Shëndeti publik

Aspekte të ndryshme të shëndetit publik: Në drejtim të akrepave të orës nga lart majtas: Punonjësi shëndetësor i komunitetit në Mali, vaksinimi shembull (vaksinimi COVID-19 në Gjermani), fushata kundër duhanpirjes në Indi, fotografi historike e instalimit të kanalizime nga Shtetet e Bashkuara.

Shëndeti publik është përkufizuar si "shkenca dhe arti i parandalimit të sëmundjes", zgjatja dhe përmirësimi i cilësisë së jetës përmes përpjekjeve të organizuara dhe zgjedhjeve të informuara të shoqërisë, organizatave, publike dhe private, komuniteteve dhe individëve". Analizimi i përcaktuesve të shëndetit të një popullate dhe kërcënimet me të cilat përballet është baza për shëndetin publik. Publiku mund të jetë aq i vogël sa një grusht njerëzish ose aq i madh sa një fshat ose një qytet i tërë; në rastin e një pandemie mund të përfshijë disa kontinente. Koncepti i shëndetit merr parasysh mirëqenien fizike, psikologjike dhe sociale. Si i tillë, sipas Organizatës Botërore të Shëndetësisë, nuk është thjesht vetëm mungesa e sëmundjes por edhe një burim për jetesën e përditshme.

Përmbledhje

Shëndeti publik është një fushë ndërdisiplinore. Për shembull, epidemiologjia, biostatika (biostatologjia), shkencat sociale dhe administrimi i shërbimeve shëndetësore janë të gjitha të rëndësishme. Nënfushat e tjera të rëndësishme përfshijnë shëndetin e mjedisit, shëndetin e komunitetit, shëndetin e sjelljes, ekonominë e shëndetit, politikën publike, shëndetin mendor, edukimin shëndetësor, sigurinë në punë, çështjet gjinore në shëndetësi dhe shëndetin seksual dhe riprodhues .

Shëndeti publik synon të përmirësojë cilësinë e jetës përmes parandalimit dhe trajtimit të sëmundjeve, përfshirë shëndetin mendor. Kjo bëhet përmes mbikëqyrjes së rasteve dhe treguesve shëndetësor, dhe përmes promovimit të sjelljeve të shëndetshme. Nismat e zakonshme të shëndetit publik përfshijnë promovimin e larjes së duarve dhe ushqyerjes me gji (gjidhënies), sigurimin e vaksinimeve, parandalimin e vetëvrasjeve dhe shpërndarjen e prezervativëve për të kontrolluar përhapjen e sëmundjeve seksualisht të transmetueshme .

Praktika moderne e shëndetit publik kërkon ekipe multidisiplinare të punonjësve të shëndetit publik dhe profesionistëve. Ekipet mund të përfshijnë epidemiologë, biostatikanë, asistentë mjekësorë, infermierë të shëndetit publik, mamitë, mikrobiologë mjekësorë, ekonomistë, sociologë, gjenetistë, menaxherë të të dhënave dhe mjekë. Në varësi të nevojës, mund të thirren zyrtarë të shëndetit mjedisor ose inspektorë të shëndetit publik, bioetikologë, dhe madje edhe veterinarë, ekspertë të gjinisë, ose specialistë të shëndetit seksual dhe riprodhues.

Ashtu si në vendet e tjera, qasja në kujdesin shëndetësor dhe nismat e shëndetit publik janë sfida të vështira sidomos në vendet në zhvillim. Në ato vende, infrastruktura e shëndetit publik është akoma duke u formuar.

Edukimi, arsimi dhe trajnimi

Edukimi, arsimi dhe aftësimi i profesionistëve të shëndetit publik është i disponueshëm në të gjithë botën në Shkollat e Shëndetit Publik, Shkollat Mjekësore, Shkollat Veterinare, Shkollat e Infermierisë dhe Shkollat e Çështjeve Publike. Trajnimi zakonisht kërkon një diplomë universitare me fokus në disiplinat thelbësore të biostatistikës, epidemiologjisë, administrimit të shërbimeve shëndetësore, politikës shëndetësore, edukimit shëndetësor, shkencës së sjelljes, çështjeve gjinore, shëndetit seksual dhe riprodhues, ushqimit të shëndoshë publik dhe shëndetit mjedisor e profesional .

Në kontekstin global, fusha e edukimit dhe arsimit në fushën e shëndetit publik ka evoluar jashtëzakonisht shumë në dekadat e fundit, të mbështetur edhe nga institucione të tilla si Organizata Botërore e Shëndetit dhe Banka Botërore. Strukturat operacionale janë formuluar nga parimet strategjike, me rrugë arsimore dhe të karrierës të udhëhequra nga kornizat e kompetencave, të gjitha që kërkojnë modulim sipas realiteteve lokale, kombëtare dhe globale. Është shumë e rëndësishme për shëndetin e popullatës që vendet të vlerësojnë nevojat e tyre për burimet njerëzore për shëndetin publik dhe zhvillojnë aftësinë e tyre për të ofruar këtë kapacitet, dhe jo të varen nga vendet e tjera për ta furnizuar atë.

Shih edhe

• Pandemia
• Epidemiologjia
• Kujdesi shëndetësor
• Shëndetësia në Shqipëri
• Instituti Kombëtar i Shëndetësisë Publike të Kosovës

Literatura

• Berridge, Virginia. Public Health: A Very Short Introduction (Oxford University Press, 2016).
• Berridge, Virginia, et al. Public Health in History (2011).
• Breslow, Lester, red. (2002). Encyclopedia of Public Health. New York: Macmillan Reference USA. ISBN 978-0-02-865354-9. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Heggenhougen, Kris, red. (2008). International Encyclopedia of Public Health. Amsterdam Boston: Elsevier/Academic Press. ISBN 978-0-12-227225-7. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• La Berge, Ann F. Mission and Method: The Early Nineteenth-Century French Public Health Movement. New York: Cambridge University Press 1992.
• Novick, Lloyd F; Cynthia B Morrow; Glen P Mays (2008). Public Health Administration: Principles for Population-Based Management (bot. 2nd). Sudbury, MA: Jones and Bartlett Pub. ISBN 978-0-7637-3842-6. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Schneider, Dona; David E Lilienfeld (2008). Public Health: the Development of a Discipline. New Brunswick, NJ: Rutgers University Press. ISBN 978-0-8135-4231-7. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Rosen, George. A History of Public Health. New York: MD Publications 1958.
• Tausch, Arno (2012). Globalization, the Human Condition, and Sustainable Development in the Twenty-first Century: Cross-national Perspectives and European Implications. With Almas Heshmati and a Foreword by Ulrich Brand (bot. 1st). Anthem Press, London. ISBN 9780857284105. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Turnock, Bernard (2009). Public Health: What It Is and How It Works (bot. 4th). Sudbury, MA: Jones and Bartlett Publishers. ISBN 978-0-7637-5444-0. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Oxford Textbook of Public Health. Vëll. 1 (bot. 6th). Oxford and New York: Oxford University Press. 2013. doi:10.1093/med/9780199661756.001.0001. ISBN 9780199661756. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• White, Franklin; Stallones, Lorann; Last, John M. (2013). Global Public Health: Ecological Foundations. Oxford University Press. ISBN 978-0-19-975190-7. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)

Lidhje të jashtme

• Health-EU, portali zyrtar i shëndetit publik të Bashkimit Evropian
• Fshati i shëndetshëm, Ndërgjegjësimi dhe Avokimi i Shëndetit Publik
• Çfarë është shëndeti publik? nga Shoqata e Shkollave dhe Programeve të Shëndetit Publik