Luciferi

Lucifer ( / l u s ɪ f ər / LEW-si-fər ; "dritë-sjellës") është një emër latin për planetin Venus, si ylli i mëngjesit në epokën e lashtë romake, dhe është përdorur shpesh për figurat mitologjike dhe fetare i lidhur me planetin. Për shkak të lëvizjeve unike dhe shfaqjeve jo të vazhdueshme të Venusit në qiell, mitologjia që rrethonte këto shifra shpesh përfshinte një rënie nga qiejt në tokë ose nëntokën. Interpretimet e një termi të ngjashëm në Biblën Hebraike, përkthyer në Versionin e Mbretit Xhejms si "Lucifer", çuan në një traditë të krishterë të aplikimit të emrit Lucifer dhe historitë e tij të lidhura me një rënie nga qielli në Djall. Shumica e studimeve moderne i konsiderojnë këto interpretime si të dyshimta dhe përkthejnë termin në pasazhin përkatës të Biblës ( Isaia 14 : 12) si "ylli i mëngjesit" ose "ndriçon një" dhe jo si një emër të duhur, "Lucifer". ^[1]

Si një emër për djallin, kuptimi më të zakonshme në gjuhën angleze, "Lucifer" është pasqyrim i fjalës hebraike הֵילֵל (transliterimi: hêylêl ; shqiptim: hay-lale ) ^[2] në Isaia ( Isaia 14:12 ) dhënë në Versionin e Mbretit Xhejms të Biblës. Përkthyesit e këtij versioni morën fjalën nga Vulgata Latine, ^[3] cila përktheu הֵילֵל me fjalën latine lucifer , ^[4] ^[5] do të thotë "ylli i mëngjesit, planeti Venus", ose, si një mbiemër, "dritë-sjellës". ^[6]

Në mitologjinë klasike, Luciferi ("sjellës i lehtë" në latinisht) ishte emri i planetit Venus, megjithëse shpesh u personifikua si një figurë mashkullore që mbante një pishtar. Emri grek për këtë planet ishte ndryshe Phosphoros (gjithashtu do të thotë "dritë-sjellës") ose Heosphoros (që do të thotë "agimit-marrës"). ^[7] Luciferi është thënë të jetë "biri sajuar i Aurora ^[8] dhe cephalus, dhe babai i Ceyx ". Ai u paraqit shpesh në poezi si lajmin e agimit. ^[7]

Fjala latine që korrespondon me greqishten "Phosphoros" është "Lucifer". Ajo përdoret në kuptimin e saj astronomik si në prozë ^[9] ashtu edhe në poezi. ^[10] Poetët ndonjëherë personifikojnë yllin, duke e vendosur atë në një kontekst mitologjik. ^[11]

Si Satani apo djalli

Disa shkrimtarë krishterë e kanë përdorur emrin "Lucifer" siç përdoret në Librin e Isaisë dhe motivin e një qenie qiellore të hedhur poshtë në tokë, në Djall . Sigve K Tonstad argumenton se Lufta e Dhiatës së Re në Qiell temë e Zbulesës 12 ( Zbulesa 12: 7-9 ), në të cilën dragoi "i cili quhet djalli dhe Satani ... u hodh poshtë në tokë", rrjedh nga kalimi rreth mbretit të Babilonisë në Isaia 14. ^[12] Origeni (184/185 - 253/254) i interpretoi këto pasazhe të Dhiatës së Vjetër si për manifestimet e Djallit; por duke shkruar në greqisht, jo latinisht, ai nuk e identifikoi djallin me emrin "Lucifer". ^[13] ^[14] ^[15] ^[16] Tertulliani ( 160-125 ), i cili shkroi në latinisht, gjithashtu e kuptonte Isainë 14:14 ("Unë do të ngjitem mbi majat e reve, do të bëhem si më i Larti") siç thuhet nga Djalli, ^[17] por "Luciferi" nuk është ndër emrat dhe shprehjet e shumta që ai përdorte për të përshkruar djallin. ^[18] Madje edhe në kohën e shkrimtarit latin Agustini i Hyjit (354-430), "Luciferi" nuk ishte bërë ende një emër i zakonshëm për Djallin. ^[13]

Referime

^ "Isaiah Chapter 14". mechon-mamre.org. The Mamre Institute. Arkivuar nga origjinali më 26 qershor 2019. Marrë më 29 dhjetor 2014. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
^ Old Testament Hebrew Lexical Dictionary
^ Kohler, Dr. Kaufmann (2006). Heaven and Hell in Comparative Religion with Special Reference to Dante's Divine Comedy. New York: The MacMillanCompagny. fq. 4–5. ISBN 0-76616608-2. Lucifer, is taken from the Latin version, the Vulgate {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)^{[lidhje e vdekur]}
^ "Latin Vulgate Bible: Isaiah 14". DRBO.org. Marrë më 22 dhjetor 2012. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
^ "Vulgate: Isaiah Chapter 14" (në latinisht). Sacred-texts.com. Marrë më 22 dhjetor 2012.
^ "Charlton T. Lewis, Charles Short, "A Latin Dictionary"". Perseus.tufts.edu. Marrë më 22 dhjetor 2012. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
^ ^a ^b "Lucifer" in Encyclopaedia Britannica]
^ Auffarth, Christoph, red. (2004). The Fall of the Angels. Leiden: BRILL. fq. 62. ISBN 978-9-00412668-8. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
^ Cicero wrote: Stella Veneris, quae Φωσφόρος Graece, Latine dicitur Lucifer, cum antegreditur solem, cum subsequitur autem Hesperos; The star of Venus, called Φωσφόρος in Greek language=El and Lucifer in Latin when it precedes, Hesperos when it follows the sun – De Natura Deorum 2, 20, 53.
Pliny the Elder: Sidus appellatum Veneris … ante matutinum exoriens Luciferi nomen accipit … contra ab occasu refulgens nuncupatur Vesper (The star called Venus … when it rises in the morning is given the name Lucifer … but when it shines at sunset it is called Vesper) Natural History 2, 36
^ Virgil wrote:
Luciferi primo cum sidere frigida rura
carpamus, dum mane novum, dum gramina canent
(Let us hasten, when first the Morning Star appears, to the cool pastures, while the day is new, while the grass is dewy) [1]Georgics 3:324–325.
And Lucan:
Lucifer a Casia prospexit rupe diemque
misit in Aegypton primo quoque sole calentem
(The morning-star looked forth from Mount Casius and sent the daylight over Egypt, where even sunrise is hot) Lucan, Pharsalia, 10:434–435; English translation by J.D.Duff (Loeb Classical Library)
^ Ovid wrote:

… vigil nitido patefecit ab ortu

purpureas Aurora fores et plena rosarum

atria: diffugiunt stellae, quarum agmina cogit

Lucifer et caeli statione novissimus exit

Aurora, awake in the glowing east, opens wide her bright doors, and her rose-filled courts. The stars, whose ranks are shepherded by Lucifer the morning star, vanish, and he, last of all, leaves his station in the sky – Metamorphoses 2.114–115; A. S. Kline's Version

And Statius:

Et iam Mygdoniis elata cubilibus alto

impulerat caelo gelidas Aurora tenebras,

rorantes excussa comas multumque sequenti

sole rubens; illi roseus per nubila seras

aduertit flammas alienumque aethera tardo

Lucifer exit equo, donec pater igneus orbem

impleat atque ipsi radios uetet esse sorori

(And now Aurora rising from her Mygdonian couch had driven the cold darkness on from high in the heavens, shaking out her dewy hair, her face blushing red at the pursuing sun – from him roseate Lucifer averts his fires lingering in the clouds and with reluctant horse leaves the heavens no longer his, until the blazing father make full his orb and forbid even his sister her beams) [2]Statius, Thebaid 2, 134–150; Translated by A. L. Ritchie and J. B. Hall in collaboration with M. J. Edwards Arkivuar 20 mars 2012 tek Wayback Machine
^ Sigve K Tonstad (20 janar 2007). Saving God's Reputation. London, New York City: Continuum. fq. 75. ISBN 978-0-56704494-5. Marrë më 23 dhjetor 2012. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
^ ^a ^b Link, Luther (1995). The Devil: A Mask without a Face. Clerkenwell, London: Reaktion Books. fq. 24. ISBN 978-0-94846267-2. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
^ Kelly, Joseph Francis (2002). The Problem of Evil in the Western Tradition. Collegeville, Minnesota: Liturgical Press. fq. 44. ISBN 978-0-81465104-9. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
^ Auffarth, Christoph; Stuckenbruck, Loren T., eds. (2004). p. 62.
^ Fekkes, Jan (1994). Isaiah and Prophetic Traditions in the Book of Revelation. London, New York City: Continuum. fq. 187. ISBN 978-1-85075456-5. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
^ "Tertullian, ''Adversus Marcionem'', book 5, chapters 11 and 17 (Migne, ''Patrologia latina'', vol. 2, cols. 500 and 514)" (PDF) (në latinisht). Marrë më 23 dhjetor 2012.
^ Jeffrey Burton Russell (1987). Satan: The Early Christian Tradition. Cornell University Press. fq. 95. ISBN 978-0-80149413-0. Marrë më 23 dhjetor 2012. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)

[MM-Isa14-1] "Isaiah Chapter 14". mechon-mamre.org. The Mamre Institute. Arkivuar nga origjinali më 26 qershor 2019. Marrë më 29 dhjetor 2014. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)

[2] Old Testament Hebrew Lexical Dictionary

[Kohler1923-3] Kohler, Dr. Kaufmann (2006). Heaven and Hell in Comparative Religion with Special Reference to Dante's Divine Comedy. New York: The MacMillanCompagny. fq. 4–5. ISBN 0-76616608-2. Lucifer, is taken from the Latin version, the Vulgate {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)^{[lidhje e vdekur]}

[4] "Latin Vulgate Bible: Isaiah 14". DRBO.org. Marrë më 22 dhjetor 2012. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)

[Vulgate_Latin:_Isaiah_Chapter_14-5] "Vulgate: Isaiah Chapter 14" (në latinisht). Sacred-texts.com. Marrë më 22 dhjetor 2012.

[Lewis&S-6] "Charlton T. Lewis, Charles Short, "A Latin Dictionary"". Perseus.tufts.edu. Marrë më 22 dhjetor 2012. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)

[EBLCM-7] "Lucifer" in Encyclopaedia Britannica]

[Auffarth-8] Auffarth, Christoph, red. (2004). The Fall of the Angels. Leiden: BRILL. fq. 62. ISBN 978-9-00412668-8. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)

[9] Cicero wrote: Stella Veneris, quae Φωσφόρος Graece, Latine dicitur Lucifer, cum antegreditur solem, cum subsequitur autem Hesperos; The star of Venus, called Φωσφόρος in Greek language=El and Lucifer in Latin when it precedes, Hesperos when it follows the sun – De Natura Deorum 2, 20, 53.
Pliny the Elder: Sidus appellatum Veneris … ante matutinum exoriens Luciferi nomen accipit … contra ab occasu refulgens nuncupatur Vesper (The star called Venus … when it rises in the morning is given the name Lucifer … but when it shines at sunset it is called Vesper) Natural History 2, 36

[10] Virgil wrote:
Luciferi primo cum sidere frigida rura
carpamus, dum mane novum, dum gramina canent
(Let us hasten, when first the Morning Star appears, to the cool pastures, while the day is new, while the grass is dewy) [1]Georgics 3:324–325.
And Lucan:
Lucifer a Casia prospexit rupe diemque
misit in Aegypton primo quoque sole calentem
(The morning-star looked forth from Mount Casius and sent the daylight over Egypt, where even sunrise is hot) Lucan, Pharsalia, 10:434–435; English translation by J.D.Duff (Loeb Classical Library)

[11] Ovid wrote:

… vigil nitido patefecit ab ortu

purpureas Aurora fores et plena rosarum

atria: diffugiunt stellae, quarum agmina cogit

Lucifer et caeli statione novissimus exit

Aurora, awake in the glowing east, opens wide her bright doors, and her rose-filled courts. The stars, whose ranks are shepherded by Lucifer the morning star, vanish, and he, last of all, leaves his station in the sky – Metamorphoses 2.114–115; A. S. Kline's Version

And Statius:

Et iam Mygdoniis elata cubilibus alto

impulerat caelo gelidas Aurora tenebras,

rorantes excussa comas multumque sequenti

sole rubens; illi roseus per nubila seras

aduertit flammas alienumque aethera tardo

Lucifer exit equo, donec pater igneus orbem

impleat atque ipsi radios uetet esse sorori

(And now Aurora rising from her Mygdonian couch had driven the cold darkness on from high in the heavens, shaking out her dewy hair, her face blushing red at the pursuing sun – from him roseate Lucifer averts his fires lingering in the clouds and with reluctant horse leaves the heavens no longer his, until the blazing father make full his orb and forbid even his sister her beams) [2]Statius, Thebaid 2, 134–150; Translated by A. L. Ritchie and J. B. Hall in collaboration with M. J. Edwards Arkivuar 20 mars 2012 tek Wayback Machine

[12] Sigve K Tonstad (20 janar 2007). Saving God's Reputation. London, New York City: Continuum. fq. 75. ISBN 978-0-56704494-5. Marrë më 23 dhjetor 2012. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)

[Mask-13] Link, Luther (1995). The Devil: A Mask without a Face. Clerkenwell, London: Reaktion Books. fq. 24. ISBN 978-0-94846267-2. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)

[14] Kelly, Joseph Francis (2002). The Problem of Evil in the Western Tradition. Collegeville, Minnesota: Liturgical Press. fq. 44. ISBN 978-0-81465104-9. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)

[15] Auffarth, Christoph; Stuckenbruck, Loren T., eds. (2004). p. 62.

[16] Fekkes, Jan (1994). Isaiah and Prophetic Traditions in the Book of Revelation. London, New York City: Continuum. fq. 187. ISBN 978-1-85075456-5. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)

[17] "Tertullian, ''Adversus Marcionem'', book 5, chapters 11 and 17 (Migne, ''Patrologia latina'', vol. 2, cols. 500 and 514)" (PDF) (në latinisht). Marrë më 23 dhjetor 2012.

[18] Jeffrey Burton Russell (1987). Satan: The Early Christian Tradition. Cornell University Press. fq. 95. ISBN 978-0-80149413-0. Marrë më 23 dhjetor 2012. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]