Nihilizmi
Në filozofi, nihilizëm (nga latinishtja: nihil "asgjë") është çdo këndvështrim, ose një familje pikëpamjesh, që refuzon aspektet e pranuara përgjithësisht ose themelore të ekzistencës njerëzore,[1][2] domethënë njohurinë, moralin ose kuptimin.[3] Ka pasur qëndrime të ndryshme nihiliste, duke përfshirë se vlerat njerëzore janë të pabaza, se jeta është e pakuptimtë, se dija është e pamundur, ose se disa koncepte të tjera shumë të vlerësuara janë në fakt të pakuptimta ose të pakuptimta.[4][5] Termi u popullarizua nga Ivan Turgenev dhe më konkretisht nga personazhi i tij Bazarov në romanin Etërit dhe Bijtë.
Studiuesit e nihilizmit mund ta konsiderojnë atë thjesht si një etiketë që është aplikuar në filozofi të ndryshme të veçanta, ose si një koncept të veçantë historik që lind nga nominalizmi, skepticizmi dhe pesimizmi filozofik, si dhe ndoshta nga vetë krishterimi. Kuptimi bashkëkohor i idesë buron kryesisht nga 'kriza e nihilizmit' niçeane, nga e cila rrjedhin dy konceptet qendrore: shkatërrimi i vlerave më të larta dhe kundërshtimi ndaj afirmimit të jetës. Përkufizimet nga filozofë si Crosby (1998) dhe Deleuze (1962) fokusohen në kritikat ekstreme të nihilizmit si ato të pohuara nga Nietzsche. Format e mëparshme të nihilizmit, megjithatë, mund të jenë më selektive në mohimin e hegjemonive specifike të mendimit social, moral, politik dhe estetik.
Termi nganjëherë përdoret në lidhje me anominë për të shpjeguar gjendjen e përgjithshme të dëshpërimit në një mungesë kuptimi të perceptuar të ekzistencës ose arbitraritetit të parimeve njerëzore dhe institucioneve shoqërore. Nihilizmi është përshkruar gjithashtu si i dukshëm ose përbërës i disa periudhave historike. Për shembull, Jean Baudrillard dhe të tjerë e kanë karakterizuar postmodernitetin si një epokë apo mënyrë mendimi nihiliste. Po kështu, disa teologë dhe figura fetare kanë deklaruar se postmoderniteti dhe shumë aspekte të modernitetit përfaqësojnë nihilizmin me një mohim të parimeve fetare. Megjithatë, nihilizmi i është atribuar gjerësisht si pikëpamjeve fetare ashtu edhe atyre jofetare.
Në përdorim popullor, termi zakonisht i referohet formave të nihilizmit ekzistencial, sipas të cilit jeta është pa vlerë, kuptim ose qëllim të brendshëm.[6] Pozicione të tjera të spikatura brenda nihilizmit përfshijnë refuzimin e të gjitha pikëpamjeve normative dhe etike (Nihilizmi moral), refuzimin e të gjitha institucioneve shoqërore dhe politike (nihilizmi politik), qëndrimin se asnjë dije nuk mund ose nuk ekziston (nihilizmi epistemologjik) dhe një sërë pozicionet metafizike, të cilat pohojnë se objektet joabstrakte nuk ekzistojnë (nihilizmi metafizik), se objektet e përbëra nuk ekzistojnë (Mereologjike nihilizëm), apo edhe se vetë jeta nuk ekziston.
Shiko edhe
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Referime
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]- ^ Crosby, Donald A. (1998). "Nihilism". Routledge Encyclopedia of Philosophy. Taylor and Francis. doi:10.4324/9780415249126-N037-1. ISBN 9780415250696.
As its name implies (from Latin nihil, 'nothing'), philosophical nihilism is a philosophy of negation, rejection, or denial of some or all aspects of thought or life.
{{cite encyclopedia}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Deleuze, Gilles (1962). Nietzsche and Philosophy. Përkthyer nga Tomlinson, Hugh. London: The Athlone Press (publikuar 1983). ISBN 978-0-231-13877-2.
Nietzsche calls the enterprise of denying life and depreciating existence nihilism.
{{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Veit, Walter (2018). "Existential Nihilism: The Only Really Serious Philosophical Problem". Journal of Camus Studies: 211–236. doi:10.13140/RG.2.2.26965.24804.
{{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Pratt, Alan. "Nihilism." Internet Encyclopedia of Philosophy. "Nihilism | Internet Encyclopedia of Philosophy". Arkivuar nga origjinali më 2010-04-12. Marrë më 2003-08-26.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!)Mirëmbajtja CS1: BOT: Gjendja e adresës origjinale është e panjohur (lidhja). - ^ "The Meaning of Life#Nihilism". Stanford Encyclopedia of Philosophy. Marrë më 3 gusht 2020.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!)Mirëmbajtja CS1: Datë e përkthyer automatikisht (lidhja) - ^ Pratt, Alan. "Existential Nihilism | Nihilism." Internet Encyclopedia of Philosophy. "Nihilism | Internet Encyclopedia of Philosophy". Arkivuar nga origjinali më 2010-04-12. Marrë më 2003-08-26.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!)Mirëmbajtja CS1: BOT: Gjendja e adresës origjinale është e panjohur (lidhja): Existential nihilism is "the notion that life has no intrinsic meaning or value, and it is, no doubt, the most commonly used and understood sense of the word today."