Mönchengladbach
Mönchenngladbach | |
|---|---|
 | |
| Popullsia | |
| • Gjithsej | 262.188 |
| {{{postal_code_type}}} | 41061–41239 |
| Targat | MG |
| Faqja zyrtare | www.moenchengladbach.de |
Mönchengladbach është qytet në shtetin federal Nordrhein-Westfalen, Gjermani.
Emri[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Emri origjinal i qytetit ishte Gladbach, i cili edhe sot shpesh aplikohet në qytet. Për të dalluar qytetin nga një qytet tjetër me të njëjtin emër (Bergisch Gladbach aktuale), ai mori emrin München-Gladbach në vitin 1888. Midis vitit 1933 dhe 1950 u shkrua München Gladbach (shkurt: M. Gladbach), pa vizë ndarje. Ky drejtshkrim mund të mashtrojë njerëzit që të mendojnë se Gladbach ishte një lagje e Mynihut (München në gjermanisht), dhe rrjedhimisht emri u ndryshua në Mönchen-Gladbach në vitin 1950 dhe Mönchengladbach në vitin 1960.
Pjesa e dytë e emrit, Gladbach (e lidhur me anglisht Ladbrooke) ka origjinën nga gjermanishtja e ulët (Limburgisch[1]) dhe do të thotë lumë i kanalizuar, duke iu referuar lumit të vogël (Strunde) që ishte artificialisht i kanalizuar në kohët e hershme mesjetare. Në Limburgisch[1], dialektin rajonal, të përcaktuara, thuhet gelaat, një fjalë që përfundimisht u zhvillua në glad (në këtë rast 'd' shqiptohet si 't'). Pjesa e dytë e fjalës, bach është fjala standarde gjermane për një lumë të vogël.
Historia[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Historia e Mönchengladbach filloi me ndërtimin e Katedralës Gladbach dhe themelimin e një kishe në vitin 974 nga Gero, Kryepeshkopi i Këlnit dhe shoku i tij, murgu Sandrad i Trierit.
Për të çuar përpara vendbanimin, murgjit krijuan një treg në veri të kishës në shekullin e 12-të. Zejtarët u vendosën pranë tregut. "Qyteti" mori një mur të qytetit prej guri, i cili duhej të mbahej nga qytetarët. Mbetjet e atij muri mund të gjenden në Geroweiher, siç mund të mbetet nga "Kulla e trashë", një kullë e vjetër e fortifikuar në kodrën Waldhausener. Deri në fund të shekullit të 18-të qyteti i përkiste departamentit të Grevenbroich brenda dukatit të Jülich.
Më 4 tetor 1794, forcat e armatosura të revolucionit francez marshuan në qytet, një ditë përpara se kalaja Jülich të ishte dorëzuar. Kur Perandori i Shenjtë Romak Francis II cedoi në bregun e majtë të lumit Rini në Francë me Traktatin e Lunévilles në vitin 1801, Gladbach ra nën ligjet franceze që shtypnin fenë. Ky ishte fundi për kishën dhe manastiri u mbyll. Më 31 tetor 1802, 31 murgjit e fundit u larguan nga manastiri. Përmbajtja e bibliotekës së jashtëzakonshme të kishës, e njohur jashtë Gjermanisë, ishte e shpërndarë apo shkatërruar.
Nga viti 1798 deri më 1814, Mairie Gladbach ishte pjesë e kantonit Odenkirchen, qarku Krefeld, i departamentit francez de la Roer.
Në vitin 1815, Gladbach u bë pjesë e Mbretërisë së Prusisë dhe selia e qarkut (Landkreis) Gladbach, e cila u shpërbë në vitin 1929. Më 1815 Gladbach u bë selia e Bürgermeisterei (Zyra e kryetarit), e cila u nda në vitin 1859 në dy pjesë: Qyteti i Gladbach dhe Zyrën e Kryebashkiakut Obergeburth. Ky i fundit u riemërua në München-Gladbach-Land në vitin 1907.
Nga viti 1933 deri në vitin 1975, lagja e Rheydt ishte një qytet i pavarur; ndarja nga München-Gladbach u rregullua nga Joseph Goebbels, i cili ka lindur në vend. Pas bashkimit me Mönchengladbach, stacioni qendror (Rheydt Hauptbahnhof) mbajti emrin e tij origjinal, duke e bërë Mönchengladbach qytetin e vetëm në Gjermani që të ketë dy stacione hekurudhore secila të quajtur Hauptbahnhof.
Pas Luftës së Dytë Botërore, në kompensimin e okupimit të Holandës nga Gjermania, disa qytete gjermane u propozuan për t'u ceduar në Mbretërinë e Holandës. Edhe pse kurrë nuk u miratua, projekti do të kishte riemëruar Mönchengladbach të Monniken-Glabbeek.
Përfundimisht, provina prusiane Rhein u shpërbë pas Luftës së Dytë Botërore dhe qyteti u bë pjesë e shtetit të ri të Nordrhein-Westfalisë i cili u formua në vitin 1946.
Distriktet[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Që nga viti 2009, territori i Mönchengladbach është përbërë me katër (më parë me dhjetë) njësi bashkiake të cilat janë të ndara në 44 distrikte.[2]
Veri: Am Wasserturm, Dahl, Eicken, Gladbach, Hardt-Mitte, Hardter Wald, Ohler, Venn, Waldhausen, Westend, Windberg Lindje: Bettrath‑Hoven, Bungt, Flughafen, Giesenkirchen‑Mitte, Giesenkirchen‑Nord, Hardterbroich‑Pesch, Lürrip, Neuwerk‑Mitte, Schelsen, Uedding Jug: Bonnenbroich‑Geneicken, Geistenbeck, Grenzland‑Stadion, Heyden, Hockstein, Mülfort, Odenkirchen‑Mitte, Odenkirchen‑West, Pongs, Rheydt, Sasserath, Schloss Rheydt, Schmölderpark, Schrievers Perëndim: Hauptquartier, Hehn, Holt, Rheindahlen‑Land, Rheindahlen‑Mitte, Wanlo, Wickrath-Mitte, Wickrath‑West, Wickrathberg
Binjakëzimet[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
North Tyneside, Angli, Mbretëria e Bashkuar (që nga viti 1958)
Roubaix, Franca (që nga viti 1969)
Thurrock, Angli, Mbretëria e Bashkuar (që nga viti 1969)
Verviers, Belgjika (që nga viti 1970)- Bradford, Angli, Mbretëria e Bashkuar (që nga viti 1971)
Roermond, Holanda (që nga viti 1971)
Referime[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
- ^ a b de:Niederrheinisch
- ^ Dieter Weber (23 janar 2009). "Vier Bezirke bei der Kommunalwahl". RP ONLINE GmbH. Marrë më 10 mars 2010.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!)