Margherita Sarrocchi

Margherita Sarrocchi ( rr. 1560, Napoli – 29 tetor 1617, Romë ) ishte një poet italian dhe një mbështetës i teorive të Galileos. Ajo ishte gjithashtu një studente matematike me një larmi të madhe interesash në shkencat e tjera. ^[1] Sarrocchi kishte shumë interesa të tjera shkencore si gjeometria, astronomia dhe filozofia natyrore. Megjithatë, shkrimet e saj në këto fusha kanë humbur ose janë shkatërruar. Punimet e Sarrochi-t janë harruar dhe lënë pas si shumë shkencëtare të tjera femra. ^[1] Margherita Sarrocchi ishte fillimisht shoqe dhe dashnore e mundshme, pastaj rivale dhe armike e Giambattista Marino, dhe shkroi një poemë epike në njëzet e tre kanto, Scanderbeide, duke festuar bëmat heroike të Skënderbeut kundër turqve osmanë.^[2]

Arsimi dhe martesa

Margherita Sarrocchi lindi në Gragnano në zonën napolitane rreth vitit 1560. Babai i saj ishte një Giovanni; emri i nënës së saj nuk dihet. ^[3]

Pas vdekjes së babait të saj, ajo u shkollua në Romë, fillimisht në manastirin e Santa Cecilia në Trastevere, më pas nga Guglielmo Sirleto, bibliotekari i Vatikanit, studiuesi Rinaldo Corso dhe më në fund nga Luca Valerio, matematikan dhe studiues grek. ^[3] Valerio, si Sarrocchi më vonë në jetë, gjithashtu kishte lidhje me Galileon.

Pas vdekjes së babait të saj, ajo u shkollua në Romë, fillimisht në manastirin e Santa Cecilia në Trastevere, më pas nga Guglielmo Sirleto, bibliotekari i Vatikanit, studiuesi Rinaldo Corso dhe më në fund nga Luca Valerio, matematikan dhe studiues grek. ^[4] Valerio, si Sarrocchi më vonë në jetë, gjithashtu kishte lidhje me Galileon.

Në Santa Cecilia, me sugjerimin e kujdestarit të saj, kardinali Guglielmo Sirleto, Margarita nisi të arsimohej në shkencat dhe artet. Kështu ajo filloi rrugëtimin e saj si një grua e hershme në shkencë. Në moshën 15-vjeçare, ajo botoi poezinë e saj të parë.^[5]

Në 1599, ajo u martua me Carlo Birago, një zotëri piemontez. Ajo mbeti e ve në vitin 1613, siç dëshmohet nga një letër nga Valerio drejtuar Galileos, e datës gusht të atij viti. ^[3]

Në kohën e jetës së saj, gratë në fushën publike shpesh nuk respektoheshin. Ajo u përball me shumë polemika dhe kritika gjatë jetës së saj për veprat e saj. Megjithatë, ajo fitoi mbështetjen e shumë të tjerëve gjatë kohës së saj, duke përfshirë Galileo. ^[5]

Akademizmi

Sarrocchi iu bashkua Accademia degli Umoristi rreth vitit 1602, gjë që e bëri atë gruan e parë që ishte anëtare e rregullt e një akademie. ^[6] Në total, ajo ishte pjesë e të paktën tre akademive formale. ^[6] Për më tepër, ajo ndihmoi në formimin e një akademie jozyrtare të quajtur Ordinati pas largimit nga akademia Umoristi. ^[7] Ajo ishte shumë e talentuar, pasi shumë intelektualë, si Niccolò Toppi, raportuan se sa e aftë ishte. ^[6] Edhe pse kishte talent të madh, Sarrocchi konsiderohej si mburrëse dhe e pamëshirshme ndaj individëve që nuk respektonin apo pajtoheshin me pozicionet e saj, pasi ajo ishte e vetëdijshme se ishte një grua me prestigj të madh. ^[6] Ajo nuk ishte e pëlqyer nga shumë njerëz, përfshirë Giambattista Marino. ^[6] Fillimisht këta të dy ishin miq të ngushtë. ^[6] Sidoqoftë, Sarrocchi gjeti gabime në disa nga punët e tij, për të cilat ai u ofendua. ^[6] Ekziston një teori që, fillimisht, Marino dhe Sarrocchi ishin të përfshirë në mënyrë romantike, por kur marrëdhënia e tyre përfundoi, Sarrocchi më pas u hidhërua me Marino. ^[6] Ka pak prova për këtë teori. ^[6]

Marrëdhënia me Galileon

Sarrocchi dhe Galilei ndoshta janë takuar personalisht në 1611 në Romë, ku shkencëtari qëndroi nga 29 mars deri më 4 qershor. Ajo ishte atje për t'u treguar anëtarëve të Curia vlefshmërinë e zbulimeve të tij shkencore që ishin bërë publike me botimin e Sidereus Nuncius . Korrespondenca e drejtpërdrejtë ndodhi midis 29 korrikut 1611 dhe 9 qershorit 1612. Kjo grusht letrash, së bashku me një shkëmbim letrash me rrethin e Galileos, dëshmon për meritën që Sarrocchi gëzonte midis intelektualëve të kohës së saj, madje edhe për aftësitë në astronomi, gjeometri dhe fizikë. ^[3] Sarroki dhe Galielo vazhdimisht i shkruanin njëri-tjetrit. Ajo kërkoi këshilla për The Scanderbeide, si dhe korrespondonte në lidhje me gjetjet e tij. Sarrocchi mbrojti Galileon dhe zbulimet e tij, jo vetëm në letrat e drejtpërdrejta drejtuar Galileos, por edhe në letrat e saj drejtuar të tjerëve. ^[5] Korrespondencat e saj me Galileon mbijetuan gjatë gjithë viteve, ndërsa shumë prej veprave të tjera të saj ishin më pak me fat. Vetëm shtatë nga letrat e Sarrokit dhe Galileos që korrespondojnë me Scanderbeide ekzistojnë sot. ^[1]

Sarrocchi ishte e njohur për mbledhjet e saj, ose siç i quanin "ridotto". ^[5] Ajo mblidhte mendjet e mëdha të kohës dhe diskutonte për literaturën dhe gjetjet shkencore. Më e rëndësishmja, Galileo mori pjesë në këto mbledhje. Galileo dhe Sarrocchi u bënë korrespondentë. Ata diskutuan gjetjet e reja shkencore të Galileos, duke përfshirë satelitët e Jupiterit. Ndërsa afroheshin më shumë, Sarrocchi madje i dërgoi Galileos një kopje të shkrimit të saj, The Scanderbeide . ^[5]

Sarrocchi ishte i shqetësuar me opinionet e Galileos mbi strukturën e Scanderbeide . ^[7] Ajo e dinte se do të kishte shumë që do ta kritikonin punën e saj, ndaj kërkoi komentet e intelektualëve të ndryshëm rreth The Scanderbeide . ^[7] Ajo i shkroi Galileos dhe i dërgoi kopje të shumta të The Scanderbeide derisa do të merrte një kopje pa shënime apo sugjerime. Madje, ajo deklaroi në një letër drejtuar Galileos se, "[ajo] do të pranojë çdo kritikë që ju bëni si shenjë e mirësisë dhe dashurisë suaj të madhe". ^[5] Ajo u përpoq ta bënte stilin më "toskan". ^[7] Së bashku, ata i shkruanin njëri-tjetrit për të përmirësuar veprat e tyre. Sarrocchi po kërkonte mënyra për të përmirësuar The Scanderbeide, ndërsa Galileo po kërkonte mbështetje për arritjet e tij në mënyrë që të fitonte lidhje shtesë. ^[7] Ai i dërgoi Sarrokit kopje të Diskursit mbi trupat lundrues (1612) dhe Letrat mbi njollat e diellit për kontributin e saj. ^[7] Përmes korrespondencës së saj me Galileon, zbulohet shumë për The Scanderbeide, si përbërja, karakteristikat gjuhësore dhe stili i të shkruarit. ^[7] Për shkak se Sarrocchi ishte një grua e arsimuar e kohës, ajo kërkoi mbështetje nga Galileo, dhe në këmbim, ajo mbështeti kërkimet astronomike të Galileos.

Me ndihmën e Galileos për të shkruar The Scanderbeide, ajo i ofroi atij një vend në librin e saj. Ajo do të përdorte emrat e paraardhësve të tij dhe madje edhe emrin e tij si personazhe në poemë. Megjithatë, emri i tij nuk u redaktua kurrë në The Scanderbeide . ^[5]

Sarrocchi ishte anëtar i akademive romake të Umoristi dhe Ordinati si dhe i Accademia degli Oziosi në Napoli. ^[3]

Edhe pse Sarrocchi dhe Galileo kryesisht i shkruan njëri-tjetrit për Scanderbeide dhe modifikimet e mundshme që autorja duhet t'i bëjë poezisë së saj, ata gjithashtu shkruan për Galileon dhe zbulimet e tij. Sarrocchi premtoi se do ta mbronte atë dhe gjetjet e tij në këmbim të këshillës së tij për shkrimin e saj. Megjithatë, pas vitit 1613, letrat e tyre u ndalën dhe nuk ka asnjë provë të mëtejshme të korrespondencës së tyre. ^[5]

Sarrocchi përfundoi në grupin e gjerë të miqve të Galileos për shkak të korrespondencës së tyre mbi veprat e tyre shkencore dhe letrare. Galileo synonte që Sarrocci të ishte një ndërlidhës në parakalimin e Romës nga Koperniku . Megjithatë, Sarrochi ishte ortodokse dhe pikëpamjet intensive të Kopernikut të Galileos e shkulën atë. Ndryshimet në pikëpamjet e saj për Galileon prishën planet e tij për të përdorur Sarrochi si një mënyrë për të depërtuar në Romë.

Shkrimet

Scanderbeide

Scanderbeide, është një vepër e frymëzuar nga bëmat e luftëtarit shqiptar të lirisë Skënderbeu, që u botua në Romë nga Lepido Faci në vitin 1606, i paplotë (njëmbëdhjetë kanto nga njëzet e katër të parashikuara) dhe me shumë gabime. Nuk u shfaq përsëri deri në vitin 1623, kur u botua, pas vdekjes, në Romë, për Andrea Fei, në njëzet e tre kanto, në një gjendje pothuajse të plotë. ^[3] ^[8]

Personazhi kryesor, Skënderbeu, lindi në vitin 1405. Skënderbeu luftoi kundër turqve, të cilët ishin pjesë e Perandorisë Osmane dhe ishin armiq të mëdhenj të kishës romake. ^[6] Më 1443 në Betejën e Nishit në Serbi, Skënderbeu dhe nipi i tij Hamza Kastrioti dezertuan pasi hungarezët mposhtën osmanët. ^[6] Së bashku Skënderbeu dhe Kastrioti morën fortesa, përfshirë Krujën. ^[6] Ai hoqi dorë nga besimi i tij islam dhe luftoi për të ruajtur tokat e tij dhe për të krijuar aleanca. ^[6] Këto aleanca ishin komplekse dhe, nganjëherë, të paqëndrueshme. ^[6] Aleancat u quajtën përfundimisht Lidhja e Popullit Shqiptar. ^[6]

Skënderbeu ishte një udhëheqës dhe luftëtar i aftë, gjë që e lejoi të ishte i suksesshëm politikisht dhe ushtarakisht. ^[6] Skënderbeu u përpoq të bënte kryqëzatë kundër osmanëve duke punuar me kishën. ^[6] Megjithatë, këto përpjekje nuk ishin të frytshme. ^[6] Skënderbeu vdiq në Alessio nga malaria gjatë një kohe kur lufta e tij nuk dukej e favorshme. ^[6] Gruaja dhe djali i tij u shpërngulën në Itali. ^[6]

Si dhe Sarrocchi duke kërkuar këshilla nga Galileo në The Scanderbeide, ajo gjithashtu i dha Galileos aftësinë për të shtuar një dedikim. Ajo deklaroi se donte që ai të shkruante një dedikim pasi të lexonte shkrimin e saj, të bënte një dedikim të edukuar nëse ishte e përshtatshme. ^[5]

Përkthimi

Rinaldina Russell, profesoreshë e merituar e gjuhëve dhe letërsive evropiane në Universitetin e qytetit të Nju Jorkut, Queen's College, ka prodhuar një përkthim të pjesshëm të Scanderbeide në prozë angleze për University of Chicago Press: Scanderbeide: The Heroic Deeds of George Scanderbeg, King of Epiri (tetor 2006).

Shkrime tjera

Sarrocchi kontribuoi në shumë vepra shtesë, disa prej të cilave nuk janë më të pranishme. ^[6] Për shembull, ajo botoi një ese gjeometrike mbi vëllimin dhe gravitetin e trupave të ngurtë të titulluar "Ex geometria habentur aliquot eius demontrationes allata ab eodem Luca Valerio in suo Commentatio ad Euclidem". ^[6] Përveç kësaj, ajo shkroi një traktat teologjik për hirin dhe vullnetin e lirë domenikane dhe jezuit të quajtur De praedestinatione . ^[6] Për më tepër, ajo dha komente për Hero dhe Leander, shkruar nga Giovanni Della Casa . ^[6] Më në fund, ajo ndërtoi një poezi për Felice Orsinin për antologjinë e vargjeve në moshën pesëmbëdhjetëvjeçare dhe krijoi sonete të shkruara me Torquato Tasso që besohet se kanë të bëjnë me një udhëtim shpirtëror. ^[6]

Interesat shtesë

Sarrocchi ishte gjithashtu i njohur për të qenë i interesuar në shkencë, veçanërisht në astronomi. Ajo ishte gjithashtu shumë e interesuar për astrologjinë, veçanërisht për kartat e lindjes. Megjithatë, kërkimet dhe puna e saj në këtë fushë u zvogëluan për shkak se ajo ishte një grua. Ajo u pushua shpesh nga puna dhe puna e saj shpesh manipulohej nga burrat. ^[5]

Referime

^ ^a ^b ^c Rampling, Jennifer (2015). "History: Women at the Edge of Science". Nature (në anglisht). 520 (7546): 154–155. Bibcode:2015Natur.520..154R. doi:10.1038/520154a.
^ Gjikondi, B. "Margherita Sarrocchi një emër që nuk duhet harruar!". Shqiptarja.com. Marrë më 2024-03-16.
^ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Pezzini 2017, n.p.
^ Pezzini 2017, n.p.
^ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j Ray, Meredith K. (2015). Daughters of Alchemy (në anglisht). Cambridge: Harvard UP.
^ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o ^p ^q ^r ^s ^t ^u ^v ^w ^x ^y Sarrocchi, Margherita (2006). Scanderbeide : the heroic deeds of George Scanderbeg, King of Epirus (në anglisht). Rinaldina Russell. Chicago: University of Chicago Press. ISBN 978-0-226-73506-1. OCLC 614478139.
^ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Ray, Meredith K. (2016). Margherita Sarrocchi's letters to Galileo : astronomy, astrology, and poetics in seventeenth-century Italy (në anglisht). Margherita, Sarrocchi, Galileo Galilei. New York. ISBN 978-1-137-59603-1. OCLC 953142500.{{cite book}}: Mirëmbajtja CS1: Mungon shtëpia botuese te vendodhja (lidhja)
^ Reichenbach 1936, n.p.

[:4-1] Rampling, Jennifer (2015). "History: Women at the Edge of Science". Nature (në anglisht). 520 (7546): 154–155. Bibcode:2015Natur.520..154R. doi:10.1038/520154a.

[2] Gjikondi, B. "Margherita Sarrocchi një emër që nuk duhet harruar!". Shqiptarja.com. Marrë më 2024-03-16.

[:0-3] ^ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Pezzini 2017, n.p.

[:02-4] Pezzini 2017, n.p.

[:3-5] ^ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j Ray, Meredith K. (2015). Daughters of Alchemy (në anglisht). Cambridge: Harvard UP.

[:1-6] ^ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o ^p ^q ^r ^s ^t ^u ^v ^w ^x ^y Sarrocchi, Margherita (2006). Scanderbeide : the heroic deeds of George Scanderbeg, King of Epirus (në anglisht). Rinaldina Russell. Chicago: University of Chicago Press. ISBN 978-0-226-73506-1. OCLC 614478139.

[:2-7] ^ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Ray, Meredith K. (2016). Margherita Sarrocchi's letters to Galileo : astronomy, astrology, and poetics in seventeenth-century Italy (në anglisht). Margherita, Sarrocchi, Galileo Galilei. New York. ISBN 978-1-137-59603-1. OCLC 953142500.{{cite book}}: Mirëmbajtja CS1: Mungon shtëpia botuese te vendodhja (lidhja)

[8] Reichenbach 1936, n.p.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]