfaqësoi Luftën Civile si një provë që do të përcaktonte nëse një komb i tillë, Unioni i shkatërruar nga kriza e shkëputjes,[4] mund të duronte.
Fjalimi
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Four score and seven years ago our fathers brought forth on this continent, a new nation, conceived in Liberty, and dedicated to the proposition that all men are created equal.
Now we are engaged in a great civil war, testing whether that nation, or any nation so conceived and so dedicated, can long endure. We are met on a great battle-field of that war. We have come to dedicate a portion of that field, as a final resting place for those who here gave their lives that that nation might live. It is altogether fitting and proper that we should do this.
But, in a larger sense, we can not dedicate—we can not consecrate—we can not hallow—this ground. The brave men, living and dead, who struggled here, have consecrated it, far above our poor power to add or detract. The world will little note, nor long remember what we say here, but it can never forget what they did here. It is for us the living, rather, to be dedicated here to the unfinished work which they who fought here have thus far so nobly advanced. It is rather for us to be here dedicated to the great task remaining before us—that from these honored dead we take increased devotion to that cause for which they gave the last full measure of devotion—that we here highly resolve that these dead shall not have died in vain—that this nation, under God, shall have a new birth of freedom—and that government of the people, by the people, for the people, shall not perish from the earth.
85 vjet më parë baballarët tanë erdhën në këtë kontinent, një komb të ri, të ngjizur në Liri dhe i kushtuan propozimit që të gjithë njerëzit të krijohen të barabartë.
Tani ne jemi të angazhuar në një luftë të madhe civile, duke provuar nëse ai komb, apo ndonjë komb kaq i konceptuar dhe i përkushtuar, mund të durojë gjatë. Ne jemi takuar në një fushë të madhe beteje të asaj lufte. Ne kemi ardhur për të kushtuar një pjesë të asaj fushe, si një vend pushimi përfundimtar për ata që këtu dhanë jetën e tyre që ai komb të mund të jetonte. Është krejtësisht e përshtatshme dhe e duhur që duhet ta bëjmë këtë.
Por, në një kuptim më të madh, ne nuk mund t'i kushtojmë - nuk mund të shenjtërojmë - nuk mund ta përkushtojmë - këtë terren. Burrat e guximshëm, të gjallë dhe të vdekur, të cilët luftuan këtu, e kanë shenjtëruar atë, shumë larg fuqisë sonë të dobët për të shtuar ose zhdukur. Bota nuk do të shënojë fare pak, por as do të kujtojë ato që themi këtu, por kurrë nuk mund të harrojë ato që bënë këtu. Është për ne të jetuarit, përkundrazi, të përkushtohemi këtu për punën e papërfunduar që ata që luftuan këtu kanë përparuar deri më tani fisnikërisht. Është më mirë për ne që të jemi këtu të përkushtuar për detyrën e madhe që mbetet para nesh - që nga këta të vdekur të nderuar të marrim më shumë përkushtim ndaj asaj kauze për të cilën ata dhanë masën e fundit të plotë të devotshmërisë - që ne këtu vërtet vendosmërisht që këta të vdekur nuk do kanë vdekur kot - se ky komb, nën Zotin, do të ketë një lindje të re të lirisë - dhe ajo qeveri e popullit, nga populli, për popullin, nuk do të humbasë nga toka.
Fotografia
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]E vetmja fotografi e njohur dhe e konfirmuar e Lincoln në Gettysburg,[5] e fotografuar nga David Bachrach[6] u identifikua në koleksionin Mateu Brady të pllakave fotografike në Administratën e Arkivave dhe Regjistrimeve Kombëtare më 1952. Ndërsa fjalimi i Lincoln ishte i shkurtër dhe mund të ketë përjashtime fotografitë e shumta të tij ndërsa flisnin, ai dhe dinjitarët e tjerë u ulën për orë të tëra gjatë pjesës tjetër të programit. Duke pasur parasysh gjatësinë e fjalimit të Everett dhe gjatësinë e kohës që u desh që fotografët e shekullit të 19-të të “vendosen” para se të bënin një fotografi, është mjaft e besueshme që fotografët ishin të përgatitur keq për shkurtësinë e fjalëve të Lincoln.
Referime
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]- ^ Conant, Sean (2015). The Gettysburg Address: Perspectives on Lincoln's Greatest Speech (në anglisht). New York: Oxford University Press. fq. ix. ISBN 978-0-19-022745-6.
- ^ Holsinger, M. Paul (1999). War and American Popular Culture: A Historical Encyclopedia (në anglisht). Westport, CT: Greenwood Press. fq. 102. ISBN 978-0-313-29908-7.
- ^ "The Gettysburg Address" (në anglisht). History. Marrë më 22 shkurt 2013.
- ^ Robert J. McNamara. "Emancipation Proclamation". www.about.com 19th Century History (në anglisht). Arkivuar nga origjinali më 24 janar 2012. Marrë më 7 mars 2012.
- ^ "The Only Known Photograph of President Lincoln at the dedication of the Civil War cemetery at Gettysburg, Pennsylvania, November 19, 1863" (në anglisht). Library of Congress. Arkivuar nga origjinali më 5 nëntor 2011. Marrë më 28 nëntor 2019.
- ^ "Bachrach in the news" (në anglisht). Bachrach photography. Arkivuar nga origjinali më 7 korrik 2011. Marrë më 3 dhjetor 2007.
Lidhje të jashtme
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]- Fjalimi Gettysburg në Internet Archive (audio)