Kantoni Vaud

Vad

Waadt (Gjermanisht)
Vôd (Arpitanisht)
Vaud (Italisht)
Vaud (Romansh)
Vad Waadt (Gjermanisht); Vôd (Arpitanisht); Vaud (Italisht) ; Vaud (Romansh)
Kanton
	Kantoni i Vadit; Canton de Vaud (French)
	Flamuri Stema
	Parimet: Liberté et patrie; ("Liri dhe mëmëdhe")
	Himni: Hymne vaudois; ("Himni vadez")
	Vendndodhja në Zvicër Map of Vaud ;
	Koordinatat: 46°37′N 6°33′E / 46.617°N 6.550°E
Shteti	Zvicra
Kryeqyteti dhe qyteti më i madh	Lausanne
Nënndarjet	, 10 distrikte
Qeveria
• Ekzekutivi	Conseil d’État (7)
• Legjislativi	Këshilli i Madh (150)
Sipërfaqja
• Gjithsej	3.211.940 km2 (1,240137 sq mi)
Popullsia (Dhjetor 2020)
• Gjithsej	814.762
• Dendësia	250/km2 (660/sq mi)
Kodi ISO 3166	CH-VD
Pika më e lartë	3,210 m (10,531 ft): Diablerets
Pika më e ulët	372 m (1,220 ft): Lake Leman
Konfederuar më	1803
Gjuhët	Frëngjisht
Faqja zyrtare	www.vd.ch

Kantoni i Vadit (lexo: Kanton Vad, Frëngjisht: Canton de Vaud, Gjermanisht: Waadt, Italisht: Cantone di Vaud ; Romansh: Chantun Vaud, Franco-Provençal: Quenton de Vôd) është njëri nga 26 kantonet e Zvicrës që shtrihet në jug-lindje të sajë dhe ka kryeqytet Lozanën.

Vaudi është kantoni i 3-të më i madh për nga popullsia dhe i 4-ti për nga madhësia. Ndodhet në Romandi ,pjesa frëngjishtfolëse e vëndit, dhe kufizohet me kantonin e Kështjellëreasit në veri, kantonet e Friburgut dhe Bernit në lindje, kantonin e Valë' në jug, kantonin e Gjenevës në jug-perëndim dhe Francën në perëndim.

Gjeografia[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Kantoni shtrihet nga lumi Neuchâtel në veri ku kufizohet me Kanton Neuchâtel gjer tek Lumi Geneva në jug ku kufizohet me Kantonin e Gjenevës, Haute-Savoie dhe Kantonin e Valësë. Në Malet Jura në perëndim kantoni kufizohet me Francën dhe në lindje me Kantonin e Fribourgut dhe Kantonin e Bernës.

Kantoni përfshin një teritor prej 3,212 km².

Historia[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Përbërja momentale e kantonit daton nga 14 prilli i vitit 2003, duke e zëvendësuar atë nga viti 1885.

Kultura[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Kantonit i referohen zakonisht si "kryeqyteti kulinar i Zvicrës" dhe është i njohur për djathërat, verërat dhe prodhimet e mishit.

Ekonomia[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Kryeqyteti Lozana është qyteti më i madh në kanton ku gjenden industri të lehta të vendosura për rreth tijë. Në vitin 1998, 71.7% nga punëtorët punonin në sektorin terciar dhe 20.8% në sektorin sekundar.

Demografia[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Popullata në këtë kanton është folëse e frengjishtes. Qendrat më të mëdha të banuara të kantonit janë kryeqyteti Lausanne me rreth 275,000 banorë (sipas të dhënave të vitit 2000), Montreux-Vevey më rreth 70,000 banorë dhe Yverdon-les-Bains.

Qytete tjera të kantonit janë : Morges, Renens, Rolle etj.

Popullsia është frëngjishtfolëse dhe historikisht ka qënë protestante që prej Reformacionit. Kohët e fundit ky raport ka ndryshuar dhe në vitin 2000 kishte 40% protestantë dhe 34% katolikë