Republikë parlamentare

Një republikë, e bazuar në frazën latine res publica ("çështje publike"), është një shtet në të cilin pushteti politik qëndron tek publiku dhe përfaqësuesit e tij - në kontrast me një monarki.

Përfaqësimi në një republikë mund ose nuk mund të zgjidhet lirisht nga qytetaria e përgjithshme. Në shumë republika historike, përfaqësimi ka qenë i bazuar në statusin personal dhe roli i zgjedhjeve ka qenë i kufizuar. Kjo mbetet e vërtetë edhe sot; ndër 159 shtetet që përdorin fjalën "republikë" në emrat e tyre zyrtarë që nga 2017 , dhe shtetet e tjera të konstituuara zyrtarisht si republika, janë shtete që kufizojnë ngushtësisht të drejtën e përfaqësimit dhe procesin e zgjedhjes.

Termi zhvilloi kuptimin e tij modern në lidhje me kushtetutën e Republikës së lashtë Romake, që zgjati nga përmbysja e mbretërve në 509 para Krishtit deri në krijimin e Perandorisë në 27 para Krishtit. Kjo kushtetutë karakterizohej nga një Senat i përbërë nga aristokratë të pasur që kishin ndikim të rëndësishëm; disa asamble popullore të të gjithë qytetarëve të lirë, që zotërojnë pushtetin për të zgjedhur magjistratë dhe për të miratuar ligje; dhe një sërë magjistratesh me lloje të ndryshme të autoritetit civil dhe politik.

Më shpesh një republikë është një shtet i vetëm sovran, por ka edhe entitete shtetërore nënkombëtare që quhen republika, ose që kanë qeveri që përshkruhen si republikane në natyrë.