Gonad
Një gonad, gjëndër seksuale ose gjëndër riprodhuese [1] është një gjëndër e përzier që prodhon gametet dhe hormonet seksuale të një organizmi. Qelizat riprodhuese femërore janë qelizat vezë, dhe qelizat riprodhuese mashkullore janë spermatozoidet . [2] Gonadi mashkullor, testiku, prodhon spermë në formën e spermatozoideve . Gonadi femëror, vezorja, prodhon qeliza vezë. Të dyja këto gamete janë qeliza haploide . Disa kafshë hermafrodite kanë një lloj gonade të quajtur ovotestis.
Evolucioni[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Është e vështirë të gjesh një origjinë të përbashkët për gonadet, por ka shumë të ngjarë që gonadet kanë evoluar në mënyrë të pavarur disa herë. [3]
Rregullore[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Gonadet kontrollohen nga hormoni luteinizues dhe hormoni stimulues i folikules, të prodhuar dhe sekretuar nga gonadotropinat hipofizare ose gonadotrofinat në gjëndrën e përparme të hipofizës . [4] Ky sekrecion rregullohet nga hormoni çlirues i gonadotropinës i prodhuar në hipotalamus. [5] [6]
Zhvillimi[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Gonadet fillojnë të zhvillohen si një primordium i zakonshëm (një organ në fazën më të hershme të zhvillimit), në formën e kreshtave gjenitale, [7] të cilat vetëm më vonë diferencohen në organe seksuale mashkullore ose femërore. Prania e gjenit SRY, [8] i vendosur në kromozomin Y dhe që kodon faktorin përcaktues të testisit, përcakton diferencimin seksual mashkullor. Në mungesë të gjenit SRY nga kromozomi Y, do të zhvillohet seksi femër (vezoret në vend të testikujve). Zhvillimi i gonadave është pjesë e zhvillimit të organeve urinare dhe riprodhuese.
Sëmundje[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Gonadet janë subjekt i shumë sëmundjeve, si hipergonadizmi, hipogonadizmi, agonadizmi, tumoret dhe kanceri, ndër të tjera.
hajt shnet
Referime[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
- ^ "the definition of sex gland". Dictionary.com. Arkivuar nga origjinali më 22 korrik 2015. Marrë më 8 maj 2018.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ "gonad (noun) American English definition and synonyms - Macmillan Dictionary". www.macmillandictionary.com. Arkivuar nga origjinali më 8 maj 2018. Marrë më 8 maj 2018.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Schmidt-Rhaesa, Andreas (2007-08-30). The Evolution of Organ Systems (në anglisht). Oxford University Press. fq. 252. ISBN 978-0-19-856668-7.
- ^ "gonadotropin". The Free Dictionary. Mosby's Medical Dictionary, 8th edition. Elsevier. 2009. Marrë më 4 qershor 2012.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ John W. Kimball (12 shkurt 2011). "Hormones of the Hypothalamus: Gonadotropin-releasing hormone (GnRH)". Kimball's Biology Pages. John W. Kimball (The Saylor Foundation). Arkivuar nga origjinali më 27 qershor 2012. Marrë më 4 qershor 2012.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Marieb, Elaine (2013). Anatomy & physiology. Benjamin-Cummings. fq. 915. ISBN 9780321887603.
{{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Schoenwolf, Gary C. (2015). Larsen's human embryology (bot. Fifth). Philadelphia, PA. fq. 16. ISBN 9781455706846.
{{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!)Mirëmbajtja CS1: Mungon shtëpia botuese te vendodhja (lidhja) - ^ "Human Developmental Genetics". Institut Pasteur. Institut Pasteur. Arkivuar nga origjinali më 5 maj 2012. Marrë më 4 qershor 2012.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!)