Sobhuza II
| Sobhuza II | |
|---|---|
| Ngwenyama | |
.jpg) Sobhuza II në 1945 | |
| Mbretërimi | 10 Dhjetor 1899 – 21 Gusht 1982 |
| Kurorëzimi | 22 Dhjetor 1921 |
| Paraardhës | Ngwane V |
| Pasardhës | Mswati III |
| Shtëpia | Dera e Dlaminive |
| I ati | Ngwane V |
| E ëma | Lomawa Ndwandwe |
| U lind | Zombodze, Svaziland (tani Eswatini) |
| Vdiq | 21 gusht 1982 (83 vjeç) Mbabane, Svaziland |
Sobhuza II KBE ( i njohur edhe si Nkhotfotjeni, Mona ; [1] [2] 22 korrik 1899 – 21 gusht 1982) ishte Ngwenyama (Mbreti) i Svazilandit (tani Eswatini) për 82 vjet e 254 ditë, mbretërimi më i gjatë i verifikueshëm i çdo monarku në historinë e regjistruar.
Sobhuza lindi më 22 korrik 1899 në Rezidencën Mbretërore Zombodze, i biri i Inkhosikati Lomawa Ndwandwe dhe mbretit Ngwane V. Kur ai ishte vetëm katër muajsh, babai i tij vdiq papritur duke kërcyer incwala. Sobhuza u zgjodh mbret menjëherë pas kësaj dhe gjyshja e tij Labotsibeni dhe xhaxhai i tij Princi Malunge udhëhoqën kombin Swazi deri në pjekurinë e tij në 1921. [3] Sobhuza u njoh si Mbret nga britanikët në 1967, dhe Svazilandi arriti pavarësinë në 1968. Sobhuza vazhdoi të mbretërojë deri në vdekjen e tij në 1982. Ai u pasua nga Mswati III, djali i tij i vogël me Inkhosikati Ntfombi Tfwala, i cili u kurorëzua në 1986.
Jeta e hershme dhe edukimi
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Ingwenyama Sobhuza lindi në Zombodze më 22 korrik 1899. Ai u ngjit në fron pas vdekjes së babait të tij, Ngwane V, si Mbret i Svazilandit më 10 dhjetor 1899, kur ai ishte vetëm katër muajsh. [4] Ai u arsimua në Shkollën Kombëtare Swazi, Zombodze, dhe në Institutin Lovedale në Kepin Lindor, Afrika e Jugut, përpara se të merrte fronin Swazi si Mbret në moshën njëzet e dy vjeçare. [5] Gjyshja e tij, Labotsibeni Mdluli, shërbeu si regjente gjatë gjithë rinisë së tij, duke transferuar zyrtarisht pushtetin në Ngwenyama më 22 dhjetor 1921. [4] Para se të merrte detyrat e tij mbretërore, ai studioi antropologji në Angli. [6]
Mbretërimi
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Mbretërimi i drejtpërdrejtë i Sobhuzës do të zgjaste më shumë se 60 vjet (1921–1982), gjatë së cilës ai kryesoi pavarësinë e Svazilandit nga Mbretëria e Bashkuar në 1968, pas së cilës qeveria britanike e njohu atë si Mbret të Svazilandit (Eswatini). [4] Në fillim të mbretërimit të tij, Sobhuza u përpoq të trajtonte problemin e tokës që ishte pushtuar nga kolonët e bardhë në 1907. Ai e bëri këtë duke udhëhequr fillimisht një delegacion në Londër për t'u takuar me Mbretin Xhorxh V dhe për t'i kërkuar atij që t'i rivendoste tokat popullit Svazi. [7] Ai përsëri e çoi çështjen e tij për çështjen e tokës në vitin 1929 në Komitetin Gjyqësor të Këshillit Privy . Ai u mposht nga kushtet e Aktit të Juridiksioneve të Huaja 1890, i cili në fakt i vendosi veprimet e administratave britanike në protektorate përtej mundësive të gjykatave britanike. Roli i Sobhuzës gjatë kësaj periudhe koloniale ishte në pjesën më të madhe ceremonial, por ai ende kishte ndikim të madh si kreu tradicional i kombit Svazi. [5] Në vitin 1934, ai priti antropologun Bronislaw Malinowski . Në vitin 1953, ai mori pjesë në kurorëzimin e Mbretëreshës Elizabeth II në Londër. [8]
Në fillim të viteve 1960, Sobhuza luajti një rol të madh në ngjarjet që çuan në pavarësinë e vendit të tij në 1968. Ai kundërshtoi kushtetutën post-koloniale të Westminster-it të propozuar nga qeveria britanike, në të cilën atij iu caktua roli i monarkut kushtetues . Si pasojë, duke vepruar përmes këshillit të tij këshillues, ai formoi Lëvizjen Kombëtare të Imbokodvos, një parti politike, e cila kontestoi dhe fitoi të gjitha vendet në zgjedhjet e para-pavarësisë të vitit 1967. [5] Ai u njoh nga britanikët si Mbreti i Svazilandit në vitin 1967 kur Svazilandit iu dha sundimi i drejtpërdrejtë. Pavarësia u arrit më 6 shtator 1968. Pas kësaj, Sobhuza shkriu me mjeshtëri apelin ndaj zakoneve fisnore me aftësinë për të menaxhuar ndryshimet ekonomike dhe sociale për mbretërinë e tij. [5] Më 12 prill 1973, mbreti shfuqizoi kushtetutën dhe shpërndau parlamentin, duke ushtruar tani e tutje pushtetin si sundimtar absolut. [4] Në vitin 1978 u shpall një kushtetutë e re e cila parashikonte një rikthim të hollësishëm në një mënyrë fisnore të sundimit që përfshinte një kolegj elektoral prej 80 anëtarësh të zgjedhur nga dyzet këshilla vendorë të njohur si tinkhundla, të dominuar nga elementë fisnorë. Ekonomia Swazi lulëzoi nën udhëheqjen e Sobhuzës. Svazilandi është e pasur me burime natyrore dhe shumë nga toka dhe pasuria minerale në pronësi fillimisht nga interesa jo-Svazi u vunë nën kontrollin indigjen gjatë mbretërimit të Sobhuzës. [5]
Më vonë jeta dhe vdekja
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Sobhuza festoi Jubileun e Diamantit në 1981. Në këtë kohë, ai kishte rivendosur dhe forcuar me sukses rolin e monarkut si arbitri kryesor i vendimmarrjes në mbretërinë e tij. Në fillim të viteve 1980 Mbreti Sobhuza u përpoq të merrte kontrollin mbi KaNgwane, një bantustan i krijuar nga qeveria e Afrikës së Jugut në një përpjekje për të ribashkuar të gjithë popullin Swazi të ndarë nga kufiri kolonial. Ai vdiq më 21 gusht 1982 në shtëpinë Embo State në moshën 83 vjeçare. [9]
Detyra zyrtare e Sobhuzës prej 82 vjetësh e 254 ditësh është mbretërimi më i gjatë monarkik i datës më të saktë në histori dhe mbretërimi më i gjatë i dokumentuar në botë nga çdo sovran që nga antikiteti. Vetëm Min Hti i Mbretërisë Birmaneze të Arakanit, Pepi II Neferkare i Egjiptit të Lashtë dhe Taejo i mbretërisë së lashtë koreane të Goguryeo pretendohet se kanë mbretëruar më gjatë, megjithëse këto pretendime janë të diskutueshme.[ citim i nevojshëm ]
Familja dhe pasardhja
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
I njohur nga nderi "Demi i Svazive" për shkak të pasardhësve të tij të shumtë, [10] Mbreti Sobhuza vazhdoi praktikën fisnore të mbajtjes së shumë bashkëshorteve. Sipas Komisionit Kombëtar të Mirëbesimit të Svazilandit, Mbreti Sobhuza II kishte 70 gra, të cilat i dhanë 210 fëmijë midis viteve 1920 dhe 1970. Rreth 180 fëmijë i mbijetuan foshnjërisë dhe 97 djem dhe vajza u raportuan që jetonin që nga viti 2000. Pas vdekjes së tij, ai kishte më shumë se 1000 nipër e mbesa. [11]
- ^ SNTC. "CULTURAL RESOURCES: King Sobhuza II". Arkivuar nga origjinali më 2 mars 2015. Marrë më 22 shkurt 2015.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Kuper, Hilda (1986). The Swazi: A South African Kingdom (bot. 2nd). CBS College Publishing. fq. 15.
{{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Platter, John (13 gusht 1979). "Long Live the King: Sobhuza II of Swaziland Looks Back on 80 Years and 100 Wives". People. Arkivuar nga origjinali më 3 dhjetor 2013. Marrë më 28 nëntor 2013.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ a b c d Burke's Royal Families of the World, Volume II. London: Burke's Peerage Ltd. 1980. fq. 214, 217–218, 270–271, 320. ISBN 0-85011-029-7.
{{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ a b c d e Gabim referencash: Etiketë
<ref>e pavlefshme; asnjë tekst nuk u dha për refs e quajturaODNB - ^ McNeill, William Hardy (1995). Keeping together in time : dance and drill in human history. Cambridge, Mass.: Harvard University Press. fq. 8. ISBN 0674502299.
{{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Gale Encyclopedia. "Sobhuza II". Answers. Marrë më 22 nëntor 2013.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Google Books (2 shkurt 2012). Sobhuza II. Emmanuel Kwaku Akyeampong, Henry Louis Gates. ISBN 9780195382075. Marrë më 1 qershor 2014.
{{cite book}}:|last=ka emër të përgjithshëm (Ndihmë!); Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ "King Sobhuza II (1899 - 1982)". thepresidency.gov.za. Arkivuar nga origjinali më 7 qershor 2021. Marrë më 3 qershor 2021.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ NY Times obituary mentions among other honorifics in passim
- ^ Swaziland National Trust Commission. "Succession in Swazi Kingship". Sntc.org.sz. Arkivuar nga origjinali më 25 korrik 2001. Marrë më 28 nëntor 2013.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!)