Sampistët

Njësia 326 e njohur zakonisht si Sampistët ishte një grup i forcave speciale shqiptare. Ai përbëhej nga rreth 600 anëtarë. Detyrat e saj përfshinin kundër-terrorizmin, kontrollin e trazirave, kërkimin dhe shpëtimin dhe prishjen e godinave. Në disa aspekte, detyrat e saj të kujtonin SAS -in britanik. Pas vitit 1991 njësia u shfuqizua për shkak të rolit të diskutueshëm dhe lidhjes me qeverinë komuniste të Shqipërisë, dhe anëtarët e saj u shpërndanë në njësitë e mëpasshme të operacioneve speciale si RENEA, ROS, Shqiponjat dhe Brigada Komando.

Historia

Njësia 326 u aktivizua më 22 janar 1982 si Batalioni 326 në një rol kundër trazirave nën Ministrinë e Brendshme. Grupi i parë i rekrutëve erdhi nga një sërë njësish ushtarake dhe të zbatimit të ligjit si ushtria, Garda,Policia dhe zhytësit e Marinës. Në periudhën 1982-1990 njësia u punësua më së shumti në masat e sigurisë në stadiumet sportive, të cilat për shkak të degjenerimit të situatës politike dhe ekonomike në Shqipëri u konsideruan si qendra të mundshme të lëvizjeve masive të kryengritjes. Në këtë periudhë njësia erdhi vetëm dy herë në konflikt të armatosur.

Hera e parë ishte në shtator 1982 kur një bandë prej tre emigrantësh shqiptarë - të quajtur Haznedari dhe Mustafa, dhe një banor i paidentifikuar i Zelandës së Re - u bashkua me të mërguarit politikë të djathtë dhe vendosi të sfidonte diktaturën komuniste. Haznedari, pronar i një lavanterie komerciale në Romë dhe i ndaluar nga SHBA-ja për disa vite për arsye politike, dhe Zelandezi dyshohet se ishin oficerë të fshehtë të inteligjencës komuniste shqiptare, të cilët ishin larguar nga Shqipëria në fund të viteve 1940 për të spiunuar shtetasit e tyre që jetonin në mërgim. Mustafa, gjithashtu një emigrant nga Shqipëria dhe pronar i një dyqani riparimi automobilistik në Staten Island, NY, ishte arratisur nga një gjyq në SHBA për akuza për kontrabandë droge në pranverën e vitit 1981. Treshja morën me qira një varkë peshkimi në një fshat të Italisë juglindore dhe u transportuan përtej detit Adriatik nga kapiteni i varkës. Mustafa u vra nga forcat shqiptare të sigurimit në plazhin afër Fierit ku zbarkuan nga varka e tyre me qira, ashtu si edhe Hazndari. Zelandezi u kap, u gjykua dhe u burgos për disa vjet përpara se të lirohej dhe të dëbohej në Auckland. Princi Leka Zogu, pretendent për fronin e shfuqizuar prej kohësh shqiptar, në fillim pretendoi lidhje me ngjarjet e çuditshme, por shumë shpejt mohoi të ishte i përfshirë.

Herën e dytë, disa vite më vonë, njësia 326 ndërhyri kundër një krimineli të zakonshëm, i cili u barrikadua në një shtëpi në Shkodër.

Me rënien e Perdes së Hekurt dhe paaftësinë e dukshme të autoriteteve për të zbatuar ligjin dhe rendin, Njësia filloi të rekrutonte shumë ushtarë të rekrutuar në një përpjekje për të ruajtur një aftësi të gjithanshme për t'u marrë me kërkesën në rritje në iniciativat e zbatimit të ligjit. Në këtë kohë detyrat e vetme të mandatuara ishin kundër trazirave. Ishte në këtë kohë (1991) kur njësia regjistroi operativin e parë të rënë - një 21-vjeçar i vrarë me gjakftohtësi nga një bandë kriminelësh.

Në janar të vitit 1991, nën presionin e komunitetit ndërkombëtar si dhe të opinionit publik shqiptar, u shpall një amnisti e përgjithshme për të burgosurit politikë që lëngonin në burgjet dhe kampet e punës komuniste. Kur kriminelët e zakonshëm, që vuanin dënimin në të njëjtat burgje, e kuptuan se amnistia i la jashtë, u revoltuan. Në burgun e Shenkollit trazirat ishin veçanërisht të dhunshme ku dhjetëra të burgosur morën peng disa kujdestarë. Njësia është vënë në veprim dhe ka arritur të sjellë zgjidhjen e krizës duke përdorur vetëm gaz lotsjellës dhe plumba plastikë, duke shmangur në këtë proces fatalitetet.

Transformimi

Me ndryshimin e regjimit, qeveria e re demokratike filloi një kryqëzatë antikomuniste duke shkarkuar shumë individë – hetues, avokatë dhe oficerë policie – që konsideroheshin të komprometuar nga shoqërimi me regjimin e vjetër. Krimi i organizuar, vendas dhe i huaj, përfitoi nga vakuumi i rendit dhe ligjit dhe filloi të përhapte veprimtari të paligjshme në vend. Me përkeqësimin e situatës, u bë e pamundur që njësia të shërbente me një rol të dyfishtë – kundër trazirave dhe shpëtimin e pengjeve në kuadrin antiterrorist – dhe për këtë arsye në nëntor 1991, pas një përzgjedhjeje të rreptë dhe të ngurtë, afërsisht tetëdhjetë nga gjashtëqind anëtarët e saj formuan RENEA. Pjesa tjetër e njësisë u zhvendos në njësi të tjera elitare, si Forcat e Ndërhyrjes së Shpejtë FNSh (Forcat e Ndërhyrjes së Shpejtë), të organizuara sipas CRS Franceze (Compagnies Républicaines de Sécurité) dhe SWAT. FNSH ka prezencë në 12 prefektura të vendit.