Letërsia

Ky artikull është rreth Ky artikull merret me temën "Letërsia" në përgjithësi, për tituj të ngjashëm shiko këtu. Për përdorime të tjera, shiko Letërsia (kthjellim).

Letërsia është tërësia e të gjitha veprave të shkruara (artistike) dhe të veprave nga lëmi i krijimtarisë gojore, që janë shkruar më herët. Letërsinë ndryshe edhe mund ta qujamë dhe art i fjalës së shkruar.

Letërsia mund të ndahet mbi shumë baza dhe kjo ndarje ka për qëllim që t'i sistemojë korpuset e veprave sipas lëmenjve të caktuar.

Shkenca e letërsisë

Gjatë zhvillimit të saj historik letërsinë e kanë përcjellë shkrime (studime) të shumta e të llojllojshme dhe të larmishme. Në këto shkrime autorët e ndryshëm janë përpjekur ta definojnë dhe ta caktojnë karakterin (natyrën) e letërsisë, ta shpjegojnë rolin e saj, ta analizojnë veprën letrare si të tillë. Shkenca që merret me studimin sistematik të letërsisë quhet shkenca e letërsisë. Meqë vepra letrare është një krijim specifik, ajo studiohet në forma dhe metoda të ndryshme. Objekt i shkencës së letërsisë, si një shkencë e veçantë, është vepra letrare, historia dhe ligjsoritë e krijimit të saj dhe vlerat artistike të saj.

           Shkenca (dija) e letërsisë përbëhet nga tri pjesë përbërëse të saj: historinë e letërsisë, teorinë e letërsisë dhe kritikën e letërsisë. Secila nga këto degë të shkencës së letërsisë, ndonëse merren me probleme të ndryshme të veprës letrare, ato janë të lidhura ngushtë me njëra-tjetrën dhe qëllimi i vetëm i tyre është të analizojnë dhe shqyrtojnë pasurinë shpirtërore në veprat letrare të krijuara në kohë të ndryshme.

• Rrymat dhe drejtimet letrare
• Kritika letrare
• Letërsia në diasporë
• Cyberpoetika
• Eseistika
• Figurat Stilistike
• Histori e letërsisë
• Teori të letërsisë

Letërsia gojore dhe e shkruar (artistike)

• Letërsia gojore
• Letërsia e shkruar (artistike)

Gjinitë letrare

• Artikull kryesor : Gjinitë letrare
• Gjinia lirike
• Gjinia epike
• Gjinia dramatike - drama
• Gjinia liriko-epike

Letërsia shqipe

• Periodizimi i letërsisë shqipe
• Dokumentet e para të letërsisë shqipe
• Letërsia e vjetër
• Letërsia e Rilindjes Kombëtare
• Letërsia arbëreshe
• Letërsia e shkruar me alfabet arab - Vjershëtarët
• Realizmi
• Letërsia bashkëkohore

Letërsia shqipe i ka rrënjet në lashtësi, gjë që vërtetohet nga folklori. Shkrimi i parë shqip është Formula e Pagëzimit.

Fjalët e urta popullore

Artikulli kryesor: Fjalë të urta

Fjalët e urta janë thënie të thukëta, të cilat bartin një mendim, konstatim apo gjykim të rrumbullakësuar. Ato janë rezultat i përvojave të gjata jetësore, që janë verifikuar shumë herë në rrethana të ndryshme jetësore.

Fjalët e urta popullore zakonisht përbëhen nga një fjali, e thjeshtë apo e përbërë, por ato mund të kenë edhe formë të reduktuar, eliptike.

Shiko edhe këtë

• Lista e shkrimtarëve shqiptarë