Sanksionet ndërkombëtare
Sanksionet ndërkombëtare janë vendime politike dhe ekonomike që janë pjesë e përpjekjeve diplomatike të vendeve, organizatave shumëpalëshe ose rajonale kundër shteteve ose organizatave ose për të mbrojtur interesat e sigurisë kombëtare, ose për të mbrojtur të drejtën ndërkombëtare dhe për të mbrojtur kundër kërcënimeve ndaj paqes dhe sigurisë ndërkombëtare. Këto vendime përfshijnë kryesisht vendosjen e përkohshme ndaj një objektivi të kufizimeve ekonomike, tregtare, diplomatike, kulturore ose të tjera (masa sanksionesh) që hiqen kur shqetësimet motivuese të sigurisë nuk zbatohen më, ose kur nuk janë shfaqur kërcënime të reja.
Sipas Kapitullit VII të Kartës së Kombeve të Bashkuara, vetëm Këshilli i Sigurimit i OKB-së ka një mandat nga komuniteti ndërkombëtar për të aplikuar sanksione (neni 41) që duhet të respektohen nga të gjitha shtetet anëtare të OKB-së (neni 2,2). Ato shërbejnë si mjetet më të fuqishme paqësore të bashkësisë ndërkombëtare për të parandaluar kërcënimet ndaj paqes dhe sigurisë ndërkombëtare ose për t'i zgjidhur ato. Sanksionet nuk përfshijnë përdorimin e forcës ushtarake. Megjithatë, nëse sanksionet nuk çojnë në zgjidhjen diplomatike të një konflikti, përdorimi i forcës mund të autorizohet nga Këshilli i Sigurimit veçmas sipas nenit 42.
Sanksionet e OKB-së nuk duhet të ngatërrohen me sanksionet e njëanshme që vendosen nga vende individuale për të mbështetur interesat e tyre strategjike. Në mënyrë tipike të destinuara si shtrëngim i fortë ekonomik, masat e aplikuara nën sanksionet e njëanshme mund të variojnë midis përpjekjeve diplomatike shtrënguese, luftës ekonomike ose si prelud të luftës.
Ka disa lloje sanksionesh.
- Sanksionet ekonomike – zakonisht një ndalim i tregtisë, mundësisht i kufizuar në sektorë të caktuar si armatimet, ose me përjashtime të caktuara (si ushqimi dhe mjekësia)
- Sanksionet diplomatike – zvogëlimi ose heqja e lidhjeve diplomatike, siç janë ambasadat.
- Sanksionet ushtarake – ndërhyrje ushtarake
- Sanksionet sportive – parandalimi i njerëzve dhe ekipeve të një vendi të konkurrojnë në ngjarje ndërkombëtare.
- Sanksionet ndaj mjedisit – që nga shpallja e Konferencës së Kombeve të Bashkuara për Mjedisin Njerëzor, përpjekjet ndërkombëtare për mbrojtjen e mjedisit janë rritur gradualisht.
Sanksionet ekonomike dallohen nga sanksionet tregtare, të cilat aplikohen për arsye thjesht ekonomike dhe zakonisht marrin formën e tarifave ose masave të ngjashme, në vend të ndalimeve të tregtisë.