Gjuha kineze

Kinezishtja
Rajoni	Azia Lindore
Familje gjuhësore	Gjuhët sino-tibetiane Kinezçe Kinezishtja
Statusi zyrtar
Gjuhë zyrtare në	Kinë, Republika Kineze, Singapor
Kodet gjuhësore
ISO 639-1	zh
ISO 639-2	(B) chi (zho)
ISO 639-3	–

Kinezçe (中文, zhōngwén) sot flitet nga rreth 1.300.000.000 folës, shumica e të cilëve janë banorë nga Kina dhe Republika e Kinës (Tajvani), kurse një numër i vogël i folësve të kinezçes jetojnë jashtë këtyre shteteve. Forma standarde e gjuhës Kineze është Mandarin. Një folës i dialektit veri-lindor vështirë se mund të kuptohet me një folës të dialektit jug-perëndimor, për këtë arsye është pranuar dialekti Mandarinë si gjuha Kineze standarde.

Gjuhët kineze formojnë degën sinitike të familjes së gjuhëve sino-tibetiane . Llojet e folura të kinezishtes zakonisht konsiderohen nga folësit vendas si dialekte të një gjuhe të vetme . Megjithatë, mungesa e tyre e kuptueshmërisë së ndërsjellë bën që ato nganjëherë konsiderohen si gjuhë të veçanta të një familje . Hetimi i marrëdhënieve historike midis varieteteve të kinezishtes është në vazhdim. Aktualisht, shumica e klasifikimeve parashtrojnë 7 deri në 13 grupe rajonale kryesore bazuar në zhvillimet fonetike nga kinezishtja e mesme, nga të cilat më i foluri deri tani është ai Mandarin (me rreth 800 milionë folës, ose 66%), i ndjekur nga Min (75 milionë, p.sh. Mini jugor ), Wu (74 milionë, p.sh Shangaineze ), dhe Yue (68 milionë, p.sh kantoneze ). Këto degë janë të pakuptueshme për njëra-tjetrën, dhe shumë nga nëngrupet e tyre janë të pakuptueshme me varietetet e tjera brenda së njëjtës degë (p.sh. Mini Jugor). Megjithatë, ka zona kalimtare ku varietetet nga degë të ndryshme ndajnë veçori të mjaftueshme për një kuptueshmëri të kufizuar duke përfshirë Kinezishten Xuanzhou Wu me Mandarinin Yangtze të Poshtëm, Jin me Mandarinin e Rrafshit Qendror dhe disa dialekte divergjente të Hakka-s me Gan (megjithëse këto janë të pakuptueshme me Hakkën kryesore). Të gjitha varietetet e kinezëve janë tonale deri në një farë mase dhe janë kryesisht analitike.

Regjistrimet më të hershme kineze i takojnë dinastisë Shang me gdhëndjet e kockave të orakullit që datohen në 1250 pes.

Emri

Fjala shqipe “mandarin” (nga Portugalishtja mandarim, nga Malajzishtja menteri, nga Hindi mantri, nga Sanskrishtja mantrin, do të thotë “ministër ose këshilltar”), në origjinal do të thoshte zyrtar i perandorisë Kineze.

Shumë gjuhë Kineze, një shkrim kinez

Gjuha kineze ka shumë dialekte dhe forma të ndryshme të të folurit të cilët kanë shkrim të njejtë. Dialekti i cili përdorët si gjuhë zyrtare e Gjuhës Kineze është Mandarin (kinezçe: 官话; gjuha tradicionale: 官話; pinyin: Guānhuà)