Rundu
Rundu | |
|---|---|
Qytet | |
.jpg) Aerial view of Rundu | |
 Stema | |
| Nofka(t): Ru-town | |
| Parimet: Uniteti & Zhvillimi | |
.svg) Rundu (Earth) | |
| Koordinatat: 17°55′S 19°46′E / 17.917°S 19.767°E | |
| Vendi |  Namibia |
| Regjionet | Kavango |
| Njësia elektorale | Zona elektorale Rundu Urban |
| Qeveria | |
| • Lloji | Qeveria |
| • Kryetar Bashkie | Verna Mpingana Sinimbo (SWAPO) |
| Lartësia mbidetare | 1.095 m (3,593 ft) |
| Popullsia (2011)[1] | |
| • Gjithsej | 63.431 |
| Zona kohore | UTC+2 (SAST) |
| Prefiksi | 066 |
| Klima | BSh |
| Faqja zyrtare | http://www.runducity.iway.na/ |
Rundu është kryeqyteti dhe qyteti më i madh i Rajonit Kavango-Lindore në Namibinë veriore. Shtrihet në kufirin me Angolën në brigjet e lumit Kavango rreth 1,000 metres (3,300 ft) mbi nivelin e detit . Popullsia e Rundu po rritet me shpejtësi. Regjistrimi i vitit 2001 numëronte 36.964 banorë; [2] dhe për regjistrimin e vitit 2011 është ngjitur në 63,430.
Historia[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Në 1936, ajo u bë selia e guvernatorit lokal pasi zëvendësoi Nkurenkuru si kryeqytetin e distriktit Kavango. Qyteti është rritur që atëherë në një qytet shumëgjuhësh të rajonit të Kavango deri atëherë tani është për Kavango Lindore dhe vetëm kohët e fundit statusi i tij zyrtar u ndryshua në atë të një qyteti. [3]
Që nga viti 1993, Katedralja e Shën Mërisë është selia episkopale e Vikariatit Apostolik Katolik Romak të Rundu .
Politika[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Rundu qeveriset nga një këshill bashkiak që ka shtatë vende. [4]
Zgjedhjet e autoriteteve lokale 2015 u fituan nga SWAPO e cila fitoi pesë vende (6,973 vota). Një vend secila shkoi për Shoqatën e Qytetarëve të Shqetësuar Rundu (1,043 vota) dhe Partinë Gjithë Popullore (APP, 973 vota). [5] SWAPO fitoi gjithashtu zgjedhjet e autoriteteve lokale 2020, duke marrë 3,548 vota dhe duke fituar katër mandate. Një vend secila shkoi për Shoqatën e Qytetarëve të Shqetësuar Rundu (863 vota), Komisionin e Komunitetit Urban Rundu (386 vota) dhe Patriotët e Pavarur për Ndryshim (IPC), një parti opozitare e formuar në gusht 2020, që fitoi 321 vota. [6]
Gjeografia[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Lokalitetet[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Shumë nga banorët e Rundu jetojnë në kasolle . Në vitin 2020 qyteti kishte gjithsej 18,219 nga këto struktura banimi informale, që strehonin më shumë se 76,000 banorë, [7] më shumë se regjistrimi më i fundit (2011) i raportuar si shifër totale e popullsisë.
Shtëpitë më të vjetra në Rundu ndodhen në zonën e Katutura. Këto shtëpi janë kryesisht shtëpi me dy dhoma gjumi me oborre të mëdhenj, edhe pse ndodhen pranë zonës qendrore të biznesit.
Në perëndim është Tutungeni, që do të thotë "le të ndërtojmë". Kjo zonë ishte e zënë më parë nga drejtues të biznesit të dominuar nga të bardhët, por tani është e hapur për çdo blerës të gatshëm që ka nevojë për një lagje të qetë. Në lindje është Safari. Janë shtëpitë me çmim të mesëm të ndërtuara në vitet 1970.
Këto tre lokalitete kryesore dominuan jetën rezidenciale të Rundu deri në fund të mijëvjeçarit në vitin 2000, kur projektet e reja të strehimit nga O'B Davids Properties ndërtuan një zonë të re banimi të quajtur Parku i Mijëvjeçarit. Pas së cilës dy të tjera janë ndërtuar nga NHE, Queens dhe Kings
Jashtë periferive formale, qytetet me baraka simbolizojnë urbanizimin e shpejtë të qytetit dhe shkallën e lartë të papunësisë. Kehemu (Ghetto), Kaisosi (i njohur gjithashtu nga vendasit si Cali), Sauyemwa (SA) dhe Ndama janë zonat më informale ndërsa një e katërta, Donkerhoek (Këndi i errët), po bëhet me shpejtësi formale që nga fillimi i Fushatës Ndërtoni së bashku. në vitin 1992.
Klima[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Rundu ka një klimë të nxehtë gjysmë të thatë ( Köppen : BSh ), me verë të nxehtë dhe dimër relativisht të butë (me ditë të ngrohta dhe netë deri të ftohta). Edhe pse ka një klimë të nxehtë gjysmë të thatë, zona përjeton ndryshime të larta të temperaturës ditore gjatë dimrit me temperatura mesatare të larta rreth 26 °C (79 °F) dhe temperatura mesatare të ulëta në 6 °C (43 °F) . Kjo luhatje e madhe e temperaturës ditore është më e zakonshme në zonat me klimë të ftohtë gjysmë të thatë. Gjatë verës, ndryshimi i temperaturës ditore është më pak i theksuar. Reshjet mesatare vjetore janë 568 millimetres (22 in), [8] edhe pse në sezonin e shirave 2010/2011 757 millimetres (29.8 in) janë matur. [9]
Ekonomia dhe infrastruktura[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Tregu i Hapur Rundu[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Rundu Open Market është tregu më i njohur dhe më i madh i hapur në qytet.U themelua në vitin 1996 përmes bashkëpunimit midis qeverisë së Namibisë dhe qeverisë së Luksemburgut . [10] [11] [12]
TransportI[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Aeroporti Rundu, i përdorur kryesisht për turizëm dhe ngarkesa, është 5 kilometres (3.1 mi) në jugperëndim të qytetit. [13]
Spitali Shtetëror Rundu ndodhet në qendër të qytetit, jashtë rrugës Markus Siwarongo. Është spitali më i madh në Kavango East .
Ushtria[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Ekziston një bazë ushtarake e Forcave të Mbrojtjes Namibiane në Rundu. E ndërtuar në vitin 1972 dhe e zgjeruar në vitin 1976, ndërsa Afrika Jugperëndimore ishte nën pushtimin e Afrikës së Jugut, ajo strehon 1600 ushtarë. [14] Baza u emërua Baza Ushtarake Voito Jason Kongjeleni, sipas luftëtarit të Ushtrisë Çlirimtare Popullore të Namibisë (PLAN) , Voito Jason Kongjeleni, i cili vdiq në 1983. [15]
Arsimi dhe Kultura[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Rundu është shtëpia e shumë gdhendësit të drurit [16] dhe përmban një treg gdhendësish druri pranë tregut të hapur. Disa restorante lokale shërbejnë ushqim tradicional, duke përfshirë mahangu, arra të bluara, mish të zier dhe peshk nga lumi Okavango.
Shkollat[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Ekzistojnë pesë institucione terciare në Rundu, përkatësisht Kolegji i Arsimit Rundu, Instituti i Mësimit të Hapur (IOL), Qendra e Trajnimit Profesional Rundu, Kolegji i Mësimit të Hapur në Namibi (NAMCOL) dhe Kolegji Triumphant. Universiteti i Namibisë dhe Politekniku i Namibisë mbajnë qendra që ofrojnë mbështetje për studentët që studiojnë në distancë. Ka gjashtë shkolla të mesme në qytet: Shkolla e mesme Rundu, shkolla e mesme Dr. Alpo Mbamba, shkolla e mesme Dr. Romanus Kampungu, shkolla e mesme e lartë Elias Neromba, Noordgrens dhe shkolla e mesme Kamunoko.
Qytetet binjake – qytete motra[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Rundu është binjakëzuar :
Referime[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
- ^ "Table 4.2.2 Urban population by Census years (2001 and 2011)" (PDF). Namibia 2011 - Population and Housing Census Main Report (në anglisht). Namibia Statistics Agency. fq. 39. Marrë më 24 gusht 2016.
- ^ Republic of Namibia 2001 Population and Housing Census (në anglisht) (bot. Basic Analysis with Highlights). Windhoek: Central Bureau of Statistics, National Planning Commission. korrik 2003. fq. 21. ISBN 0-86976-614-7.
- ^ Heussen, Sven (7 korrik 2010). "Revisionsurteil verweigert. Generalbuchprüfer rügt Dorfrat von Rundu – Chaos in der Verwaltung" [Internal audit refused. Auditor-General admonishes Rundu Village Council – Administration in chaos]. Allgemeine Zeitung (në gjermanisht). Arkivuar nga origjinali më 3 mars 2012. Marrë më 4 nëntor 2023.
- ^ "Know Your Local Authority". Election Watch (në anglisht). Nr. 3. Institute for Public Policy Research. 2015. fq. 4.
- ^ "Local elections results" (në anglisht). Electoral Commission of Namibia. 28 nëntor 2015. fq. 4. Arkivuar nga origjinali më 10 dhjetor 2015.
- ^ "2020 Local Authority Elections Results and Allocation of Seats" (PDF) (në anglisht). Electoral Commission of Namibia. 29 nëntor 2020. fq. 8. Arkivuar nga origjinali (PDF) më 24 janar 2021. Marrë më 14 janar 2021.
- ^ Nghinomenwa, Erastus (12 gusht 2020). "Namibia's ghetto life: Half million live in shacks countrywide". The Namibian (në anglisht). fq. 1.
- ^ Menges, Werner; Oliveira, Yokany (23 maj 2019). "Khomas faces worst drought in 90 years". The Namibian (në anglisht). fq. 1.
- ^ Menges, Werner (26 maj 2011). "Rainy season was one for the record books". The Namibian (në anglisht). Arkivuar nga origjinali më 15 dhjetor 2011.
- ^ RunduOpenMarkets.org Arkivuar 25 janar 2021 tek Wayback Machine/
- ^ Namibia (Other Places Travel Guide) by Jeremiah Allen
- ^ Kavango Women Keep Pots Boiling New Era, 16 February 2005
- ^ Namibia Airports Company Rundu
- ^ Deckers, Florian (29 nëntor 2016). "MPs recommend demolition of Rundu base". The Namibian (në anglisht). fq. 5.
- ^ "Army base renamed after PLAN fighter". New Era (në anglisht). 5 shtator 2014. Arkivuar nga origjinali më 29 shtator 2014. Marrë më 4 nëntor 2023.
- ^ [1] Namibia: Woodcarvers of the Kavango by Fifi Rhodes.