Kërceni tek përmbajtja

Kangur i vogël qafë-kuq

Nga Wikipedia, enciklopedia e lirë

Kanguri i vogël qafë-kuq ose kanguri i Bennettit (Notamacropus rufogriseus)[1] është një makropod marsupial me madhësi mesatare (wallaby), i zakonshëm në pjesët më të buta dhe pjellore të Australisë lindore, duke përfshirë Tasmaninë. Kangurët me qafë të kuqe janë futur në disa vende të tjera, duke përfshirë Zelandën e Re, Mbretërinë e Bashkuar (në Angli dhe Skoci), Irlandën, Ishullin e Manit, Francën dhe Gjermaninë[2].

Përshkrim

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Kafka e një kangur i vogël qafë-kuq.

Kangurët e vegjël qafë-kuq dallohen për hundën dhe putrat e zeza, shiritin e bardhë në buzën e sipërme dhe gëzofin gri me lara të kuqërremta mbi supet. Ata mund të peshojnë nga 13.8 në 18.6kg (30 në 41 lb) dhe kanë një gjatësi kokë-trup prej 90cm, edhe pse meshkujt janë përgjithësisht më të mëdhenj se femrat. Kangurët e vegjël qafë-kuq janë shumë të ngjashëm në dukje me kangurin me vija të zeza (Notamacropus dorsalis), i vetmi ndryshim është se kangurët me qafë të kuqe janë më të mëdhenj, nuk kanë një shirit të zi poshtë shpinës dhe kanë gëzof më të butë.[3] Kanguret e vegjël qafë-kuq mund të jetojnë deri në nëntë vjet.[4]

Shpërndarja dhe habitati

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Kangurët e vegjël qafë-kuq gjenden në shkurret bregdetare dhe pyjet sklerofilin në të gjithë Australinë Lindore bregdetare dhe malore, nga Bundaberg, Queensland deri në kufirin e Australisë së Jugut;[5] në Tasmani dhe në shumë ishuj të ngushticës Bas. Është e paqartë se cili nga ishujt Tasmanian ka popullsi vendase në krahasim me ato të ardhura.

Në bregdetet e Tasmani-së dhe Queensland-it, numri i tyre është zgjeruar gjatë 30 viteve të fundit për shkak të pakësimit të presionit të gjuetisë dhe pastrimit të pjesshëm të pyjeve që rezultoi në një mozaik kullotash ku kangurët e vegjël mund të ushqehen gjatë natës, krahas shkurreve ku mund të strehohen ditën. Për arsye jo krejtësisht të qarta, ato janë më pak të zakonshëm në Victoria.

Mënyra e të sjellurit

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Dy kangurë të vegjël qafë-kuq meshkuj në një përleshje

Kangurët e vegjël me qafë-kuq janë kryesisht të vetmuar, por mblidhen së bashku kur ka një bollëk burimesh si ushqimi, uji ose strehimi. Kur mblidhen në grupe, ata kanë një hierarki sociale të ngjashme me speciet e tjera të kangurëve. Një studim i kohëve të fundit ka treguar se këta kangurë, si gjitarët e tjerë, janë në gjendje të menaxhojnë konfliktin nëpërmjet pajtimit, duke përfshirë ribashkimin pas konfliktit apo pas një zënke.[6] Kangurët e vegjël me qafë të kuqe janë kryesisht aktivë natën. Ata e kalojnë pjesën më të madhe të ditës duke pushuar.[7]

Cikli estrus tek femrat gjat 33 ditë.[7]Gjatë takimit, femra së pari lëpin qafën e mashkullit. Mashkulli më pas do të prekë faqen e tij me ate të femrës. Pastaj mashkulli dhe femra do të grinden pak, duke qëndruar drejt si dy meshkuj. Pas kësaj ata më në fund çiftohen. Një çift do të qëndrojë së bashku për një ditë para ndarjes. Një femër lind një pasardhës në të njëjtën kohë; të rinjtë qëndrojnë në xhep për rreth 280 ditë,[8] më pas femrat dhe pasardhësit e tyre qëndrojnë së bashku vetëm për një muaj. Megjithatë, femrat mund të qëndrojnë në strehën e nënave të tyre për gjithë jetën, ndërsa meshkujt largohen në moshën dy vjeçare. Gjithashtu, kangurët e vegjël me qafë-kuq angazhohen në kujdesin aloprinderor, në të cilin një individ mund të birësojë fëmijën e një tjetri. Kjo është një sjellje e zakonshme që shihet në shumë lloje të tjera të kafshëve si ujqërit, elefantët dhe njerëzit.[9]

Dieta

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Dietat në kangureë evoegjl qafë-kuq përbëhen nga barërat, rrënjët, gjethet e pemëve dhe barërat e këqija.[10]

Nënspeciet

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Ka tre nënspecie.

  • Kangur i vogël qafë-kuq (N. r. Bankianus) (Quoy & Gaimard, 1825)
  • N. r. fruticus (Ogilby, 1838)
  • Kanguri i Bennettit (N. r. Rufogriseus) (Desmarest, 1817)

Nënspecia Tasmaniane, Notamacropus rufogriseus rufogriseus, e njohur zakonisht si kanguri i Bennetit, është më e vogël (siç janë nënspeciet ose speciet e ishullit), ka gëzof më të gjatë, më të errët[11] dhe më të ashpër, dhe shumohet në fund të verës, kryesisht midis shkurtit dhe prillit. Ata janë përshtatur për të jetuar në afërsi të njerëzve dhe mund të gjenden duke kullotur në lëndina në periferi të Hobart dhe zonat e tjera urbane.

Nënspecia australiane kontinentale, Notamacropus rufogriseus bankianus, e njohur zakonisht si kanguri i vogël qafë-kuq, shumohet gjatë gjithë vitit. Kafshët e kapura ruajnë planifikimet e tyre të shumimit; Femrat Tasmaniane që mbeten shtatzënë jashtë sezonit të tyre normal vonojnë lindjen deri në verë, e cila mund të jetë diku deri në 8 muaj më vonë.

Shfaqja në shtetet e tjera

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Kangur i vogël qafë-kuq albin i Bennett (Macropus rufogriseus rufogriseus) në ishullin Bruny, Tasmani, Australi. Rrodhet janë kapur pas gzofit të tij në bërryl, shpatull dhe mjekër.

Ka popullsi të konsiderueshme të futura në rajonin Canterbury të ishullit jugor të Zelandës së Re. Në 1870, disa kangurë Bennett u transportuan nga Tasmania në Christchurch, Zelandë e Re. Dy femra dhe një mashkull nga ky lloj u liruan më vonë në Te Waimate, pronë e kolonit të parë evropian të Waimate, Michael Studholme. Viti 1874 i gjeti të lirë në kodrat e gjuetarëve, ku me kalimin e viteve popullsia e tyre u rrit në mënyrë të papritur. Kangurët Bennett tani banojnë në afërsisht 350,000 ha terren në Hunters Hills, duke përfshirë Two Thumb Ranges, Kirkliston Range dhe Grampians. Ata janë shpallur si dëmtues kafshësh në rajonin e Canterbury-t dhe punëtorët e tokës duhet të përmbajnë kangurët brenda zonave të caktuara.[12]Kangurët e Bennett tani konsiderohen gjerësisht si një simbol i Waimate(qytezë).

Ka edhe koloni në Angli[13] në Distriktin Peak, Derbyshire dhe Pyllin Ashdown në Sussex-in Lindor. Këto janë themeluar rreth 1900. Ka edhe grupe të tjera më të vogla që vërehen shpesh në West Sussex dhe Hampshire.

Ekziston një koloni e vogël kangurësh me qafë të kuqe në ishullin Inchconnachan, Loch Lomond në Argyll dhe Bute, Skoci. Kjo u krijua në 1975 me dy çifte të marra nga kopshti zoologjik Whipsnade, dhe ishin rritur 26 individë deri në vitin 1993.[14]

Në Ishullin e Manit jeton një grup kangurësh me qafë të kuqe, të cilët janë pasardhës të arratisjeve të shumta nga një park i kafshëve të egra në ishull në vitet 1960 dhe 1970.[15] Një studim i vitit 2017 vlerësoi se numri i tyre në afërsi të parkut të kafshëve të egra ishte 83 individë, duke përfshirë një numër shumë të vogël të Parma Wallaby.[16]

Familja Baring, e cila zotëronte ishullin Lambay (620 hektarë), në brigjet lindore të Irlandës, prezantoi kangurët me qafë të kuqe në ishull në vitet 1950 dhe 1960. Në vitet 1980, popullsia e këtyre kangurëve në kopshtin zoologjik të Dublinit po rritej jashtë kontrollit. Në pamundësi për të gjetur një kopsht tjetër zoologjik për t'i marrë dhe pa dëshirën për t'i eutanizuar, drejtori i kopshtit zoologjik Peter Wilson dhuroi shtatë individë për Barings. Kafshët kanë lulëzuar që atëherë dhe popullsia aktuale vlerësohet të jetë midis 30 dhe 50.[17]

Në Francë, në pjesën jugore të Pyllit të Rambujesë, 50 km në perëndim të Parisit, ekziston një grup i egër prej rreth 50-100 kangurësh të Bennett. Kjo popullsi ka qenë e pranishme që nga vitet 1970, kur disa individë u arratisën nga parku zoologjik i Émancé pas një stuhie.[18]

Në Gjermani, rreth 10 kangurë të vegjël jetojnë si një popullsi e egër në shtetin federativ të Mecklenburg-Vorpommern që nga viti 2001.[19]

Në tetor të 2014-ës, tre kangurë të zënë rob Bennett u arratisën në natyrë në veri të Austrisë dhe njëri prej tyre endej në zonë për tre muaj përpara se të kapej, duke i mbijetuar çuditërisht dimrit të ashpër atje. Rasti tërhoqi vëmendjen e mediave, pasi mposhti me humor sloganin popullor "Në Austri nuk ka kangurë".[20]

Referime

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
  1. ^ "Australian Faunal Directory: Notamacropus rufogriseus" (në anglisht). 26 tetor 2021.
  2. ^ Dickinson, Greg (20 shtator 2018). "The curious mystery of the wild wallabies living on the Isle of Man" (në anglisht). The Telegraph.
  3. ^ Staker, Lynda (2006). The Complete Guide to the Care of Macropods (në anglisht). Lynda Staker. fq. 54. ISBN 0977575101.
  4. ^ Long, John (2003). Introduced Mammals of the World (në anglisht). Csiro Publishing. fq. 40. ISBN 0643099166.
  5. ^ Long, John (2003). Introduced Mammals of the World (në anglisht). Csiro Publishing. fq. 40. ISBN 0643099166.
  6. ^ Cordoni, G. Norscia. "Peace-Making in Marsupials: The first study in the Red-Necked Wallaby (Macropus rufogriseus) (në anglisht).
  7. ^ a b Long, John (2003). Introduced Mammals of the World (në anglisht). Csiro Publishing. fq. 40. ISBN 0643099166.
  8. ^ "Bennett's Wallaby" (në anglisht). Encyclopedia of Life.
  9. ^ Riedman, Marianne L. "The evolutioon of Alloparental Care in Mammals and Birds" (në anglisht). December 1982.{{cite book}}: Mirëmbajtja CS1: Vendodhja (lidhja)
  10. ^ Long, John (2003). Introduced Mammals of the World (në anglisht). Csiro Publishing. fq. 40. ISBN 0643099166.
  11. ^ Staker, Lynda (2006). The Complete Guide to the Care of Macropods (në anglisht). Lynda Staker. fq. 54. ISBN 0977575101.
  12. ^ Law, Tina (15 mars 2018). "Big bounce in South Island wallaby numbers" (në anglisht).
  13. ^ Long, John (2003). Introduced Mammals of the World (në anglisht). Csiro Publishing. fq. 40. ISBN 0643099166.
  14. ^ ""The Colquhoun's Island"". Inchconnachan Island - Loch Lomond (në anglisht). Marrë më 17 tetor 2010.{{cite web}}: Mirëmbajtja CS1: Gjendja e adresës (lidhja)
  15. ^ Parveen, Nazia (14 gusht 2016). ""Wallabies flourishing in the wild on Isle of Man"". The Guardian (në anglisht).{{cite news}}: Mirëmbajtja CS1: Gjendja e adresës (lidhja)
  16. ^ Havlin, Paige; Caravaggi, Anthony; Montgomery, W. Ian (22 nëntor 2017). "The distribution and trophic ecology of an introduced, insular population of red-necked wallabies (Notamacropus rufogriseus)" (në anglisht).
  17. ^ Connolly, Colleen (15 korrik 2016). ""What the Heck Are Wallabies Doing in Ireland?"". Smithsonian (në anglisht).{{cite web}}: Mirëmbajtja CS1: Gjendja e adresës (lidhja)
  18. ^ ""Enquête sur le Wallaby de Bennett en Forêt d'Yvelines" [Investigation of Bennett's Wallaby in the Yvelines Forest]" (në frëngjisht). 2019.{{cite web}}: Mirëmbajtja CS1: Gjendja e adresës (lidhja)
  19. ^ "as of 2. Dezember 2014" (në gjermanisht). Arkivuar nga origjinali më 9 tetor 2018. Marrë më 30 nëntor 2021.
  20. ^ ""Runaway 'kangaroo' spotted in garden"". The Local (në anglisht). Marrë më 28 janar 2015.{{cite news}}: Mirëmbajtja CS1: Gjendja e adresës (lidhja)

 

Linqe te jashtme

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Marrë nga "https://sq.wikipedia.org/w/index.php?title=Kangur_i_vogël_qafë-kuq&oldid=2438955"