Metri

Metri (gr.: μέτρον = matës, simboli: m) është njësi matëse e gjatësisë që rrjedhë nga Sistemi SI. Kjo njësi përkufizohet si: gjatësi e rrugës që e kalon rrezja e dritës brenda (1/299 792 458) sekondave në vakuum.

Historia

Deri te përkufizimi aktual i metrit ka ardhur nga disa propozime që janë bërë ndër vite. Këto propozime lindën si nevojë e një njësie universale. Përderisa nuk kishte një njësi standarde përdoreshin njësi të ndryshme matëse të gjatësisë varësisht nga vendi se ku ato përdoreshin. Kështu më 1668 Jean Picard-i propozoi që si njësi e gjatësisë të përdorej gjatësia e një peri lëkundës, i cili lëkundet një gjysmë periode brenda një sekonde. Kjo gjatësi sipas përkufizimit aktual është 0,994 m. Termi "metër" hyri në përdorim për herë të parë në vitin 1675 nga Tito Livio Burattini. Ky e emërtonte gjatësinë e perit lëkundës si Metri katolik lat. Metro Cattolico.

Prototipi Internacional i metrit që përdorej i standart deri më 1960.

Përkufizimi i metrit edhe pse për nga gjatësia e tij nuk ndryshon shumë me gjatësinë aktuale ka pasur disa ndryshime, si më:

• 1793: 1/10,000,000 pjesë e distancës prej polit gjeografik deri te ekuatori.
• 1795: metri i improvizuar që është konstruktuar si prototip.
• 1799: metri i konstruktuar si prototip nga platina.
• 1889: metri internacional i konstruktuar nga platina dhe iridiui.
• 1960: -
• 1983: shpejtësia e dritës: rruga që kalon drita në vakum brenda një sekonde (vlen edhe tani)

Shumëfishat dhe nënfishat e metrit

Në praktikë përdoren nënfishat (njësitë më të vogla) dhe shumfishat e metrit (për njësi më të mëdha se metri).

• Kilometri: 1 km = 1000 m = 10³ m
  • Hektometri: 100 m = 10² m
  • Dekameteri: 10 m
• Metri: 1 m = 1000 mm = 10⁰ m
  • Decimetri: 1 dm = 100 mm = 10⁻¹ m
  • Centimetri: 1 cm = 10 mm = 10⁻² m
• Milimetri: 1 mm = 1000 µm = 10⁻³ m
• Mikrometri: 1 µm = 1000 nm = 10⁻⁶ m
• Nanometri: 1 nm = 1000 pm = 10⁻⁹ m
• Pikometri: 1 pm = 1000 fm = 10⁻¹² m
• Femtometri: 1 fm = 1000 am = 10⁻¹⁵ m
• Atometri: 1 am = ... = 10⁻¹⁸ m

Metri dhe njësite e tjera

1 km = 1000 m 1 km = 10000 dm 1 km = 100000 cm 1 km = 1000000 mm 1 m =10 dm 1 m = 100 cm 1 m = 1000 mm 1dekameter=10m 1decimeter=100mm 1centimeter=10mm

3,14×9×10cn

Lidhje të jashtme

• Historia e metrit në ShBA U.S. National Institute of Standards and Technology (NIST)
• historia e metrit History of the metre at the International Bureau of Weights and Measures (BIPM)
• Tabelari mbi historin e metrit Arkivuar 16 shtator 2008 tek Wayback Machine
• Bureau International des Poids et Measures - Lengths