Gustav I i Suedisë

Gustav Eriksson Vasa
Mbreti i Suedisë
Mbretërimi	6 qershor 1523 – 29 shtator 1560
Kurorëzimi	12 janar 1528
Paraardhës	Christian II
Pasardhës	Eric XIV
Shtëpia	Shtëpia e Vasës
I ati	Erik Johansson Vasa
E ëma	Cecilia Månsdotter
U lind	12 maj 1496 Kështjella e Rydboholmit ose Lindholmen, Uppland, Suedi
Vdiq	29 shtatpr 1560 (64 vjet) Tre Kronor, Stokholm, Suedi
Varrimi	21 dhjetor 1560 Katedralja e Uppsalës, Uppsala, Suedi

Gustav Erikkson më vonë u bë i njohur si Gustav Vasa (12 maj 1496 - 29 shtator 1560), ishte Mbreti i Suedisë nga viti 1523 deri në vdekjen e tij në 1560, më parë i vetë-njohur Mbrojtësi i Mbretërisë (Riksföreståndare) nga viti 1521, gjatë Luftës Suedeze të Çlirimit kundër Mbretit Christian II i Danimarkës, Norvegjisë dhe Suedisë. Gustav u ngrit për të udhëhequr lëvizjen rebele pas masakrës së Stokholmit, ku babai i tij u ekzekutua. Zgjedhja e Gustav si mbret në 6 qershor 1523 dhe hyrja e tij triumfale në Stokholm njëmbëdhjetë ditë më vonë shënoi shkëputjen përfundimtare të Suedisë nga Bashkimit të Kalmarit.

Si mbret, Gustav provoi një administrator energjik me një brez të pamëshirshëm jo inferior ndaj paraardhësit të tij, duke shtypur brutalisht kryengritjet e mëpasshme (tre në Dalarna - e cila kishte qenë dikur rajoni i parë për të mbështetur pretendimin e tij për fronin - një në Västergötland, dhe një në Småland). Ai punoi për të rritur taksat dhe për të sjellë një Reformim në Suedi, duke zëvendësuar privilegjet e pronarëve, fisnikëve dhe klerikëve lokalë me guvernatorë dhe peshkopë të caktuar nga qendra. Sundimi i tij 37-vjeçar, i cili ishte më i gjati i një mbreti suedez të pjekur deri në atë datë (i kaluar më pas nga Gustaf V dhe Carl XVI Gustaf) pa një shkëputje të plotë jo vetëm me epërsinë daneze - norvegjeze, por edhe me Kishën Katolike Romake, pasuritë e së cilës u shtetëzuan, me Kishën Luteriane të Suedisë të krijuar nën kontrollin e tij personal. Ai u bë sovrani i parë i vërtetë autokratik vendas suedez dhe ishte një burokrat dhe propagandist i aftë, me përrallat e aventurave të tij kryesisht fiktive gjatë luftës për çlirim, të përhapura deri më sot. Në vitin 1544, ai shfuqizoi monarkinë zgjedhore të Suedisë Mesjetare dhe e zëvendësoi atë me një monarki të trashëguar nën Shtëpinë e Vasës, e cila mbajti fronin suedez deri në vitin 1654. Kështu, tre nga djemtë e tij, Eric XIV, John III and Charles IX, të gjithë mbajtën mbretërinë në pika të ndryshme.

Gustav I më pas është etiketuar themeluesi i Suedisë moderne dhe "babai i kombit". Gustav pëlqente të krahasohej me Moisiun, për të cilin ai besonte se kishte çliruar gjithashtu popullin e tij dhe kishte krijuar një shtet sovran. Si person, Gustav ishte i njohur për metodat e pamëshirshme dhe një humor të keq, por edhe dashurinë për muzikën dhe kishte një farë zgjuarsie dhe aftësie dinake për të tejkaluar dhe asgjësuar kundërshtarët e tij.

Jeta e hershme

Gustav Eriksson lindi ndoshta në vitin 1469 (edhe pse ka vite të ndryshme sa i përket vitit të lindjes), tek prindërit Erik Johansson Vasa dhe Cecilia Månsdotter. Lindja ka shumë të ngjarë të ketë ndodhur në Kështjellën e Rydboholmit, në verilindje të Stokholmit, shtëpia e pallatit të babait, Erik. I porsalinduri mori emrin e tij, Gustav, nga gjyshi i Erikut Gustav Anundsson.

Prindërit e Erik Johansson ishin Johan Kristersson dhe Birgitta Gustafsdotter përkatësisht të dinastive Vasa dhe Sture, të dy dinasti të fisnikërisë së lartë. Birgitta Gustafsdotter ishte motra e Sten Sture Plakut, regjent i Suedisë. Duke qenë një i afërm dhe aleat i xhaxhait Sten Sture, Eriku trashëgoi pasuritë e regjentit në Uppland dhe Södermanland kur ky i fundit vdiq në vitin 1503. Megjithëse ishte anëtar i një familje me prona të konsiderueshme që nga fëmijëria, Gustav Eriksson më vonë do të ishte zotëruesi i një dimension më të madh.

Sipas hulumtimeve gjenealogjike, Birgitta Gustafsdotter dhe Sten Sture (dhe si rrjedhojë edhe Gustav Vasa) erdhën nga mbreti Sverker II i Suedisë, përmes mbesës së Mbretit Sverker Benedikte Sunesdotter (i cili ishte i martuar me Svantepolk Knutsson, djali i Dukës së Reval). Një nga stërgjyshet e mbretit Gustav ishte gjysmë motër e mbretit Charles VIII të Suedisë.