Kantonet e Zvicrës

Nga Wikipedia, enciklopedia e lirë
Stema e Zvicrës.

26 Kantonet e Zvicrës[1] janë shtete anëtare të Konfederatës Zvicerane. Bërthama e Konfederatës Zvicerane në formën e 3 aleatëve të parë konfederatë quhej Waldstätte. Dy periudha të rëndësishme në zhvillimin e Konfederatës së Vjetër Zvicerane përmblidhen me termat Acht Orte ("Tetë kantone"; nga 1353-1481) dhe Dreizehn Orte ("Trembëdhjetë Kantone", nga 1513-1798).[2]

Secili kanton i Konfederatës së Vjetër Zvicerane, më parë edhe Ort ('lieu/lokalitet', para vitit 1450), ose Stand ('pasuri', nga rreth  1550), ishte një shtet plotësisht sovran me kontrollet e veta kufitare, ushtrinë dhe monedhë nga të paktën Traktati i Vestfalisë (1648) deri në themelimin e shtetit federal zviceran në 1848, me një periudhë të shkurtër të qeverisjes së centralizuar gjatë Republikës Helvetike (1798-1803). Termi Kanton është përdorur gjerësisht që nga shekulli i 19-të.[3]

Numri i kantoneve u rrit në 19 me Aktin e Ndërmjetësimit (1803), me njohjen e ish territoreve subjekt si kantone të plota. Traktati Federal i vitit 1815 e rriti numrin në 22 për shkak të pranimit të ish-bashkëpunëtorëve të Konfederatës së Vjetër Zvicerane. Kantoni Jura u aderua si kantoni i 23-të me shkëputjen e tij nga Berna në 1979.[4] Numri zyrtar i kantoneve u rrit në 26 në kushtetutën federale të vitit 1999, e cila përcaktoi ish-gjysmë kantonet si kantone.

Zonat e kantoneve variojnë nga 37km2 (kantoni Basel-Stadt) deri në 7.1km2, (kantoni i Grisons); Popullsitë (që nga viti 2018) variojnë nga 16.000 (kantoni Appenzell Innerrhoden) në 1.5 milion (kantoni i Cyrihut).

Kantonet[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Forma federative e sistemit zviceran daton nga viti 1848 dhe e ndanë sipërfaqen e Zvicrës në 26 njësi administrative të quajtura "kantone".

  1. Kantoni Aargau
  2. Kantoni Appenzell Ausserrhoden
  3. Kantoni Appenzell Innerrhoden
  4. Kantoni Basel-Landschaft
  5. Kantoni Basel-Stadt
  6. Kantoni Bern
  7. Kantoni Cyrih
  8. Kantoni Fribourg
  9. Kantoni Glarus
  10. Kantoni Graubünden
  11. Kantoni Gjenevë
  12. Kantoni Jura
  13. Kantoni Luzern
  14. Kantoni Neuchâtel
  15. Kantoni Nidwalden
  16. Kantoni Obwalden
  17. Kantoni Schaffhausen
  18. Kantoni Schwyz
  19. Kantoni Solothurn
  20. Kantoni St. Gallen
  21. Kantoni Thurgau
  22. Kantoni Ticino
  23. Kantoni Uri
  24. Kantoni Vaud
  25. Kantoni Valais
  26. Kantoni Zug

Shiko edhe[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Referime[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

  1. ^ (gjermanisht: Kanton; frëngjisht: canton [kɑ̃tɔ̃]; italisht: cantone; Sursilvan and Surmiran: cantun; Vallader and Puter: Chantun; Sutsilvan: cantùn; Rumantsch Grischun: chantun)
  2. ^ rendered "the 'confederacy of eight'" and "the 'Thirteen-Canton Confederation'", respectively, in: "Chronology" (official site). Berne, Switzerland: The Swiss Federal Administration. Marrë më 24 qershor 2018. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  3. ^ Stampa:HDS "Die Bündnispartner der frühen Eidgenossenschaft wurden im 14. Jh. meist als Städte und Länder, ab der 1. Hälfte des 15. Jh. immer mehr als Orte bezeichnet."
  4. ^ Stampa:HDS