Shteti kukull
Një shtet kukull, një regjim kukull, një qeveri kukull ose një qeveri e rreme[1] është një shtet që është de jure i pavarur, por de fakto plotësisht i varur nga një fuqi e jashtme dhe i nënshtrohet urdhrave të tij.[2] Shtetet kukulla kanë sovranitet nominal, por një fuqi e huaj ushtron efektivisht kontrollin nëpërmjet mbështetjes ekonomike ose ushtarake.[3] Duke lënë në ekzistencë një pushtet vendor, pushteti i jashtëm shmang çdo përgjegjësi, duke paralizuar në të njëjtën kohë me sukses pushtetin vendor që toleron.[4]
Shtetet kukull ndryshojnë nga aleatët, të cilët i zgjedhin veprimet e tyre me iniciativën e tyre ose në përputhje me traktatet që kanë hyrë vullnetarisht. Shtetet kukull detyrohen të miratojnë ligjërisht veprimet e ndërmarra tashmë nga një fuqi e huaj.
Karakteristikat[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Një shtet kukull ruan elementet e jashtme të pavarësisë si emri, flamuri, himni, kushtetuta, kodet ligjore, motoja dhe qeveria, por në realitet është një organ i një shteti tjetër që krijon,[5] sponsorizon ose kontrollon ndryshe qeverinë kukull. E drejta ndërkombëtare nuk i njeh shtetet kukull të pushtuara si legjitime.[6]
Shtetet e kukullave mund të pushojnë së qeni kukulla përmes:
- disfata ushtarake e shtetit "mjeshtër" (si në Evropë dhe Azi në 1945),
- absorbimi në shtetin kryesor (si në Bashkimin Sovjetik të hershëm),
- revolucion, i cili ndodh veçanërisht pas tërheqjes së forcave të huaja pushtuese (si Afganistani në 1992), ose
- arritja e pavarësisë përmes metodave të shtetndërtimit (veçanërisht përmes dekolonizimit).
Terminologjia[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Termi është një metaforë që krahason një shtet ose qeveri me një kukull të kontrolluar nga një kukullar me tela. Përdorimi i parë i regjistruar i termit "qeveri kukull" ishte në 1884, në lidhje me Khedivate të Egjiptit.
Në mesjetë ekzistonin shtetet vasale bazuar në delegimin e sundimit të një vendi nga një mbret tek fisnikët e rangut më të ulët. Që nga Paqja e Vestfalisë e vitit 1648, koncepti i një kombi erdhi në ekzistencë ku sovraniteti lidhej më shumë me njerëzit që banonin në tokë sesa me fisnikërinë që zotëronte tokën.
Një koncept i mëhershëm i ngjashëm është sundimi, kontrolli i punëve të jashtme të një shteti nga një tjetër.
Shiko edhe[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Referime[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
- ^ Morgan Shuster. "The Strangling of Persia: A Story of European Diplomacy and Oriental Intrigue". fq. 221 – nëpërmjet No Ruz in: Near East Journal, 21 March 1912.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Compare: Marek, Krystyna (1954). Identity and Continuity of States in Public International Law. Library Droz. fq. 178. ISBN 9782600040440.
[...] an allegedly independent, but 'actually' dependent, i.e. puppet State [...].
{{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ McNeely, Connie L. (1995). Constructing the Nation-state: International Organization and Prescriptive Action. Greenwood Publishing Group. fq. 61. ISBN 978-0-313-29398-6. Marrë më 13 shtator 2017.
The term 'puppet state' is used to describe nominal sovereigns under effective foreign control...
{{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Morgan Shuster. "The Strangling of Persia: A Story of European Diplomacy and Oriental Intrigue". fq. 221 – nëpërmjet No Ruz in: Near East Journal, 21 March 1912.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Raič, David (2002). Statehood and the Law of Self-Determination. Kluwer Law International. fq. 81. ISBN 90-411-1890-X. Marrë më 13 shtator 2017.
In most cases, puppet States are created by the occupant during occupation of a State, for the purpose of circumventing the former's international responsibility regarding the violation of the rights of the occupied State.
{{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Lemkin, Raphaël (2008) [1944]. Axis Rule in Occupied Europe: Laws of Occupation, Analysis of Government, Proposals for Redress. The Lawbook Exchange, Ltd. fq. 11. ISBN 978-1-58477-901-8. Marrë më 30 qershor 2019.
The creation of puppet states or of puppet governments does not give them any special status under international law in the occupied territory. Therefore the puppet governments and puppet states have no greater rights in the occupied territory than the occupant himself. Their actions should be considered as actions of the occupant and hence subject to the limitations of the Hague Regulations.
{{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!)