Vela (fis)
Vela janë një fis historik shqiptar dhe rajon fisnor në rrethet e Lezhës dhe Mirditës të Shqipërisë veriore. Është një nga katër bajrakët tradicionalë të Malësisë së Lezhës ( Malësia e Lezhës ), krahas Bulgërit, Kryezezit dhe Manatisë .
Gjeografia
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Territori fisnor Vela ndodhet në pellgun e lumit Vela, i cili derdhet në lindje të malit Vela dhe në lumin Fan . Vela kufizohet në jug me territorin fisnor të Kryezezit, në perëndim me territorin fisnor të Manatisë dhe me krahinën e Zadrimës dhe në veri dhe lindje me territorin fisnor të Dibrës në Mirditë . Vendbanimet kryesore të Velës janë Rreja e Velës në lindje të malit të Velës dhe Vela në shpatin perëndimor. [1]
Etimologjia
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Fisi Vela e ka marrë emrin nga mali i afërt Vela ( Mali i Velës, 1770 m lartësi). [2]
Historia
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Fisi Vela është regjistruar për herë të parë si Monti di Velia në vitin 1621, fisi Vela është bajraku i tretë i Malësisë së Lezhës. Është përmendur si Velia në vitin 1629, Monte di Veglia dhe Veglia në 1641, Vellia në 1694 dhe Veglia në 1866, kur llogaritet të kishte 108 familje. Ata u bashkuan me fisin e Mirditës në vitin 1818 së bashku me fiset e tjera të Malësisë së Lezhës. Në vitin 1905, fisi Vela vlerësohej të kishte 74 familje. Në vitin 1918, fisi Vela u regjistrua zyrtarisht se kishte 130 familje me 840 banorë. Në vitin 1909 kryesia e fisit ishte në Rrejën e Velës dhe titullin Bajraktar e mbante njëfarë Ndue Kolë Toma. Njerëzit e fisit Vela ishin të njohur për guximin e tyre. [4] [5]
Feja
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Vela është një fis katolik, ashtu si të gjitha fiset në Mirditë dhe në Malësinë e Lezhës . Kisha të shumta ekzistojnë në territorin fisnor - këto përfshijnë Kishën e Shën Shpëtimtarit ( Kisha e Shën Shelbuemit ) e përmendur për herë të parë në vitin 1636 (edhe pse ndërtesa aktuale daton në fillim të shekullit të njëzetë), Kisha e Shën Venerandës ( Kisha e Shën Prendës ). përmendet për herë të parë në vitin 1629, Kisha e Shën Aleksandrit ( Kisha e Sh'Llezrit ) në majën e malit Vela që vizitohej nga fiset vendase në një pelegrinazh vjetor dhe Kisha e Shën Gjonit ( Kisha e Shën Gjinit ) në jug. të lumit Vela në kodrën e Malung. [6]
Shih edhe
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Referime
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]- ^ Elsie, Robert (24 pri 2015). The Tribes of Albania: History, Society and Culture. Bloomsbury Publishing. fq. 202. ISBN 9780857725868.
{{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Elsie, Robert (24 pri 2015). The Tribes of Albania: History, Society and Culture. Bloomsbury Publishing. fq. 202. ISBN 9780857725868.
{{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Valentini, Giuseppe (1956). Il Diritto delle Comunità - Nella Tradizione Giuridica Albanese. Florence: Vallecchi Editore. fq. 365.
{{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Elsie, Robert (24 pri 2015). The Tribes of Albania: History, Society and Culture. Bloomsbury Publishing. fq. 202,203. ISBN 9780857725868.
{{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Valentini, Giuseppe (1956). Il Diritto delle Comunità - Nella Tradizione Giuridica Albanese. Florence: Vallecchi Editore. fq. 365.
{{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Elsie, Robert (24 pri 2015). The Tribes of Albania: History, Society and Culture. Bloomsbury Publishing. fq. 203. ISBN 9780857725868.
{{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!)