Jump to content

Taxhikët

Nga Wikipedia, enciklopedia e lirë

Taxhikët janë një grup etnik iranian që flet persisht, vendas në Azinë Qendrore, që jeton kryesisht në Afganistan, Taxhikistan dhe Uzbekistan. Taxhikët janë etnia më e madhe në Taxhikistan dhe e dyta më e madhe në Afganistan dhe Uzbekistan. Ata flasin varietete të persishtes, një gjuhë perëndimore iraniane. Në Taxhikistan, që nga regjistrimi sovjetik i vitit 1939, grupet e tij të vogla etnike pamiri dhe jagnobi përfshihen si taxhikë. Në Kinë, termi përdoret për t'iu referuar grupeve të saj etnike pamire, taxhikët e Xinjiangut, të cilët flasin gjuhët pamire iraniane lindore. Në Afganistan, pamirët numërohen si një grup etnik më vete.

Si vetpërcaktim, termi letrar taxhik i persishtes së re, i cili fillimisht kishte një përdorim të mëparshëm poshtërues si etiketë për persët lindorë ose iranianët, është bërë i pranueshëm gjatë disa dekadave të fundit, veçanërisht si rezultat i administratës sovjetike në Azinë Qendrore. Emrat alternativë për taxhikët janë Fārsīwān (persishtfolës) dhe Dīhgān që përkthehet në "fermer ose fshatar i vendosur", në një kuptim më të gjerë "i vendosur" në ndryshim nga "endacak" dhe më vonë u përdor për të përshkruar një klasë manjatësh pronarë tokash si "persë të gjakut fisnik" në dallim nga arabët, turqit dhe romakët gjatë periudhës sasanide dhe të hershme islame.