Tuzlla
Tuzlla
Tyзла | |
|---|---|
| Grad Tuzla Град Тузла City of Tuzla | |
       Nga lart poshtë, majtas-djathtas: Panorama e Tuzllës, nga Liqenet e Panionisë drejt ndërtesës Mellain, Liqenet Panioniane në dimër, Ndërtesa Salines Soli , Sheshi i Lirisë "Trg Slobode", Qendra Rezidenciale Stupine dhe jeta e natës në Tuzllë. | |
 Coat of arms | |
 Vendndodhja e Tuzllës në Bosnje-Hercegovinë (blue e errët) | |
| Koordinatat: 44°32′17″N 18°40′34″E / 44.53806°N 18.67611°E | |
| Country |  Bosnja dhe Hercegovina |
| Entiteti | Federata e Bosnjës dhe Hercegovinës |
| Kanton | Kantoni i Tuzllës |
| Qeverisja | |
| • Kryebashkiaku | Zijad Lugavić (i përkohshëm) (SDP BiH) |
| Sipërfaqja | |
• Qytet | 294 km2 (114 sq mi) |
| Lartësia | 245 m (804 ft) |
| Popullata (2018) | |
• Qytet | 110.979 |
| • Dendësia | 377,5/km2 (9,780/sq mi) |
| • Zona urbane | 80.570 |
| Zona kohore | UTC+1 (CET) |
| • Verë (DST) | UTC+2 (CEST) |
| Postal code | 75000 |
| Area code | +387 35 |
| Faqja Zyrtare | www |
Tuzla ( Serbo-Kroatisht cirilike : Tyзла , Shqiptimi serbo-kroatisht: [tûzla] (
dëgjoni) ) është qyteti i tretë më i madh i Bosnje-Hercegovinës dhe qendra administrative e Kantonit të Tuzlës të Federatës së Bosnjës dhe Hercegovinës . Që nga viti 2013, ajo ka një popullsi prej 110,979 banorësh. [1]
Tuzla është qendra ekonomike, kulturore, arsimore, shëndetësore dhe turistike e Bosnjës verilindore. [2] Është një qendër arsimore, e cila pret dy universitete. Ajo është gjithashtu është shtytësja kryesore industriale dhe një nga boshtet kryesore ekonomike të Bosnjës me një sektor të gjerë dhe të larmishëm industrial, duke përfshirë një sektor shërbimi në zgjerim falë turizmit të liqenit të kripur.
Qyteti i Tuzllës është shtëpia e liqenit të vetëm të kripur në Evropë si pjesë e parkut qendror dhe ka më shumë se 350,000 [3] njerëz që vizitojnë brigjet e tij çdo vit. [4] Historia e qytetit daton që në shekullin e 9-të; Tuzlla moderne daton në vitin 1510 kur u bë një qytet i rëndësishëm garnizoni në Perandorinë Osmane . [5]
Në Bosnje dhe Hercegovinë, Tuzlla konsiderohet gjithashtu si një nga qytetet më multikulturore në vend dhe ka arritur të ruajë karakterin pluralist të qytetit gjatë gjithë Luftës së Bosnjës dhe më pas, me boshnjakë, serbë, kroatë dhe një pakicë të vogël hebrenjsh boshnjakë . me banim në Tuzla. [6]
Etimologjia
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Emri Tuzlla është fjala turke osmane për minierën e kripës, tuzla, dhe u referohet depozitave të gjera të kripës që gjenden nën qytet. Duke përdorur emrin e tyre të përbashkët, qyteti është binjakëzuar me Tuzlën, një periferi e Stambollit.
Lufta e Bosnjës
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Në zgjedhjet e vitit 1990, reformistët fituan kontrollin e komunës duke qenë e vetmja komunë në Bosnje ku fituan jo-nacionalistët. Gjatë luftës së Bosnjës për pavarësi midis 1992 dhe 1995 qyteti ishte e vetmja komunë që nuk qeverisej nga autoritetet e udhëhequra nga partia SDA . Pasi Bosnja dhe Hercegovina shpalli pavarësinë dhe u njoh nga Kombet e Bashkuara, qyteti u rrethua nga forcat serbe. Disa ditë më vonë forcat serbe sulmuan Tuzllën. Qyteti nuk u kursye nga mizoritë e Luftës së Bosnjës .
Në fillim të luftës, trupat e Brigadës së 92-të të Motorizuar të Ushtrisë Kombëtare Jugosllave, u zunë në pritë nga njësitë e Forcave të Mbrojtjes Territoriale të Bosnjës, ndërsa përpiqeshin të tërhiqeshin nga qyteti. Gjatë incidentit, rreth 92-200 trupa jugosllave u vranë dhe 33 u plagosën. Ai u konsiderua si një krim lufte.
Më 25 maj 1995, një sulm mbi Tuzllën vrau 71 persona dhe plagosi 200 persona në atë që përmendet si masakra e Tuzlës, kur një predhë qëlloi nga pozicionet e serbëve në malin Ozren (130 mm arma e tërhequr fushore M-46) goditi rrugën qendrore dhe shëtitoren e saj. Civili më i ri që vdiq në atë masakër ishte vetëm dy vjeç.
Pas Marrëveshjes së Paqes të Dejtonit, Tuzlla ishte selia e forcave të SHBA-së për Divizionin Shumëkombësh (MND) gjatë Operacionit Përpjekja e Përbashkët IFOR dhe SFOR- it pasues.
Pavarësia e pasluftës
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Në shkurt 2014 qyteti ishte skena e fillimit të trazirave të 2014 në Bosnje dhe Hercegovinë, të cilat u përhapën shpejt në dhjetëra qytete dhe qyteza në të gjithë Bosnje dhe Hercegovinën. Pas disa ditësh protesta të qeta, njerëzit humbën durimin dhe filluan të digjnin makina para ndërtesës së qeverisë së kantonit dhe më vonë ndërtesën vetë. Ndërtesa ende nuk është riparuar.
Demografia
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Demografia në komunën e Tuzlës:
Regjistrimi i vitit 1971
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Gjithsej: 107,293
- 53,271 (49,65%) – boshnjakë
- 27.735 (25.84%) – kroatë
- 21.089 (19,65%) – serbë
- 2540 (2,36%) – jugosllavë
- 2658 (2.47%) – të tjerë dhe të panjohur
Regjistrimi i vitit 1981
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Gjithsej: 121.717
- 52,400 (43,05%) – boshnjakë
- 24,811 (20,38%) – kroatë
- 20.261 (16,64%) – serbë
- 19.059 (15,65%) – jugosllavë
- 5186 (4.26%) – të tjerë dhe të panjohur
Regjistrimi i vitit 1991
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]- 62,669 (47,61%) – boshnjakë
- 21.995 (16,71%) – jugosllavë
- 20,398 (15,49%) – kroatë
- 20.271 (15,40%) – serbë
- 6285 (4,77%) – të tjerë dhe të panjohur
Regjistrimi i vitit 2013
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Gjithsej: 110 979
- 80.774 (72,78%) – boshnjakë
- 15,396 (13,87%) – kroatë
- 3,378 (3,04%) – serbë
- 11,431 (10.30%) – të tjerë dhe të panjohur
Galeri
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]-
Pune dhe pallat banimi ne sheshin qendror te Tuzles. -
Ndërtesë e shkallës së lartë në zonën e banimit Stupine. -
Qendra e biznesit, si dhe qendra kryesore fetare myslimane. -
Trg Slobode -
Memorial i Luftës së Dytë Botërore -
Pamje panoramike e ndërtesës së Hotel Mellain nga Liqenet Panoniane. -
Xhamia e Mbretit Abdullah Bin Abdul Aziz Al Saud. -
Termocentrali i Tuzlës, termocentrali më i madh në Bosnje dhe Hercegovinë .
Referime
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]- ^ "Preliminary Results Of the 2013 Census of Population, Households and Dwellings in Bosnia and Herzegovina" (PDF). Agency for Statistics of Bosnia and Herzegovina. 5 nëntor 2013. Arkivuar nga origjinali (PDF) më 23 nëntor 2018. Marrë më 10 nëntor 2013.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ "BH Tourism – Tuzla". Bhtourism.ba. Arkivuar nga origjinali më 2018-01-21. Marrë më 2013-11-24.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ PORTAL, Oslobođenje (24 gusht 2017). "Oslobođenje – Panonska jezera posjetilo više od 350.000 gostiju". Marrë më 3 janar 2018.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ "Tuzla Culture | Tuzla History". World66.com. Marrë më 2013-11-24.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ "Tuzla (Bosnia and Herzegovina) – Encyclopædia Britannica". Britannica.com. Marrë më 2013-11-24.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ "Tolerance: Additional Resources". Beyond Intractability. Marrë më 2013-11-24.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ -The Gate- "Here one does not live just to live Here one does not live just to die Here one also dies to live" -Mak Dizdar “At this place, on 25th of May 1995, a Serbian fascist aggressor ended 71 young lives by firing an artillery shell” “Recite Surah Al-Fatiha and pray, remember and admonish”