Katedralja Svetitskhoveli

Katedralja Svetitskhoveli , fjalë për fjalë Katedralja e Shtyllës së Gjallës, është një katedrale e krishterë ortodokse e vendosur në qytetin historik të Mtskheta, Gjeorgji, në veriperëndim të kryeqytetit të Gjeorgjisë Tbilisi. Një kryevepër e Mesjetës së Hershme dhe të Lartë, Svetitskhoveli njihet nga UNESCO si një sit i trashëgimisë botërore. Aktualisht është ndërtesa e dytë më e madhe e kishës në Gjeorgji, pas Katedrales së Trinisë së Shenjtë.

E njohur si vendvarrimi i veshjes të Krishtit, Svetitskhoveli ka qenë një nga kishat kryesore ortodokse gjeorgjiane dhe është ndër vendet më të nderuara të adhurimit në rajon. Gjatë shekujve, katedralja sherben si vendvarrimi i mbretërve. Struktura e vertete e kryqëzuar u përfundua midis viteve 1010 dhe 1029 nga arkitekti mesjetar gjeorgjian Arsukisdze, megjithëse vetë vendi shenon date në fillim të shekullit të katërt. Arkatura e jashtme e katedrales është një shembull i ruajtur mirë i dekorimeve te shumta të shekullit të 11-të.

Svetitskhoveli merret si një pike referimi kulturore e rrezikshme, ajo ka kaluar një sërë fatkeqësish dhe shumë nga afresket e saj të çmuara kanë humbur për shkak të gjetjes së saj nga autoritetet perandorake ruse. Konsiderohet si një nga katër Katedralat e Mëdha të botës ortodokse gjeorgjiane.

Historia

Historia e hershme

Kisha origjinale u ndërtua në shekullin e IV pas Krishtit gjatë mbretërimit të Mirian III të Kartli. Shën Nino thuhet se ka zgjedhur bashkimin e lumenjve Mtkvari dhe Aragvi si vendin e kishës së parë gjeorgjiane.

Sipas hagjiografisë gjeorgjiane, në shekullin e pare pas Krishtit, një çifut gjeorgjian nga Mtskheta i quajtur Elias ishte në Jerusalem kur Jezusi u kryqëzua. Elia bleu rrobën e Jezusit nga një ushtar romak në Golgota dhe e solli përsëri në Gjeorgji. Pas kthimit në qytetin e tij të lindjes, ai u takua nga motra e tij Sidonia, e cila, me prekjen e mantelit, vdiq menjëherë nga emocionet e krijuara. Copa e rrobes nuk mund të hiqej nga duart e saj, kështu që ajo vendosi te varrosej me të. Në katedrale ruhet vendi ku është varrosur Sidonia me mantelin. Më vonë, nga varri i saj u rrit një pemë e madhe kedri. Me urdhër të prerjes së kedrit për të ndërtuar kishën, Shën Nino bëri shtatë kolona prej tij për themelin. Kolona e shtatë, megjithatë, kishte veti të mbinatyrshme dhe u zgjate vetë në ajër. U kthye në tokë pasi Shën Nino ishte lutur gjithë natën. Më tej u tha se nga kolona e shtatë rridhte një lëng i shenjtë që shëronte njerëzit nga të gjitha sëmundjet.

Në gjeorgjisht sveti do të thotë "shtyllë" dhe tskhoveli do të thotë "jetëdhënës" ose "gjallë", prandaj emri i katedrales. Një ikonë që portretizon këtë ngjarje mund të shihet në kolonën e tretë në të majtë nga hyrja. I riprodhuar gjerësisht në të gjithë Gjeorgjinë, ai tregon kufomën e Sidonisë në rrënjën e një trungu kedri, me një engjëll që ngre kolonën drejt qiellit. Shën Nino është në plan të parë: Mbreti Mirian dhe gruaja e tij, Mbretëresha Nana, janë djathtas dhe majtas. Gjeorgjia miratoi zyrtarisht krishterimin si fenë e saj shtetërore në 337.

Mesjeta dhe moderni

Katedralja Svetitskhoveli, e ndërtuar se pari në shekullin e katert, është dëmtuar disa herë gjatë kohes, veçanërisht nga pushtimet e arabëve, persëve dhe timuridëve, dhe më vonë gjatë nënshtrimit rus dhe periudhës sovjetike. Ndërtesa është dëmtuar edhe nga tërmetet .

Katedralja e tanishme Svetitskhoveli u ndërtua midis viteve 1010 dhe 1029 nga arkitekti Arsukidze, me ftesë të katolikos Melchizedek I të Gjeorgjisë . Mbreti i Gjeorgjisë në atë kohë ishte Giorgi I