Yu-Mex
Yu-Mex (një portmanto e "jugosllave" dhe "meksikane") ishte një stil i muzikës popullore në Republikën Socialiste Federative të Jugosllavisë që përfshinte elemente të muzikës tradicionale meksikane (të tilla si mariachi dhe ranchera ). [1] Stili ishte kryesisht popullor gjatë viteve 1950 dhe 1960 kur një varg këngëtarësh jugosllavë filluan të performonin këngë tradicionale meksikane. [2]
Historia[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Në periudhën e menjëhershme të pasluftës, Jugosllavia nuk kishte shumë industri filmike dhe shumica e filmave importoheshin nga Bashkimi Sovjetik. Pas ndarjes Tito-Stalin të vitit 1948, filmat sovjetikë nuk u shfaqën më në vend. Në të njëjtën kohë, për shkak të dallimeve ideologjike, presidenti jugosllav Josip Broz Tito nuk donte që vendi i tij të importonte filma amerikanë. Si rezultat, ai iu drejtua filmave meksikanë. Fakti që shumë filma meksikanë të " Epokës së Artë " lavdëronin Revolucionin Meksikan dhe përshkruanin meksikanët e zakonshëm që ngriheshin kundër shtetit shtypës meksikan, i bëri filmat meksikanë mjaft "revolucionarë" për t'u shfaqur në Jugosllavi. Shumë paralele u hodhën midis luftës së partizanëve jugosllavë në Luftën e Dytë Botërore dhe guerrilasve që luftuan në Revolucionin Meksikan. [3]
Filmi i parë meksikan që u shfaq premierë në Jugosllavi ishte drama e vitit 1950 Un día de vida ( Një ditë jete, Jedan dan života ), e cila u bë një hit i madh kur u shfaq në teatrot jugosllave në 1952. [3] [4] Skenari i Un día de vida, i cili trajtonte ekzekutimin e një rebeli gjatë Revolucionit Meksikan, përloti shumë shikues jugosllavë, pasi ata hoqën një paralele me përvojat e tyre në Luftën e Dytë Botërore. [5] [6]
Filma të tjerë, më pak politikë meksikanë, si komeditë dhe romancat, gjithashtu u bënë të njohura, dhe ishte e zakonshme për shumë të rinj jugosllavë të imitonin stilet e yjeve të filmit meksikanë, të cilët shiheshin se mishëronin gjithçka që ishte "cool". [7] Për shkak se shumë nga filmat e shfaqur në Jugosllavi në vitet 1950-1960 ishin meksikan, gjithçka meksikane u bë shumë e njohur në Jugosllavi dhe shumë muzikantë filluan të donin sombrero për të interpretuar muzikë meksikane, ose duke kënduar në serbo-kroatisht ose në spanjisht origjinale. [7] [8] Interesi u zbeh ngadalë pas viteve 1970.
Disa nga interpretuesit e njohur të Yu-Mex të epokës ishin Nikola Karović, Slavko Perović, Ljubomir Milić dhe ansambli i tij Paloma (aka Palomci, mes tyre Rade Todosijević [9] [10] ), Miroslava Mrđa, Đorđe Masalović, Ana Milosa, Trio Tividi, Manjifiko, Nevenka Arsova, e të tjerë. [11] Këngëtarë dhe muzikantë të tjerë të famshëm, si Predrag Cune Gojković dhe Mišo Kovač, gjithashtu kanë bërë këngë Yu-Mex. [12]
- ^ Čulić, Ilko (16 korrik 2012). "YU-Mex fenomen: Zbog njih je sombrero bio glavni hit..." 24 Sata (në kroatisht). Marrë më 4 maj 2014.
- ^ "Zaboravljeni junaci sombrero ere". BETA (në boshnjakisht). Nezavisne novine. 14 tetor 2008. Marrë më 4 maj 2014.
- ^ a b McKee Irwin, Robert (2010). "Mexican Golden Age Cinema in Tito's Yugoslavia". The Global South. 4 (1): 151–166 – nëpërmjet Project MUSE.
{{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Topalović, Manja. "YuMex Craze: How Mexican Film Won Over Yugoslavia". Sigedon Books & Antiques. Marrë më 6 nëntor 2023.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ "El fenómeno Yu-Mex: Cuando Yugoslavia se inundó de mariachis y rancheras". El Criticiclo (në spanjisht). 23 shkurt 2019. Marrë më 6 nëntor 2023.
- ^ Muniz, Alvaro Amador (3 prill 2022). "Yugoslavia's secret weapon against Soviet influence: YuMex culture". Yucatán Magazine. Marrë më 6 nëntor 2023.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ a b McKee Irwin 2010.
- ^ Osegueda, Rodrigo. "Yu-Mex, cuando la música mexicana enamoró la Ex Yugoslavia". México Desconocido (në spanjisht). Marrë më 6 nëntor 2023.
- ^ Đurić, S. (7 shkurt 2011). "Meksikanac na srpski način". Vesti Online (në serbisht). Marrë më 6 nëntor 2023.
- ^ "KVARTET PALOMA - Usamljeni decak - Diskos EDK-3042". ZVUCI JUGOSLAVIJE - SOUNDS OF YUGOSLAVIA (në serbisht). 25 mars 2010. Marrë më 6 nëntor 2023.
- ^ Mazzini, Miha. "YuMex or Yu-Mex: Mexican music in fifties Yugoslavia". mihamazzini.com. Marrë më 6 nëntor 2023.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ "V.A.- 101 Meksikanska 1951-2011 - Mexican Music From Yugoslavia - Musica Mexicana de Yugoslavia". Lightning Strikes : Music and Whatever Else. 11 maj 2014. Marrë më 6 nëntor 2023.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!)