Qytetarët arabë të Izraelit

Nga Wikipedia, enciklopedia e lirë
Qytetarët arabë të Izraelit
عرب 48
עֲרָבִים אֶזרָחֵי יִשְׂרָאֵל
Harta e folësve arabë sipas lokalitetit, 2015
Popullsia e përgjithshme
1,890,000
Mbi 278,000 në Jeruzalemi Lindor dhe Lartësitë e Golanit (2012)
20.95% të popullsisë izraelite (2019)[1][2]
Rajone me popullsi të konsiderueshme
Flamuri Izraeli
Gjuhët
Vendas: Arabishtja levantine (arabishtja izraelite, arabishtja palestineze, arabishtja libaneze, dialektet e Beduinëve) Gjuha dytësore: Hebraishtja
Fetë
Islami 84% (kryesisht Suni), Krishterimi 8% dhe Druzët 8%[1]

Qytetarët arabë të Izraelit[3] janë pakica më e madhe etnike në vend. Ato përbëjnë një komunitet hibrid të qytetarëve izraelitë me një trashëgimi të nënshtetësisë palestineze, feve të përziera (myslimane, të krishtera ose druze), dygjuhëshe në arabisht dhe hebraisht, dhe me identitete të ndryshme shoqërore.[4] Vetëidentifikimi si qytetarë palestinezë të Izraelit është mprehur në vitet e fundit,[4] krahas identiteteve të dallueshme duke përfshirë Beduinët galilean dhe Negev, popullin Druz, krishterët arabë dhe myslimanët arabë që nuk identifikohen si palestinezë. Në arabisht, termat e përdorur zakonisht për t'iu referuar popullsisë arabe të Izraelit përfshijnë 48-arabë (عرب 48, Arab Thamaniya Wa-Arba'in) dhe 48-Palestinez (فلسطينيو 48, Filastiniyyū Thamaniya Wa-Arba'in). Që nga Nakba, palestinezët që kanë mbetur brenda kufijve të Izraelit të vitit 1948 janë njohur në gjuhën e folur si "48-arabë".[5] Në vetë Izraelin, qytetarët arabë zakonisht quhen arabë izraelitë ose thjesht si arabë;[6][7] mediat ndërkombëtare shpesh përdorin termin arabo-izraelit për të dalluar qytetarët arabë të Izraelit nga arabët palestinezë që banojnë në territoret palestineze.[8]

Gjuha tradicionale e shumicës së qytetarëve arabë të Izraelit, pavarësisht nga përkatësia e tyre fetare, është [[arabishtja levantine}}. Kjo përfshin arabishten libaneze në Izraelin verior, arabishten palestineze në Izraelin qendror dhe dialektet beduine në të gjithë Negevin; pasi ka përvetësuar shumë fjalë dhe shprehje hebraike, dialekti modern i qytetarëve arabë të Izraelit përkufizohet nga disa si dialekti arab izraelit.[9] Shumica e qytetarëve arabë të Izraelit janë funksionalisht dygjuhësh, me gjuhën e tyre të dytë që është hebraishtja. Sipas përkatësisë fetare, shumica janë myslimanë sunitë. Megjithatë, ekziston një pakicë e konsiderueshme krishtere nga besime të ndryshme të krishtera, si dhe një pakicë druze, në mesin e komuniteteve të tjera etnike dhe fetare.[10]

Referime[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

  1. ^ a b "Israel's Independence Day 2019" (PDF) (në anglisht). Byroja Qendrore e Statistikave të Izraelit. 1 maj 2019. Marrë më 26 janar 2020.
  2. ^ "65th Independence Day – More than 8 Million Residents in the State of Israel" (PDF) (në anglisht). Byroja Qendrore e Statistikave të Izraelit. 14 prill 2013. Arkivuar nga origjinali (PDF) më 28 nëntor 2017. Marrë më 6 dhjetor 2013.
  3. ^ Margalith, Haim (dimër 1953). "Enactment of a Nationality Law in Israel". The American Journal of Comparative Law (në anglisht). 2 (1): 63–66. doi:10.2307/837997. JSTOR 837997. The Israeli Nationality Law came into effect on 14 July 1952. Between Israel's declaration of independence on 14 May 1948 and the passage of this bill four years later, there technically were no Israeli citizens. In this article, the phrase "Arab citizen" is used to refer to the Arab population in Israel, even in the period after the 1949 armistice agreement and before the passage of the Nationality Law in 1952.
  4. ^ a b Cohen, Roger (2021-08-01). "Riots Shatter Veneer of Coexistence in Israel's Mixed Towns". The New York Times (në anglisht). Marrë më 2022-07-09. Always a hybrid community — Israeli by citizenship, Palestinian by heritage, Muslim or Christian or Druze in religion, bilingual in Arabic and Hebrew, viewed with suspicion by some diaspora Palestinians, scarred by the trauma of their compatriots' expulsion — they developed a sharper sense of Palestinian identity even as their demands for full rights as Israeli citizens grew. Palestinian flags, rarely seen in Israel, appeared several times during the clashes. A May 18 general strike involved Palestinians in the West Bank, Gaza and Israel, the first such joint labor protest in Israel and the occupied territories in decades. The people most Israelis have long referred to as "Israeli Arabs" — or colloquially by the demeaning "Arab sector" — now often self-identify as Palestinians, a term many Israeli Jews resent, viewing it as a rejection of Israel.
  5. ^ "Long overlooked, Israel's Arab citizens are increasingly asserting their Palestinian identity" (në anglisht). 11 qershor 2021. Palestinians living within Israel's internationally recognized borders are often known colloquially as "the 48 Arabs", a reference to their origins. Hundreds of thousands of Arabs fled or were expelled during the 1948 war that erupted upon the creation of the state of Israel.
  6. ^ Robinson, Kali (2021-06-14). "What to Know about the Arab citizens of Israel". Council on Foreign Relations (në anglisht). Marrë më 2021-11-29.
  7. ^ "Arabs of Israel, minority with deep-seated grievances". France 24 (në anglisht). 2021-05-13. Marrë më 2021-11-29.
  8. ^ Farzan, Antonia Noori (2021-05-13). "Arab Israelis are rising up to protest. Here's what you need to know about their status in the country". Washington Post (në anglisht). Marrë më 2021-11-29.
  9. ^ Mendel, Y. The Creation of Israeli Arabic. Springer 2014.
  10. ^ "The Arab Population in Israel" (PDF) (në anglisht). Byroja Qendrore e Statistikave të Izraelit. Marrë më 9 korrik 2016.
Marrë nga "https://sq.wikipedia.org/w/index.php?title=Qytetarët_arabë_të_Izraelit&oldid=2597266"