Macurët
Macurët ishin një fis shqiptar që jetonte në territorin e Malit të Zi në pjesën që sot njihet si Shekullar [1] Bratonozhiqi dhe Rovci . [2] Ashtu si fiset e tjera josllave të Malit të Zi, ata ose u asimiluan ose u dëbuan. Shumica e studiuesve i konsiderojnë ata me origjinë shqiptare. Sot emri i tyre ruhet në legjendat dhe mitet lokale malazeze, ndërsa emri i tyre ndonjëherë përdoret në Mal të Zi si nënçmues.
Origjina[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Milan Šufflay ishte i pari që vendosi hipotezën se Macurët ishin me origjinë shqiptare, si Matagushët, Mainët, Malonshiqët dhe Bukumirët. [3] Kjo hipotezë për Macurët u pranua nga shumë autorë të tjerë, përfshirë Panteliqin. [4] Vladimir Ćorović paraqiti një hipotezë se një nga mundësitë është që Macurët të kenë lidhje me Macarkët ose Macrekët shqiptarë. [5]
Jovan Erdeljanović besonte se ata ishin me origjinë vllahe, emri i të cilëve rrjedh nga një fjalë romake, baza e së cilës ishte mazz . [6]
Etimologjia[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Macurët si term mund të lidhet me fjalën malazeze maca që do të thotë çekiç i madh, por përdoret gjithashtu për të përshkruar diçka shumë të fortë pasi kjo fjalë përdoret edhe sot nga njerëzit në Mal të Zi për të përshkruar një burrë të fortë duke thënë Jak ko maca! ose Maca od ço'jeka . Gjithashtu, është e zakonshme të gjesh fjalë malazeze që kanë rrënjë sllave dhe mbarojnë me "ure", për shembull Ljušture (që do të thotë shtresa të shumta) dhe Đevojčure (shumës: vajza). Kjo mund të tregojë se origjina e emrit Macure është si shumëfish i njerëzve të fortë.
Historia[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Si të gjitha fiset e tjera josllave të Malit të Zi, edhe Macurët u asimiluan ose u dëbuan plotësisht nga sllavët. [7] [8] Macurë u bë një term nënçmues në Mal të Zi, siç është rasti me emrat e fiseve të tjera të pushtuara dhe të dëbuara të Luzhanit, Bukumirit, Mataruges etj. [9]
Me inkursionin osman në Despotovinën dhe Zetën serbe, Macurët, Matarugët dhe Kriçët migruan në dy drejtime. drejtimi i parë ishte përgjatë Bosnjës Lindore dhe Bosnjës Qendrore, në Bosnjën Perëndimore dhe Veriperëndimore. Drejtimi i dytë ishte nëpër Hercegovinë dhe Dalmaci. [10]
Trashëgimia[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Macuret përkujtohen në legjendat dhe mitet malazeze, sipas të cilave, ata ishin njerëz të gjatë dhe të fortë. [11] Legjendat serbe thonë se për herë të parë kanë parë borë kur kanë ardhur në Sinjajevinë të Malit të Zi dhe kanë bërë një top bore për ta sjellë përsëri për t'ua treguar miqve të tyre, i cili së shpejti shkrihet në duart e tyre. [12]
Sipas Erdeljanoviqit, toponimi Macur-jama në territorin e Piperit e ka origjinën në emrin e fisit Macura. [13]
Një fjalë Macurovine (përkth transl. livadh), emri i parë Macur (regjistruar në vitin 1575) dhe mbiemri Macura (regjistruar që nga shekulli i 17-të) rrjedh nga emri i fisit Macure. [14]
Shih edhe[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Referime[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
- ^ (Пантелић 1983)
- ^ Revue d'etnologie. Etnološko društvo Jugoslavije. 1986.
{{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Simpozijum seoski dani Sretena Vukosavljevića. Opštinska zajednica obrazovanja. 1992.
{{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ (Пантелић 1983)
- ^ Ćorović, Vladimir (1933). Историја Југославије. Народно дело. fq. 25.
Мацуре потсећају на арбанашке Мацарке или Мацреке, а можда су и неко наше племе са севера из области Мазура.
{{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Glasnik Zemaljskog muzeja u Bosni i Hercegovini. Zemaljska štamparija. 1934. fq. 175.
Др. Ј. Ердељановић налази за ово племе да је оно свакако било старосједилачко (влашког) поријекла и да можда није имало сталног станишта, него да је живјело покретљивим но- мадским животом. За име Мацура сматра највјероватније да је постало од ...
{{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ (Cvijić 1987)
- ^ (Đurić 1972): "Потпуно су асимиловани или прогнани остаци неких група, као што су Матаруге, Мацуре, Муго- ши, Кричкови, Ћићи и прави Власи, који се често помињу као имена братстава и племена. Поред њих још и Шпањи, најстарији ..."
- ^ (Popović & Skerlić 1937): "...у Црној Гори погрдним односно презривим именима имена побеђених и истиснутих племена Лужана, Букумира, Матаруга, Мацура и др."
- ^ Bulletin du Musée de la République Socialiste de Bosnie-Herzégovine à Sarajevo: Ethnologie. Sarajevski grafički zavod. 1962. fq. 7.
... prema zapadu i sjeverozapadu starih Mataruga, Macura i Krica, koje su i sama dinarska srpska plemena, sireói se, potiskivala i prisiljavala da se iseljavaju6. Na osnovu toponomastickih, patronimièkih i drugih podataka danas je moguée usta- noviti da su postojala dva pravca kretanja ovih plemena iz Crne Gore: jedan koji je zahvatao istocne dijelove Bosne, pa se preko centralnog dijela prosirio po zapadnoj i sjeverozapadnoj Bosni, i drugi pravac, preko Hercegovine i Dalmacije, ...
{{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ (Čajkanović 1994)
- ^ (Čajkanović 1994)
- ^ Glasnik Zemaljskog muzeja Bosne i Hercegovine u Sarajevu..: Bulletin du Musée de la République Socialiste de Bosnie- Herzégovine à Sarajevo. Etnologija. 1977. fq. 19.
Macure je karakteristiéan naziv kojim se obiljezava staro, neslovensko stanovniátvo u crnogorskim brdima, konstatuje Erdeljanovic navodeci Ma- cure-Jelavice u Bratonozicima i toponim Macur jama u Piperima.
{{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Prva jugoslovenska onomastička konferencija. Društvo za nauku i umjetnost SR Crne Gore. 1976. fq. 114.
Màcurovine (livada) RJAZU ima potvrdu za m. ime Macur iz 1575 (iz Mon. croat. 276), prezime Macura (od XVII v.) i Macurovac, ime sela u Hrvatskoj (zupanija licko-krbavska) (n. d. torn VI, 346). Narodno predanje (zabiljezeno i kao dosta pouzdano prihvaceno) pominje neko neslovensko pleme Macure koje ...
{{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!)