Gonad

Një gonad, gjëndër seksuale ose gjëndër riprodhuese është një gjëndër e përzier që prodhon gametet dhe hormonet seksuale të një organizmi. Qelizat riprodhuese femërore janë qelizat vezë, dhe qelizat riprodhuese mashkullore janë spermatozoidet . Gonadi mashkullor, testiku, prodhon spermë në formën e spermatozoideve . Gonadi femëror, vezorja, prodhon qeliza vezë. Të dyja këto gamete janë qeliza haploide . Disa kafshë hermafrodite kanë një lloj gonade të quajtur ovotestis.

Ovaries of Cyprinus carpio

Evolucioni

Është e vështirë të gjesh një origjinë të përbashkët për gonadet, por ka shumë të ngjarë që gonadet kanë evoluar në mënyrë të pavarur disa herë.

Rregullore

Gonadet kontrollohen nga hormoni luteinizues dhe hormoni stimulues i folikules, të prodhuar dhe sekretuar nga gonadotropinat hipofizare ose gonadotrofinat në gjëndrën e përparme të hipofizës. Ky sekrecion rregullohet nga hormoni çlirues i gonadotropinës i prodhuar në hipotalamus.

Zhvillimi

Gonadet fillojnë të zhvillohen si një primordium i zakonshëm (një organ në fazën më të hershme të zhvillimit), në formën e kreshtave gjenitale, të cilat vetëm më vonë diferencohen në organe seksuale mashkullore ose femërore. Prania e gjenit SRY, i vendosur në kromozomin Y dhe që kodon faktorin përcaktues të testisit, përcakton diferencimin seksual mashkullor. Në mungesë të gjenit SRY nga kromozomi Y, do të zhvillohet seksi femër (vezoret në vend të testikujve). Zhvillimi i gonadave është pjesë e zhvillimit të organeve urinare dhe riprodhuese.

Sëmundje

Gonadet janë subjekt i shumë sëmundjeve, si hipergonadizmi, hipogonadizmi, agonadizmi, tumoret dhe kanceri, ndër të tjera.