Kunje
Kunya (arabisht: كنية, transliterimi: kunyah)[1] është një teknonim në emrat arabë, emri i një të rrituri që rrjedh nga fëmija i tyre më i madh.
Kunya është një përbërës i një emri arab, një lloj epiteti, që në teori i referohet djalit ose vajzës së parëlindur të bartësit. Si shtrirje, mund të ketë edhe referenca hipotetike ose metaforike, p.sh. në një nom de guerre ose një pseudonim, pa iu referuar fjalë për fjalë një djali ose një vajze.[2] Përdorimi i një kunya nënkupton një mjedis të njohur, por të respektueshëm.
Kunya shprehet me përdorimin e abū (babai) ose umm (nëna) në një konstruksion gjinor, d.m.th. "babai i" ose "nëna e" si një nderim në vend ose krahas emrave të dhënë në botën arabe dhe botën islame në përgjithësi.[3]
Përdorimi i përgjithshëm[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Abū ose Umm i paraprin emrit të djalit ose të vajzës, në një konstruksion gjinor (ʼiḍāfa). Për shembull, ekuivalenti në shqip do të ishte të quash një burrë "Babai i Kasimit" nëse djali i tij i madh quhet Kasim. Përdorimi i kunya normalisht nënkupton njëfarë afërsie midis folësit dhe personit të cilit i drejtohet, por është më formal sesa përdorimi i emrit të parë. Kunya përdoret gjithashtu shpesh në lidhje me politikanët dhe të famshëm të tjerë për të treguar respekt.
Kunya mund të jetë gjithashtu një pseudonim që shpreh lidhjen e një individi me një gjë të caktuar: si tek Ebu Bekri, "babai i mëzit të devesë", i dhënë për shkak të dashurisë së këtij personi për devetë; ose Ebu Hurejre, "babai i maceve", dhënë për shkak të kujdesit të tij dhe adoptimit të maceve endacakë. Kunya mund të jetë gjithashtu një pseudonim që shpreh një karakteristikë të një individi, si në Umm Kulthum "nëna e fytyrës topolake", sepse karakteristika e të qenit "kulthum" thuhet për dikë me fytyrë topolake.
Përdoret gjithashtu emrin e lindjes së një personi, kunya do t'i paraprijë emrit të duhur. Kështu: abū Māzin Maħmūd, për "Mahmud, babai i Mazenit" (si, për shembull, për Mahmud Abas). Në arabishten klasike, por jo në asnjë nga dialektet e folur, abū mund të ndryshojë në trajtat abā dhe abī (kallëzues dhe gjinor, përkatësisht), në varësi të pozicionit të kunyas në fjali.
Meshkujt që nuk kanë ende një fëmijë shpesh u drejtohen nga një kunja e sajuar, më shpesh nga një figurë e njohur ose e shquar në historinë myslimane ose arabe. Për shembull, kunya e një burri me emrin e dhënë Khalid, i cili nuk ka trashëgimtar mashkull, do të ishte Ebu Velidi, për shkak të komandantit ushtarak musliman Halid Bin al-Velid. Megjithatë, më rrallë, do të ishte emri i babait të tij.
Referime[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
- ^ Shahpurshah Hormasji Hodivala, Historical Studies in Mug̲h̲al Numismatics, Numismatic Society of India, 1976 (Reprint of the 1923 ed.).
- ^ Pedzisai Mashiri, "Terms of Address in Shona: A Sociolinguistic Approach", Zambezia, XXVI (i), pp. 93–110, 1999
- ^ Annemarie Schimmel, Islamic Names: An Introduction, Edinburgh University Press, 1989, ISBN 0-85224-563-7, ISBN 978-0-85224-563-7